حق وتو تاریخ و کاربردهای آن
حق وتو تاریخ و کاربردهای آن
حق وتو تاریخ و کاربردهای آن
مترجم: فرزانه کرمی
برگرفته از: الجزیره
ریشه اصلی کلمه «وتو» از زبان لاتین گرفته شده و به معنای «من معترض هستم» است. مفهوم این کلمه بعد از پایان جنگ جهانی دوم و شکل‌گیری سازمان ملل متحد در سال 1945 رایج شد. حق وتو یا حق نقض برای ایجاد تعادل بین قدرتها و بر اساس منطق کشورهای پیروز در جنگ جهانی دوم به 5 کشور از اعضای شورای امنیت واگذار شد.
این 5 کشور شامل، ایالات‌متحده آمریکا، اتحاد جماهیر شوروی سابق، بریتانیا، فرانسه و جمهوری چین می‌شد. پس از جنگ جهانی دوم دوران جنگ سرد آغاز شد. در این دوران برتری کشورها به سیاست آنها بستگی داشت. بین نیروهای نظامی غرب (به رهبری ایالات‌متحده آمریکا) و شرق (به رهبری اتحاد جماهیر شوروی ) روابط تیره‌ای حاکم بود.
مسکو تاکنون 120 مرتبه از حق وتو استفاده کرده که 118 مورد آن در زمان اتحاد جماهیر شوروی و 2 مورد دیگر هم در زمان حکومت فدراسیون روسیه بود، اما آمریکا تاکنون 77 بار از حق وتو استفاده کرده که 36 مورد آن در حمایت از رژیم صهیونیست (حتی در مواقعی که مورد سرزنش سایر کشورها قرارگرفته) اختصاص دارد. بریتانیا هم 32 مرتبه از حق وتو استفاده کرده و در بعضی از این موارد با آمریکا و فرانسه هم‌عقیده بوده است. بااین‌حال در مسأله دفاع از کشور رودزیا (کشوری که یک انگلیسی مؤسس آن بود) تنها ماند و نتوانست مانع فروپاشی این کشور و شکل‌گیری کشور جدید به نام زیمبابوه به‌جای آن شود. فرانسه هم تاکنون 18 بار و چین 5 مرتبه از حق وتو استفاده کرده‌اند که یک مورد آن علیه تایوان برای عضویت در سازمان ملل بود.
به‌این‌ترتیب باید گفت مسکو طی جنگ سرد و به دلیل دشمنی با غرب از حق وتوی خود بسیار استفاده کرده است تا جایی‌که آندری گرومیکو دیپلمات مشهور این کشور به «آقای نه» مشهور شد زیرا دایماً تصمیمات این شورا را وتو می‌کرد با این وجود هیچ‌یک از سران کشورها در به کارگیری حق وتو با آمریکا به نفع رژیم صهیونیستی قابل مقایسه نیستند زیرا این کشور 54 پیش نویس قطعنامه را با استفاده از حق وتوی خود رد و 36 قطعنامه را که علیه رژیم صهیونیستی بوده لغو کرده است. آمریکا هم‌چنین درباره قطعنامه عقب نشینی نیروهای رژیم صهیونیستی از سرزمینهای اشغالی (که سال 1967 اشغال شده بود) یا در مواردی دیگر چون محکوم شمردن این رژیم به دلیل به آتش کشیدن مسجدالاقصی یا بازداشت شیخ احمد یاسین موسس جنبش حماس (سال 2004) از حق وتو به نفع رژیم غاصب اسراییل استفاده کرد. علاوه بر این توانست سال 2011 پیش نویس قطعنامه‌ای که به موجب آن 14 کشور شهرک‌سازی رژیم صهیونیستی را محکوم کرده بودند، لغو کند. هم‌چنین آمریکا 25 سال قبل یعنی سال 1976 نیز به‌وسیله حق وتو توانست قطعنامه‌ای را که فلسطینیها را مالک بر سرنوشت خود می‌دانست، وتو کند. منبع: روزنامه جام‌جم، شماره 3238 به تاریخ 7/7/90،
صفحه 6 (جهان)