هر آن‌چه که درباره ابلاغ باید بدانید
هر آن‌چه که درباره ابلاغ باید بدانید
هر آن‌چه که درباره ابلاغ باید بدانید
این واژه در لغت به معنای رسانیدن (نامه یا پیام) آمده است؛ و در اصطلاح به معنی مطلع ساختن مخاطب از مفاد ورقه قضایی طبق تشریفات قانونی است.
مدیر دفتر دادگاه دادخواست را جهت صدور دستور مقتضی به دادگاه ارسال می‌دارد تا وقت دادرسی تعیین گردد. منشی دادگاه نیز پس از تعیین وقت پرونده را به دفتر دادگاه می‌فرستد. دفتر دادگاه در اخطاری که در دو نسخه صادر می‌کند وقت دادرسی، دادگاه و در صورت لزوم، شعبه‌ای را که دادرسی در آن انجام می‌شود مشخص و جهت ابلاغ به مأمور ابلاغ (واحد ابلاغ) می‌رساند.
اقسام ابلاغ
ابلاغ واقعی:
ورقه قضایی، طبق تشریفات قانونی به شخص مخاطب (در مورد اشخاص حقیقی)، یا به شخصی که صلاحیت وصول ورقه را دارد (در مورد اشخاص حقوقی مثل شرکتها) و یا وکیل قانونی آنها تحویل و رسید دریافت می‌گردد و مراتب به دادگاه گزارش می‌شود. این ابلاغ می‌تواند در غیر محل اقامت صورت گیرد اما مخاطب می‌تواند از گرفتن ابلاغ خودداری کند که ابلاغ محسوب نمی‌شود.
ابلاغ قانونی:
هرگاه مأمور ابلاغ نتواند اوراق را به شخص خوانده برساند باید در نشانی تعیین‌شده به یکی از بستگان یا خادمان او که سن و وضعیت ظاهری او برای فهم اهمیت آن کافی است، ابلاغ نماید. این ابلاغ حتماً باید در محل اقامت مخاطب باشد. اگر ابلاغ به‌صورت واقعی انجام گیرد اعتبار مطلق دارد و نمی‌توان آن را بی‌اعتبار تلقی کرد مگر جعلی بودن آن ثابت شود.
مأمورین ابلاغ:
1- مأمورینی که مستقیماً کارشان مربوط به واحد قضایی است و معمولاً امر ابلاغ را در حوزه شهر تا مسافت معینی انجام می‌دهند.
2- مأمورینی که به‌صورت یکی از وظایف قانونی ابلاغ را انجام می‌دهند. مثل مأمورین انتظامی، بخشداری، رئیس شورای روستا و.
اعتبار ابلاغ
اگر وظیفه ابلاغ را اشخاص دیگری انجام دهند یا مأمور به دیگری واگذار کند ابلاغ انجام‌گرفته معتبر نخواهد بود. مأمور ابلاغ باید حداکثر ظرف دو روز اوراق را تسلیم مخاطب کند و در برگ دیگر اخطاریه رسید دریافت کند و در صورت امتناع خوانده از گرفتن اوراق، امتناع او را در برگ اخطاریه قید و اعاده کند.
اگر طرف دعوا چند نفر باشند تاریخ ابلاغ و در نتیجه مبدأ مهلت تجدیدنظرخواهی از روز ابلاغ به نفر آخر محسوب می‌شود. این حکم در مورد تعدد وکیل نیز وجود دارد.
موارد ابلاغ قانونی
1- خودداری طرف از دریافت اوراق: در این صورت مأمور مراتب را در برگ ابلاغ‌نامه قید کرده، اوراق را به دفتر دادگاه عودت می‌دهد.
2- ابلاغ به فردی از بستگان مخاطب: اگر مأمور مخاطب اوراق را در نشانی تعیین‌شده پیدا نکند، اوراق به یکی از بستگان یا خادمان موجود در محل تحویل می‌گردد.
3- ابلاغ با خودداری یا غیبت مخاطب یا بستگان: مطابق ماده 70 قانون آیین دادرسی مدنی در چنین مواردی، مأمورِ ابلاغ این موضوع را در نسخ اخطاریه قید نموده نسخه دوم را به نشانی تعیین‌شده الصاق می‌نماید.
4- ابلاغ به اشخاص مقیم خارج از کشور: که به‌وسیله مأموران کنسولی یا سیاسی ایران انجام می‌شود و در غیر این صورت، وزارت امور خارجه به هر طریق ممکن این وظیفه را انجام می‌دهد.
5- ابلاغ به خواندگان غیر محصور: در دعاوی راجع به اهالی معین اعم از روستا، شهر یا بخشی از کلان‌شهرها علاوه بر یک نوبت آگهی در یکی از روزنامههای کثیرالانتشار، یک نسخه از دادخواست به شخص یا اشخاصی که خواهان آنها را معارض خود معرفی می‌کند ابلاغ می‌شود.
6- ابلاغ به ادارات دولتی و عمومی: در این صورت اوراق اخطاریه به رئیس دفتر یا قایم مقام او ابلاغ می‌شود.
7- ابلاغ به اشخاص حقوقی (غیردولتی): دادخواست و ضمایم آن به مدیر یا قایم مقام و یا دارنده حق امضا و در غیر این صورت به مسؤول دفتر مؤسسه ابلاغ خواهد شد.
8- ابلاغ خارج از حوزه دادگاه: اگر خوانده در حوزه دادگاه دیگری باشد ابلاغ توسط دفتر دادگاه به هر وسیله ممکن انجام می‌گیرد و اگر در محل اقامت خوانده دادگاهی نباشد توسط مأمورین انتظامی یا بخشداری یا شورای اسلامی محل و یا پست صورت می‌گیرد.
9- ابلاغ با مجهول بودن آدرس خوانده: اگر نشانی خوانده مجهول باشد بنا به درخواست خواهان و دستور دادگاه مفاد دادخواست یک‌بار در یکی از روزنامههای کثیرالانتشار آگهی می‌شود. تاریخ انتشار آگهی تا جلسه رسیدگی نباید کمتر از یک ماه باشد. اگر نشانی داده‌شده توسط خواهان اشتباه باشد، اوراق به خواهان اعاده می‌شود تا او در مدت قانونی 10 روز نشانی خوانده را اصلاح کند و الا قرار رد دادخواست توسط مدیر دفتر صادر می‌شود مگر این‌که خواهان، خواستار ابلاغ دادخواست به‌وسیله نشر آگهی شود. منبع: پژوهشکده باقرالعلوم