امروزه با پیشرفت کامل صنایع، وسایلی در اختیار بشر قرار گرفته است که با آن به خوبی می‌تواند در مورد لزوم، حرکات همه مردم را تحت کنترل قرار دهد و هر حرکت ناموزون و نابجایی را که به فساد و تجاوز منتهی ‏شود، زیر نظر بگیرد.

علائم و آثاری را که مجرمان در محلّ جرم باقی می‌‏گذارند، شناسایی و از آنها عکسبرداری، صدای آنها را ضبط کند و آنها را به خوبی تجزیه و تحلیل نماید. اما در عصر آن مصلح بزرگ جهان، آموزشهای اخلاقی با وسایل ارتباط جمعی بسیار پیشرفته، آن چنان گسترش می‌‏یابد که اکثریت مردم جهان را برای یک زندگی صحیح انسانی و آمیخته با پاکی و عدالت اجتماعی آماده می‌سازد.

ولی از آن جا که انسان آزاد آفریده شده و در تصمیمها و اعمال خویش از اصل جبر پیروی نمی‌‏کند، ممکن است خواه ناخواه افرادی ـ هر چند انگشت شمار ـ در هر اجتماع صالحی پیدا شوند که از آزادی خود سوء استفاده کنند و از آن برای وصول به مقاصد شوم خود بهره گیرند. به همین دلیل جامعه باید به یک دستگاه قضایی سالم و کاملاً آگاه و مسلّط، مجهّز باشد تا حقوق مردم به آنها برگردانده شود و ستمگر به جزای خود برسد.
با اجرای عدالت اجتماعی و تقسیم عادلانه ثروت، ریشه بسیاری از مفاسد اجتماعی که از کشمکش بر سر اندوختن ثروت و استثمار طبقات ضعیف، حیله و تزویر و انواع تقلّبها، دروغ، خیانت و جنایت برای در آمد بیشتر سرچشمه می‌‏گیرد، برچیده می‌شود. مفاسدی که به عنوان سرچشمه و ریشه بسیاری از جرایم و جنایات مطرح اند، با از میان رفتن ریشه اصلی، شاخ و برگها خود به خود می‌خشکند.
وجود یک دستگاه قضایی بیدار و آگاه با ابراز مراقبت دقیق که نه مجرمان بتوانند از چنگ آن فرار کنند و نه ستمگران از عدالت سر باز زنند، نیز عامل مؤثری در کاهش میزان فساد، گناه و سرپیچی از قانون است.
 شیوه داوری حضرت در روایات
نیم نگاهی به روایات گوناگونی که درباره سیره قضایی امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف سخن گفته اند، بیانگر شیوه منحصر به فردی از اجرای عدالت قضایی در جهان است که تا کنون هیچ یک از انبیا و اولیای الهی موفق به اجرای آن نشده‌اند و تنها امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف است که به اذن و اراده الهی می‌تواند آن را در زمین جاری کند.

در حدیثی از امام صادق علیه السلام آمده است:

«اذا قامَ القائِمُ حَکَمَ بِالعَدلَ وَ ارتَفَعَ فی اَیامِهِ الجَورُ وَ اَمَنَت بِهِ السُّبُلُ وَ اَخرَجَتِ الأَرضُ بَرَکاتِها وَرَدَّ کُلَّ حَقٍّ اِلی اَهلِهِ… وَ حَکَمَ بَینَ النّاسِ بِحُکمِ داوُد وَ حُکْمِ مُحَمَّدٍ…؛

وقتی که قائم قیام کند، داوری را بر اساس عدالت قرار می‌‏دهد و ظلم و جور در دوران او برچیده می‌‏شود و جاده‏ها در پرتو وجودش امن و امان می‌‏گردد و زمین برکاتش را خارج می‌‏سازد و حق هر کس را به او بر میگرداند، و در بین مردم همانند داود و محمد داوری می‌‏کند… ».

1
امام باقر علیه السلام نیز شیده داوری امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف را این گونه توصیف می‌کند: « اِنَّما سُمِّی المَهدِی لاِءنَّهُ یهدی اِلی اَمرٍ خَفی حَتّی اَنَّهُ یبعَثُ اِلی رَجُلٍ لایعلَمُ النّاسُ لَهُ ذَنبٌ فَیقتُلُهُ حَتّی اَنَّ اَحَدَکُمْ یتَکَلَّمَ فی بَیتِهِ فَیخافُ اَنْ یشهَدَ عَلَیه الجدارُ؛ حضرت امامِ عصر، به این جهت مهدی نامیده شده است که به امور مخفی و پنهان هدایت می‌‏شود، تا جایی که گاه به سراغ مردی می‌‏فرستد (و او را) به قتل می‌رساند که مردم او را بی‏گناه می‌‏دانند، (زیرا از گناه پنهانی او همانند قتل نفس که موجب قصاص است، آگاه می‌‏باشد تا آن جا که بعضیها هنگامی که در خانه خود سخن می‌‏گویند، می‌‏ترسند دیوار بر ضد آنها شهادت دهد (و از کارهای خلاف و توطئه آنان امام را با خبر سازد)».

2
در حدیث دیگری که هم از امام صادق و هم از امام کاظم علیهما السلام نقل شده است، می‌خوانیم: «لَوْقَد قامَ القائمُ لَحَکَمَ بِثَلاثٍ لَم یحکُمْ بِها اَحَدٌ قَبلَهُ: یقتُلُ الشَّیخَ الزّانی وَ یقتُلُ مانِعَ الزَّکاتِ وَ یوَرِّثُ الأَخُ اَخاهُ فِی الأَظِلَّهِ؛ هرگاه قائم قیام کند، سه حکم خواهد کرد که احدی پیش از او نکرده است (و آنها عبارتند از): پیر زناکار و مانع الزکات را می‌کشد و به برادرانی که در عالم اشباه و ارواح (عالم ذر) برادر بودند (نه برادر صلبی) ارث می‌دهد».

3
در روایات بسیاری وارد شده است که امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف ذریه‌ها و نواده‌‏های قاتلان سیدالشهداء علیه السلام را به خاطر رضایت به کار پدران می‌‏کشد.

امام صادق علیه السلام می‌فرماید: «اِذا خَرَجَ القائِمُ قَتَلَ ذراری قَتَلَهِ الحُسین(ع) بِفِعالِ آبائِها…» . 
در حدیثی از امام صادق علیه السلام آمده است: «اذا قامَ القائِمُ حَکَمَ بِالعَدلَ وَ ارتَفَعَ فی اَیامِهِ الجَورُ وَ اَمَنَت بِهِ السُّبُلُ وَ اَخرَجَتِ الأَرضُ بَرَکاتِها وَرَدَّ کُلَّ حَقٍّ اِلی اَهلِهِ… وَ حَکَمَ بَینَ النّاسِ بِحُکمِ داوُد وَ حُکْمِ مُحَمَّدٍ…؛ وقتی که قائم قیام کند، داوری را بر اساس عدالت قرار می‌‏دهد و ظلم و جور در دوران او برچیده می‌‏شود و جاده‏ها در پرتو وجودش امن و امان می‌‏گردد و زمین برکاتش را خارج می‌‏سازد و حق هر کس را به او بر می‏گ رداند، و در بین مردم همانند داود و محمد داوری می‌‏کند…
یکی از کارهای آن حضرت، اجرای حدود بر مردگان است؛ یعنی حکم حضرت این است که اگر کسی حدی بر عهده داشت و حد اجرا نشده بود، در هنگام ظهور و رجعت آنان، حد را جاری می‌‏کند؛ چنان که درباره حُمیراء چنین می‌‏کند به خاطر افترایی که به امّ ابراهیم زوجه صالحه رسول خدا صلی الله علیه و آله زده بود. امام باقر علیه السلام فرمود:

« اَما لَو قامَ
قائِمُنا لَقَدْ رُدَّت اِلیهِ الحُمیراء حَتّی یجَلِّد الحَدّ وَحَتّی ینتَقِمَ لاِنتیه مُحَمَّدٍ فاطِمَه، مِنها، قُلتُ: جُعِلتُ فَداک وَلِمَ یجَلِّدُها الحَدَّ؟ قالَ: لِفریتَها عَلی اُمِّ ابراهیم، قُلتُ: فکیفَ اَخَّرَهُ اللّه لِلقائِمِ؟ فقالَ لَهُ اِنَّ اللّه تبارک و تعالی بَعَثَ مُحمّدً رَحمَهً وَبَعَثَ القائِمَ نِقمَهً؛ آگاه باشید اگر قائم ما قیام کند، حمیراء برای او برگردانده خواهد شد تا اینکه او را تازیانه حد زند و برای فاطمه دختر پیامبر از او انتقام بگیرد.

راوی می‏گوید عرض کردم فدای تو شوم، تازیانه حد برای چه؟ فرمود: برای افترایی که به مادر ابراهیم فرزند پیامبر زد. گفتم: پس چرا حد او تا قیام قائم به تأخیر افتاده است؟ فرمود: برای این که خداوند محمّد را رحمت فرستاده و قائم را نقمت».5
در روایت دیگری از امام صادق علیه السلام می‌خوانیم: « اِذا قامَ قائمٌ آلِ محمّدٍ حَکَمَ بِحکمِ داوُد وَسُلَیمان لایسئَلُ النّاسَ بَینهً؛ وقتی قائم آل محمد قیام کند به حکم داود و سلیمان حکم می‏کند و از مردم گواه نمی‏خواهد».6
در روایت دیگری از امام باقر علیه السلام می‌خوانیم:

« یقضِی القائِمُ بِقَضایا ینکِرُها بَعَضُ اَصحابِهِ مِمَّن قَدْ ضَرَبَ قُدّامَهُ بِالسَّیفِ وَهُوَ قَضاءُ آدَمَ فَیقَدِّمُهُمْ فَیضرِبُ اَعناقَهُمْ، ثُمَّ یقضِی الثّانِیهَ فَینکِرُها قَوْمٌ آخَروُنَ مِمَّنْ قَدْ ضَرَبَ قُدامَهُ بِالسَّیفِ وَهُوَ قَضاءُ داوُدفَیقَدِّمُهُمْ فیضربُ اَعناقَهُمْ ثُمَّ یقضِی الثّالِثَهَ فَینکِرُها قَومٌ آخَروُنَ مِمَّن قَدْ ضَرَبَ قُدّامَهُ بِالسَّیفِ وَهُوَ قَضاءُ اِبراهیم فَیقَدِّمُهُمْ فَیضرِبُ اَعناقَهُم، ثُمَّ یقضی الرّابِعَهَ وَهُوَ قَضاءُ مُحمَّدٍ فَلا ینکِرُها اَحَدٌ عَلَیه؛ قائم به گونه‏ای قضاوت می‏کند که بعضی از اصحاب او همانهایی که در جلو او شمشیر زده‏اند، آن قضاوتها را نادرست می‏شمارند و مورد انکار قرار می‏دهند. و آن قضاوت آدم است؛ پس گردن آنان را می‏زند. باز در مرتبه دیگر قضاوت می‏کند به قضاوتهایی که آن را جمع دیگر از کسانی که در جلو حضرت شمشیر زده‏اند انکار می‏کنند و آن را منکر می‏شمارند، و آن قضاوت داود است؛ پس گردن ایشان را هم می‏زند. بار سوم به قضایای دیگری به سبک و روش ابراهیم قضاوت می‏کند؛ این بار نیز جمعی دیگر از کسانی که در جلو او شمشیر زده‏اند (آن را) نادرست (و خلاف شرع) می‏شمارند و وی را انکار می‏کنند، پس گردن ایشان را نیز می‏زند. بار چهارم به قضاوتهای محمد قضاوت می‏کند، هیچ کس وی را انکار نمی‏کند».

7
امام صادق علیه السلام در حدیثی شیوه قضاوت یاران امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف را این گونه توصیف می‌کند:« اِذا قامَ القائِمُ بَعَثَ فی اَقالیمِ الأَرضِ فی کُلّ اِقلیمٍ رَجُلاً یقُولُ عَهدَکَ فی کَفِّکَ فَاِذا وَرَدَ عَلَیکَ مالا تَفهَمُهُ وَلاتَعرِفُ القَضاءَ فیهِ، فَانظُر اِلی کَفِّکَ وَاعمَل بِما فیها؛ هرگاه قائم قیام کند، در هر اقلیمی از اقالیم زمین مردی را بفرستد و بگوید عهد تو در کف دست تو است، هرگاه بر تو وارد شود [کسی و تو] چیزی را نفهمی و قضاوت آن را ندانی، به کف [دست] خود نظر کن و به آن چه در وی است عمل نما.»8
امام باقر علیه السلام نیز شیوه قضاوت آنان را این گونه بیان می‌کند: «…ثُمَّ یرجِعُ اِلَی الکُوفَه فَیبْعَثُ الثَلاثَ مِأهَ وَالبَضْعَهَ عَشَرَ رَجُلاً اِلَی الأفاقِ کُلِّها فَیمْسَحُ بَینَ اَکتافِهِم وَعَلی صُدوُرِهِم فَلا یتَعایونَ فی قَضاءٍ…؛ پس از آن که مهدی به کوفه بازگشت و در آن جا مستقر شد، بیش از سیصد و ده نفر را به اطراف عالم (برای حکمروانی و اجرای احکام الهی) می‏فرستد و در هنگام فرستادنِ آنها، شانه‏ها و سینه‏های آنها را با دست مبارک مسح می‏کند. پس آنان در هیچ حکمی و قضایی عاجز نمی‏مانند (قضا و داوری در هر امر مشکلی برای آنان آسان خواهد بود.»)

9
عدالت از اصول مهم و از تعالیم اساسی و اهداف بزرگ اسلام است، تعالیمی که قرآن مجید و احادیث معتبر، با تأکید و صراحت همکاران به اجرای آن در تمام زمینه‌‏های زندگی به آن مأمور متعهد ساخته است. پیامبران الهی همگان در مأموریت آسمانی خود، خواهان برپا داشتن عدل در بین تمام انسانهای جهان بوده‌‏اند و می‌‏خواستند مردم را به گونه ‏ای تربیت کنند که آنان خود قسط و عدل را بپا دارند، ولی هیچ یک از انبیا و اولیای الهی در این مأموریت خطیر، به طور کامل موفق نبودند.
امام صادق علیه السلام در حدیثی شیوه قضاوت یاران امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف را این گونه توصیف می‌کند:

« اِذا قامَ القائِمُ بَعَثَ فی اَقالیمِ الأَرضِ فی کُلّ اِقلیمٍ رَجُلاً یقُولُ عَهدَکَ فی کَفِّکَ فَاِذا وَرَدَ عَلَیکَ مالا تَفهَمُهُ وَلاتَعرِفُ القَضاءَ فیهِ، فَانظُر اِلی کَفِّکَ وَاعمَل بِما فیها؛ هرگاه قائم قیام کند، در هر اقلیمی از اقالیم زمین مردی را بفرستد و بگوید عهد تو در کف دست تو است، هرگاه بر تو وارد شود [کسی و تو] چیزی را نفهمی و قضاوت آن را ندانی، به کف [دست] خود نظر کن و به آن چه در وی است عمل نما»
تنها کسی که می‌تواند با موفقیت تمام عدالت را برقرار کند، امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف است.
اجرای عدالت در زمان آن حضرت منحصر به روابط اجتماعی منحصر نیست؛ بلکه اصول عدالت در تمام زمینه‏‌های کلی و جزیی به طور شگفت آوری اجرا می‌‏شود. در حدیث می‌خوانیم وقتی مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف بیاید، نه تنها جوامع بشری و آبادیها؛ بلکه همه زمین را پر از عدل و داد نماید؛ تا جایی که قطره ‏ای آب، از چشمه‏ ساری به هدر نرود و میوه‏ای از درختی به ستم یا اسراف چیده نشود.

او همه مکانها و همه زمانهاا را پر از عدالت می‌کند؛ آبادیها، هامونها، دشتها، درّه ها، جنگلها، کوهساران، بامدادان و غروبها و…10 را از عدل و داد پر می‌کند، همانند سرما و گرما وارد خانه‏ها می‌‏شود؛ یعنی همان‌‏گونه که گرما و سرما خود به خود، وارد خانه‌ها می‌‏شود و همه جای آن را پر می‌‏کند و روی همه چیز اثر می‌‏گذارد، امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف نیز دادگری و عدل خویش را، این چنین به درون زندگیها می‌برد و نفوذ می‌هد و می‌‏گستراند. همه چیز در عدل و داد فرو می‌‏رود و جوهر عدل و داد می‌‏پذیرد.
در حکومت حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف سخن ‏گویان نخستین مرحله دولت او در مکه فریاد می‌‏زنند:

« هر کس نماز فریضه خود را در کنار حجرالأسود و محل طواف خوانده است و می‌خواهد نافله بخواند، به کناری رود و آن کس که می‌‏خواهد نماز واجب خود را بخواند، بیاید و بخواند تا حق کسی ضایع نشود»11 ؛یعنی تا این حد حقوق مردم مراعات می‌‏شود. بنابراین، در داوری و حکومت او به اندازه سوزنی به کسی ستم نمی ‏شود و هر کس به حق خود می‌‏رسد.
در عصر ظهور، با پیشرفت علوم، فناوری و تکنیک و صنعت، وسایل کشف جرم آن قدر کامل می‌‏شود که کمتر مجرمی می‌‏تواند ردپایی که با آن شناخته شود، از خود به جا نگذارد. به دلیل مراقبت شدیدی که در عصر حکومت او اعمال می‌‏شود، مجرمان در خانه خود نیز در امان نیستند؛ زیرا ممکن است با وسایل پیشرفته تحت کنترل باشند. حتی ممکن است امواج صوتی آنها از پشت دیوار قابل کنترل باشند.
این خود اشاره دیگری به گستردگی ابعاد مبارزه با فساد در عصر حکومت اوست و معلوم می‌‏شود که لازم نیست امام در تمام موارد قضا، نه علم غیب خود استفاده کند؛ بلکه در بسیاری از موارد داوری حضرت بر اساس علمی است که از راههای عادی آن عصر به دست آمده است.
بدون چنین سلطه اطلاعاتی بر تمام جهان، تشکیل حکومت واحد جهانی و برقراری صلح و امنیت و عدالت، به طور همه جانبه دور از دسترس نخواهد بود.

در عصر حکومت امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف یک سیستم نیرومند و مجهز برای انتقال تصویرها به وجود می‌آید که شاید تصور آن هم برای ما مشکل باشد. با کمک این فناوری جهان برای او مثل کف دست خواهد بود؛ نه موانع مرتفع و نه گودی زمینها، هیچ کدام مانع از دیدن موجودات روی زمین نخواهد شد. معلوم است کسی که چنین امکاناتی در اختیار دارد، برای داوری خود به اقرار یا گواهی گواهان یا سوگند منکر نیاز نخواهد داشت.
حضرت عجل الله تعالی فرجه الشریف حکم قتل کسانی را صادر می‌‏کند که پیش از او هیچ قاضی نتوانست چنین حکمی بدهد؛ یعنی داوری ویژه ‏ای است که تنها آن حضرت انجام می‌‏دهد و حکم حضرت بر اساس الهام و وحی الهی است.12
از جمله داوریهای آن حضرت عجل الله تعالی فرجه الشریف، حکم به حدّ مردگانی است که در زمان زندگانی حدی بر گردنشان بوده، ولی اجر نشده است. حضرت در دوران حکومت خود برای تمام ایالتها حاکم و قاضی نصب می‌‏کند و هنگام فرستادن قاضی دست محبت خود را به شانه و سینه او می‌‏کشد و می‌‏فرماید:

هرگاه در امر قضا درمانده شدی و حکم آن برای تو روشن نبود، به کف دست خود نگاه کن؛ زیرا همه آن چه که در باره قضا نیاز داری، در آن وجود دارد؛ به همین دلیل قاضیهای منصوب حضرت در هیچ واقعه ‏ای درمانده نمی ‏شوند و بیشتر مسایل را می‌‏دانند.
آنان بر اساس علم خود داوری می‌‏کنند، البته از گواهی گواهان سوگند منکران هم که شیوه دادرسی در اسلام است، بهره می‏گیرند، ولی هرجا از این طریق به نتیجه نرسیدند، به کف دست خود نگاه می‏کنند و مطلب روشن می‏شود.
حضرت درباره هر قومی طبق آیین و کتاب آن قوم حکم می‏کند؛ بر یهود طبق تورات، بر نصارا بر اساس انجیل، بر اهل زبور طبق زبور، و بر مسلمانان بر اساس قرآن حکم می‏کند. چون شیوه قضا و داوری آن امام همام بر خلاف شیوه دیگر حکّام و قضاوت جهان است، گویی که حضرت با کتاب جدید و قضاء جدید می‏آید.
حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف نوادگان قاتلان حضرت سید الشهداء علیه السلام را به قتل می‏رساند. وقتی از امام رضا علیه السلام سؤال شد: چگونه به خاطر جرم آبا و اجداد، فرزندان را می‏کشند؟ حضرت در پاسخ ‏فرمود: «آنان به اعمال پدرانشان راضی هستند و هر کسی به فعل قومی راضی باشد، از آنها و محکوم به حکم آنهاست».

13 البته این حکم نیز مخصوص آن حضرت است، و گرنه امروزه نمی شود به حرف رضایت به عمل خلاف دیگری، آن شخص را حد زد.

نوشته زهرا رضاییان
پاورقیها:
1. مجلسی، محمدباقر. بحارالأنوار، ج 52، ص 338.
2. همان، ص 390، حدیث 212.
3. همان، ص 309، حدیث 2.
4. همان، ص 313.
5. علل‏الشرایع، ج 2، ص 267 و بحار، ج 52، ص 314.
6. بحارالانوار، ج 52، ص 320.
7. بحار، ج 52، ص 389 حدیث 207، اثبات الهدی، ج 3، ص 585.
8. معجم‏احادیث الامام المهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف ، ج 5، حدیث 1453، ص 29.
9. بحارالانوار، ج 52، حدیث 91، ص 345.
10. بعثت، غدیر، عاشورا و مهدی، مقدمه خورشید مغرب، ص 36.
11. کافی، ج 4، ص 427.
12. البته وحی، از نوع وحی نبوت نیست؛ بلکه از نوع وحی به مادر موسی است.
13. بحارالأنوار، ج 52، ص 313 به نقل از عیون اخبار الرضا، ج 1، ص 273 و علل‏الشرایع، ج 1، ص 219. ر.ک؛نشریه انتظار، شماره 10


منبع: تبیان