کاربرد برهان «سبر و تقسیم» در حقوق ایران و برهان «اثبات از راه حذف» در حقوق فرانسه

کاربرد برهان «سبر و تقسیم» در حقوق ایران و برهان «اثبات از راه حذف» در حقوق فرانسه

نویسندگان: محسن کاظمی، ابولقاسم نقیبی
چکیده:
سبر و تقسیم روشی است که فقها برای رسیدن به علت در قیاس مستنبط ‌العله استفاده می‌کنند. ازآنجاکه نتیجه این روش افاده ظن می‌کند و نه افاده علم، لذا تقریباً محجور مانده است. از طرفی در بین شاخه‌های مختلف علم حقوق، مسؤولیت مدنی دارای انعطاف‌پذیری بالایی بوده و برای ایجاد آن همیشه نیازمند
علم قطعی نیستیم. این ویژگی در مواردی همچون تعیین سبب از بین اسباب احتمالی نمود بیشتری دارد، زیرا اگر ایجاد مسؤولیت را منوط به علم کنیم، ممکن است بسیاری پرونده‌های مسؤولیت مدنی در تسلسل و توالی اسباب محدود شود و بسیاری ازاین‌گونه خسارات جبران نشده باقی مانند. برهان سبر و تقسیم می‌تواند دراین خصوص به یاری شخص زیان‌دیده بشتابد. مشابه این روش در حقوق کشور فرانسه نیز تحت عنوان برهان «اثبات از راه حذف» در مسؤولیت مدنی به کار گرفته‌شده است. همچنین استفاده از این شیوه در ایران و فرانسه برای تشخیص سبب در پرونده مشهور خونهای آلوده دارای سابقه است. به نظر می‌رسد سبر و تقسیم به‌عنوان برهانی کاربردی دراین مقوله دارای کارایی قابل‌توجهی است، زیرا در تعیین سبب به دنبال عاملی هستیم که بیشترین احتمال را برای زیان‌بار بودن داشته باشد.
واژه‌های کلیدی: هموفیلی، قیاس، سبر و تقسیم، سبب، مسؤولیت مدنی،
فصلنامه حقوق پزشکی؛ دوره ۱۰، شماره ۳۷ – تابستان ۱۳۹۵