مصادیق محتوای مجرمانه رایانه‌ای
مصادیق محتوای مجرمانه رایانه‌ای
مصادیق محتوای مجرمانه رایانه‌ای
طبق قانون جرایم رایانه‌ای، فهرستی برای مصادیق محتوای مجرمانه رایانه‌ای در نظر گرفته‌شده که بر اساس آن مواردی مانند تبلیغ علیه نظام، اهانت و هجو نسبت به مقامات، نهادها و سازمانهای حکومتی و عمومی، نشر اکاذیب و تشویش اذهان عمومی، جعل پایگاههای اینترنتی بانکها و سازمانها ازجمله جرایم اینترنتی محسوب می‌شوند.
بر اساس قانون جرایم رایانه‌ای 9 بخش مجزا برای محتواهای مجرمانه رایانه‌ای تعریف‌شده که هر یک از این بندها دارای چندین زیرمجموعه هستند.
دربند الف این ماده‌قانون، انتشار محتوا علیه عفت و اخلاق عمومی جرم تلقی شده و این‌گونه اعلام‌شده است که به‌طورکلی اشاعه فحشاء و منکرات، تحریک، تشویق، ترغیب، تهدید یا دعوت به فساد و فحشاء و ارتکاب جرایم منافی عفت یا انحرافات جنسی؛ انتشار، توزیع و معامله محتوای خلاف عفت عمومی؛ تسهیل، تحریک، تشویق، ترغیب، تهدید یا تطمیع افراد به دستیابی به محتویات مستهجن و مبتذل؛ استفاده ابزاری از افراد (اعم از زن و مرد) در تصاویر و محتوا، تحقیر و توهین به جنس زن، تبلیغ تشریفات و تجملات نامشروع و غیرقانونی؛ راه‌اندازی مراکز و پایگاههای همسریابی در فضای مجازی بدون اخذ مجوز از وزارت ورزش و جوانان ازجمله مصادیق جرایم رایانه‌ای به شمار می‌روند.
محتوا علیه مقدسات اسلامی
دربند ب آمده است: محتوای الحادی و مخالف موازین اسلامی، اهانت به دین مبین اسلام و مقدسات آن، اهانت به هر یک از انبیاء عظام یا ائمه طاهرین (ع)، تبلیغ به نفع حزب گروه یا فرقه منحرف و مخالف اسلام، نقل مطالب از نشریات و رسانه‌ها و احزاب و گروههای داخلی و خارجی منحرف و مخالف اسلام به‌نحوی‌که تبلیغ از آنها باشد، اهانت به امام خمینی (ره) و تحریف آثار ایشان، اهانت به مقام معظم رهبری و سایر مراجع مسلم تقلید نیز ازجمله مواردی هستند که به‌عنوان جرم در نظر گرفته‌شده‌اند.
محتوا علیه امنیت و آسایش عمومی
تشکیل جمعیت، دسته، گروه در فضای مجازی (سایبر) باهدف برهم زدن امنیت کشور، هرگونه تهدید به بمب‌گذاری، محتوایی که به اساس جمهوری اسلامی ایران لطمه وارد کند، انتشار محتوا علیه اصول قانون اساسی، تبلیغ علیه نظام جمهوری اسلامی ایران، اخلال در وحدت ملی و ایجاد اختلاف مابین اقشار جامعه به‌ویژه از طریق طرح مسائل نژادی و قومی، تحریک یا اغوای مردم به جنگ و کشتار یکدیگر، تحریک نیروهای رزمنده یا اشخاصی که به نحوی از انحا در خدمت نیروهای مسلح هستند به عصیان، فرار، تسلیم یا عدم اجرای وظایف نظامی، تحریص و تشویق افراد و گروهها به ارتکاب اعمالی علیه امنیت، حیثیت و منافع جمهوری اسلامی ایران در داخل یا خارج از کشور، تبلیغ به نفع گروهها و سازمانهای مخالف نظام، فاش کردن و انتشار غیرمجاز اسناد و دستورها و مسائل محرمانه و سری دولتی و عمومی، فاش کردن و انتشار غیرمجاز اسرار نیروهای مسلح، فاش کردن و انتشار غیرمجاز نقشه استحکامات نظامی، انتشار غیرمجاز مذاکرات غیرعلنی مجلس شورای اسلامی، انتشار بدون مجوز مذاکرات محاکم غیرعلنی دادگستری و تحقیقات مراجع قضایی و انتشار محتوای که از سوی شورای عالی امنیت ملی منع شده باشد از دیگر مصادیق محتوای مجرمانه رایانه‌ای به شمار می‌روند.
محتوا علیه مقامات و نهادهای دولتی و عمومی
اهانت و هجو و افترا نسبت به مقامات، نهادها و سازمانهای حکومتی و عمومی، نشر اکاذیب و تشویش اذهان عمومی علیه مقامات، جعل پایگاههای اینترنتی بانکها، سازمانها و محتوایی که برای ارتکاب جرایم رایانه‌ای به کار می‌رود هم از دیگر اعمال مجرمانه در فضای مجازی به شمار می‌روند.
محتوایی که برای ارتکاب جرایم رایانه‌ای به کار می‌رود
انتشار یا توزیع و در دسترس قرار دادن یا معامله داده‌ها یا نرم‌افزارهایی که صرفاً برای ارتکاب جرایم رایانه‌ای به کار می‌رود، فروش، انتشار یا در دسترس قرار دادن غیرمجاز گذرواژه‌ها و داده‌هایی که امکان دسترسی غیرمجاز به داده‌ها یا سامانه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی دولتی یا عمومی را فراهم می‌کند، انتشار یا در دسترس قرار دادن محتویات آموزش دسترسی غیرمجاز، شنود غیرمجاز، جاسوسی رایانه‌ای، تحریف و اخلال در داده‌ها یا سیستمهای رایانه‌ای و مخابراتی، آموزش و تسهیل سایر جرایم رایانه‌ای، انتشار فیلترشکنها و آموزش روشهای عبور از سامانه‌های فیلترینگ، انجام هرگونه فعالیت تجاری و اقتصادی رایانه‌ای مجرمانه مانند شرکتهای هرمی، فعالیتهای غیرمجاز مرتبط با بازار اوراق بهادار از دیگر فعالیتهای مجرمانه دراین فضا به شمار می‌روند. ایجاد مراکز قمار در فضای مجازی، به‌کارگیری و واردکردن کلمات کلیدی (tag) نامرتبط با محتوای سایت یا سوءاستفاده از نرم‌افزارهایی نظیر پاپ آپ که منجر به باز کردن اجباری صفحات غیر مرتبط با درخواست بازدیدکننده شده و درنتیجه موجب اتلاف وقت و هزینه بازدیدکنندگان و افزایش متقلبانه رتبه سایت و کسب درآمد و امتیاز برای مالک سایت می‌شود.
محتوای که تحریک، ترغیب، یا دعوت به ارتکاب جرم می‌کند
انتشار محتوای حاوی تحریک، ترغیب، یا دعوت به اعمال خشونت‌آمیز و خودکشی، تبلیغ و ترویج مصرف مواد مخدر، مواد روان‌گردان و سیگار، درج پیوند (لینک) یا تبلیغ تارنماهای فیلتر شده یا باز انتشار محتوای مجرمانه نشریات توقیف‌شده و رسانه‌های وابسته به گروهها و جریانات منحرف و غیرقانونی، تشویق تحریک و تسهیل ارتکاب جرائمی که دارای جنبه عمومی هستند از قبیل اخلال در نظم، تخریب اموال عمومی، ارتشا، اختلاس، کلاه‌برداری، قاچاق مواد مخدر، قاچاق مشروبات الکلی و غیره، تبلیغ و ترویج اسراف و تبذیر، فروش، تبلیغ، توزیع و آموزش استفاده از تجهیزات دریافت از ماهواره، فروش، تبلیغ، توزیع و هرگونه معامله بدون مجوز تجهیزات نظامی و تجهیزاتی که دارای کاربرد دوگانه و نیز اقلام و موارد تحت کنترل از قبیل انواع مواد محترقه، ناریه، منفجره اعم از نظامی و غیرنظامی، شیمیایی، رادیواکتیو، میکروبی، گازهای بی‌هوش کننده، بی‌حس‌کننده و اشک‌آور و شوک دهنده‌ها (شوکرها) و تجهیزات نظامی و انتظامی، راه‌اندازی رادیو و تلویزیون اینترنتی و انتشار و پخش برنامه‌های صوتی و تصویری از طریق سیستمهای فنی قابل‌انتشار فراگیر، بدون مجوز سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران از دیگر اقدامات خلاف قانون در فضای مجازی کشور هستند.
محتوا مجرمانه مربوط به امور سمعی و بصری و مالکیت معنوی
طبق قوانین منتشرشده در ارتباط با محتواهای مجرمانه مربوط به امور سمعی و بصری و مالکیت معنوی نیز بندهایی تعریف‌شده که عبارت‌اند از انتشار و سرویس‌دهی بازیهای رایانه‌ای دارای محتوای مجرمانه یا فاقد مجوز از وزارت فرهنگ و ارشاد، معرفی آثار سمعی و بصری غیرمجاز به‌جای آثار مجاز، عرضه تجاری آثار سمعی و بصری بدون مجوز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و تشویق و ترغیب به نقض حقوق مالکیت معنوی.
محتوای مجرمانه مرتبط با انتخابات مجلس شورای اسلامی و مجلس خبرگان رهبری
دراین بخش نیز موارد ذیل جزو جرائم اینترنتی به شمار می‌روند: انتشار هرگونه محتوا باهدف ترغیب و تشویق مردم به تحریم و یا کاهش مشارکت در انتخابات، انتشار هرگونه ادعای غیرواقع مبنی بر توقف انتخابات و یا دعوت به تجمع اعتراض‌آمیز، اعتصاب، تحصن و هر اقدامی که به نحوی موجب اخلال در امر انتخابات شود، انتشار و تبلیغ علائم گروههای ضدانقلاب و معاند مرتبط با انتخابات، انتشار هجو یا هجویه و یا هرگونه محتوای توهین‌آمیز در فضای مجازی علیه انتخابات، انتشار هرگونه مطلب خلاف واقع مبنی بر انصراف گروههای قانونی از انتخابات، استفاده از سایتها و وبلاگهای رسمی نهادها و دستگاههای دولتی جهت بهره‌برداری در تبلیغات نامزدهای انتخاباتی.
شایان‌ذکر است تمامی شرکتها، مؤسسات، شهرداریها، سازمانها و نهادهایی که قسمتی از دارایی آنها جزء بودجه و اموال عمومی است مشمول این ماده می‌شوند.
درج محتوای تبلیغاتی نامزدهای انتخاباتی خارج از مدت‌زمان مقررشده برای فعالیت انتخاباتی. انتشار هرگونه محتوا در جهت تحریک، ترغیب، تطمیع و یا تهدید افراد به خریدوفروش آراء، رأی دادن با شناسنامه جعلی و شناسنامه دیگری، جعل اوراق تعرفه، رأی دادن بیش از یک‌بار و سایر روشهای تقلب در رأی‌گیری و شمارش آراء.
انتشار هرگونه محتوا جهت ایجاد رعب و وحشت برای رأی‌دهندگان یا اعضاء شعب، استفاده ابزاری از تصاویر زنان برای تبلیغات انتخاباتی و یا عدم رعایت شئون اسلامی در انتشار تصاویر مربوط به زنانی که نامزد انتخاباتی هستند، انتشار هرگونه محتوا در جهت توهین، افترا و نشر اکاذیب باهدف تخریب نظام، قوای سه‌گانه، سازمانهای حکومتی و نهادهای اجرایی و نظارتی انتخابات به‌منظور بهره‌برداری انتخاباتی، انتشار هرگونه محتوا و مکاتبات دارای طبقه‌بندی (محرمانه و سری) مرتبط با انتخابات، انتشار اخبار کذب از نتایج بررسی صلاحیتها، شمارش آراء، ادعاهای بی‌اساس پیرامون تقلب در انتخابات یا مخدوش بودن انتخابات، تشویش اذهان عمومی، سیاه نمایی و بیان مطالب خلاف واقع علیه کشور، ایجاد اختلافات مابین اقشار جامعه به‌ویژه از طریق طرح مسائل قومی و نژادی، انتشار هرگونه نتایج نظرسازی و نظرسنجی کاذب در خصوص انتخابات و نامزدهای انتخابات مجلس شورای اسلامی و مجلس خبرگان رهبری.
محتوای مجرمانه مرتبط با انتخابات ریاست جمهوری
اما در بخش آخر جرائم رایانه‌ای که به بحث انتخابات ریاست جمهوری مربوط می‌شود نیز انتشار هرگونه محتوا به‌منظور ترغیب و تشویق مردم به تحریم و یا کاهش مشارکت در انتخابات، تجمع اعتراض‌آمیز بدون مجوز، اعتصاب، تحصن، ادعای غیرواقع مبنی بر توقف انتخابات و یا هر اقدامی که به نحوی موجب اخلال در امر انتخابات ریاست جمهوری شود. تشویش اذهان عمومی، سیاه نمایی و بیان مطالب خلاف واقع علیه کشور، ایجاد اختلافات مابین اقشار جامعه به‌ویژه از طریق طرح مسائل قومی و نژادی، انتشار هرگونه نتایج نظرسازی و نظرسنجی کاذب در خصوص انتخابات و نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری، انتشار و تبلیغ علائم تحریم انتخابات، انتشار هجو یا هجویه و یا هرگونه محتوای توهین‌آمیز یا تخریب در فضای مجازی علیه انتخابات و نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری، انتشار هرگونه مطلب، علیه نامزدهای انتخاباتی و یا انتشار مطالبی خلاف واقع دال بر انصراف گروه یا نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری.استفاده غیرمجاز از سایتها و وبلاگهای متعلق به دستگاههای دولتی و مؤسسات و نهادهایی که تمام یا بخشی از دارایی و بودجه آنها از اموال عمومی، انتشار محتوای تبلیغاتی نامزدهای ریاست جمهوری در فضای مجازی خارج از مدت‌زمان مقرر برای فعالیت انتخاباتی، انتشار هرگونه محتوا در جهت تحریک، ترغیب، تطمیع و یا تهدید افراد به خریدوفروش آراء، رأی دادن با شناسنامه جعلی و شناسنامه دیگری، جعل اوراق تعرفه، رأی دادن بیش از یک‌بار، تقلب در رأی‌گیری و شمارش آراء، انتشار هرگونه محتوا به‌منظور ایجاد رعب و وحشت برای رأی‌دهندگان یا اعضاء شعب، استفاده ابزاری از تصاویر اشخاص برای تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری ازجمله این موارد هستند. اما انتشار محتوا باهدف دخالت در امر انتخابات با سمت یا سند مجعول یا به هر نحو غیرقانونی در فضای مجازی، انتشار و توزیع هرگونه محتوای تبلیغاتی از سوی کارکنان ادارات، سازمانها، ارگانهای دولتی و نهادها با ذکر سمت خود، له یا علیه هر یک از نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری در فضای مجازی و انتشار و توزیع هرگونه محتوای تبلیغاتی از سوی مقامات اجرایی و نظارتی انتخابات له یا علیه هر یک از نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری در فضای مجازی ازجمله جرایم مربوط به این بخش به شمار می‌روند.
منبع: ایسنا