بررسی فقهی و حقوقی ضمانت اجرای تخلف از شرط ترک فعل حقوقی

بررسی فقهی و حقوقی ضمانت اجرای تخلف از شرط ترک فعل حقوقی

نویسنده: رضا سکوتی نسیمی

چکیده

شروط ضمن عقد در قراردادها یکی از مهم‌ترین موضوعهای حقوق قراردادها و در واقع تبلور اصل حاکمیت اراده در قراردادهاست. یکی از شروط ضمن عقد شرط فعل می‌باشد که به دو صورت مثبت و منفی از یک‌طرف و فعل مادی و حقوقی از طرف دیگر در قراردادها درج می‌شود که اثر آن برحسب مورد، تعهد و التزام به انجام یک فعل یا خودداری از انجام آن می‌باشد. قانون‌گذار در قانون مدنی به شرط فعل مثبت و منفی در مواد 234 و 237 تصریح نموده ولی به شرط فعل مادی و حقوقی تصریح نکرده است. هم‌چنین در مواد 237 تا 239 ق.م. ضمانت اجرای تخلف از شرط فعل مثبت و منفی را بیان نموده است که ظاهر آن حکایت از عدم فرق ضمانت اجرای آن دو دارد. در این مقاله سعی شده است به این سؤال پاسخ داده شود که آیا ضمانت اجرای تخلف از شرط ترک فعل حقوقی (شرط فعل حقوقی منفی) همان ضمانت اجرای تخلف از شرط فعل مثبت می‌باشد که قانون‌گذار در مواد 237 تا 239 مقرر نموده است یا باید در پی ضمانت اجرای دیگری بود. برای پاسخ به مسأله فوق ابتدا سعی شده است موضوع از دیدگاه قانون‌گذار با توجه به مصداقهای شرط ترک فعل حقوقی در قانون مدنی و سپس از دیدگاه فقهای امامیه و حقوق‌دانان و رویه قضایی مورد بررسی قرار گیرد و در نهایت به نظریه مورد نظر و دلایل آن‌که عبارت از حق فسخ مشروط له و حق مطالبه خسارت است، اشاره‌شده که متفاوت از ضمانت اجرای تخلف از شرط فعل مثبت است.

کلیدواژگان: باطل، شرط فعل، التزام، حق فسخ، مطالبه خسارت

مجله آموزه‌های فقه مدنی شماره 13 بهار و تابستان 1395