مشروعیت جاسوسی در فعالیتهای اطلاعاتی از منظر حقوق و فقه مذاهب اسلامی

مشروعیت جاسوسی در فعالیتهای اطلاعاتی از منظر حقوق و فقه مذاهب اسلامی

پدیدآور: افشین حاتم‌زاده

مقطع تحصیلی: کارشناسی ارشد

استاد راهنما: جمشید معصومی

دانشگاه: دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

تاریخ دفاع: 1395

درباره جرم جاسوسی و یا بررسی این جرم از نگاه فقه اسلامی و تفاوتهای میان این جرم باخیانت به کشور تاکنون مطالب مختلفی در قالب کتاب، مقاله و پایان‌نامه نوشته و منتشر گردیده است؛ اما هنوز پژوهشی که به‌طور دقیق ریشه‌های فقهی و حقوقی مشروعیت جاسوسی در فعالیتهای اطلاعاتی و برخورد با جاسوسان داخلی و سرویسهای اطلاعاتی کشورهای معاند نظام اسلامی را بررسی نماید صورت نگرفته است و با توجه به مزایای مطالعه در این خصوص و هم‌چنین فوایدی که در آن مترتب است از قبیل دستیابی به نقاط قوت و ضعف مقررات قانونی کشورمان، راههای جدید برای اصلاح و به‌روزرسانی مقررات و سایر موارد، لزوم این تحقیق بیشتر خود را نشان می‌دهد.

جاسوسی در ایران، از شاخه‌های محاربه محسوب گردیده و به هرگونه‌ اقدام و اخلال در امنیت، افشای اسرار جامعه اسلامی و یا ایجاد شرایطی جهت نفوذ بیگانگان و یا زمینه‌سازی جهت سلطه نظامی، سیاسی و فرهنگی بر جامعه اسلامی که جزو خطوط قرمز و ممنوعه است اطلاق می شود. در فقه و حقوق اسلامی، جاسوسی فعالیت پنهانی یا تحت عنوان گردآوری اطلاعات به نفع دشمن است و جاسوس با داشتن شرایطی که در منابع فقهی و قوانین موضوعه ذکر شده است به‌عنوان گناهکار و مجرم شناخته می‌شود و با توجه به نوع و درجه جاسوسی و ملاحظات موجود محکومیتهایی پیش‌بینی‌شده است. در خصوص جاسوس مسلمان، یکی از پرسشهای فقها این است که آیا اقدام به جاسوسی به نفع کفار موجب خروج فرد از دین اسلام و ارتداد می شود؟ موضوع پناه دادن به جاسوس نیز موردبحث فقیهان قرار داشته است. هم‌چنین جواز یا عدم جواز تجسس و جاسوسی در جهت حفظ نظام اسلامی که از اهم واجبات است موردبحث و بررسی بوده است.

در قوانین جزایی ایران نیز مصادیقی از جرم جاسوسی و اقدام علیه امنیت داخلی و خارجی کشور ذکرشده ولیکن قانون جامع و کاملی در خصوص جرم جاسوسی وجود ندارد و قوانین موجود بیشتر ناظر بر عملکرد نظامیان است. روش تحقیق در پژوهش پیش رو، روش تحقیق کتابخانه‌ای در فقه امامیه و مذاهب اسلامی و پردازش داده‌ها به روش «توصیفی ـ تحلیلی» است. یافته‌های پژوهش حاکی است که قدر متیقن از ادله دال بر حرمت، تحریم جاسوسی و تجسّس حوزه حریم خصوصی اهل ایمان تا جایی که به امنیت و آسایش عمومی لطمه وارد ننماید می‌باشد. هدف از تحقیق بررسی خلأهای قانونی موجود در پیش رو با توجه به نبود قانون جامعی در خصوص جرم جاسوسی در آینده‌ای نزدیک با ارائه لایحه جرم جاسوسی است تا بتوانیم موانع موجود بر سر راه را مرتفع نموده و موجب تقویت دستگاههای اطلاعاتی و امنیتی و در نهایت افزایش اقتدار و ثبات نطام مقدس جمهوری اسلامی ایران گردیم.

کلیدواژگان: جاسوسی،‌ مذاهب اسلامی، فعالیتهای اطلاعاتی، محاربه

منبع: سایت ایران داک