تاریخچه شورای امنیت سازمان ملل متحد

تاریخچه شورای امنیت سازمان ملل متحد

شورای امنیت ملل متحد (به انگلیسی United Nations Security Council): یکی از ارکان سازمان ملل متحد است که وظیفه پاسداری از امنیت و صلح بین‌المللی را به عهده دارد. بر اساس منشور سازمان ملل متحد، حیطه قدرت شورای امنیت شامل اعزام نیروهای پاسدار صلح، تصویب تحریمهای بین‌المللی، و اعطای اجازه استفاده از نیروی نظامی علیه کشورهای متخاصم است. تصمیمهای این شورا به صورت قطعنامه‌های شورای امنیت اعلام می‌شود.

شورای امنیت پنج عضو دایم و ده عضو انتخابی دارد. پنج عضو دایم این شورا در تصمیمها و رأی‌گیریهای شورا حق وتو دارند. ریاست شورای امنیت نوبتی است (به‌ترتیب الفبای انگلیسی) و طول مدت آن یک‌ماه ریاست می‌باشد.

تاریخچه

اولین جلسه شورای امنیت در 17ژانویه 1946 در کلیسای وست‌مینستر لندن برگزار شد. از زمان اولین جلسه آن تاکنون، شورا به‌طور مداوم به کار خود ادامه داده و به‌صورت گسترده‌ای در جهان اعتبار کسب کرده‌ است و جلساتی در بسیاری از شهرها مانند پاریس و آدیس‌آبابا داشته ‌است. با وجود این بیشتر جلسات آن در مقر معاونت سازمان ملل‌متحد تشکیل می‌شود. اولین جلسات آن در اطراف دریاچه ساکسس در نیویورک برگزار شد، و جلسات بعدی در مقر کنونی آن در شهر نیویورک برگزار می‌شود.

تاکنون در تعداد اعضای شورای امنیت سه دوره تغییر صورت گرفته است. در سال 1965 با اصلاح ماده‌های 23 و 27 منشور سازمان ملل متحد، اعضای انتخابی شورا از 6 کشور به 10 کشور افزایش یافتند.

در سال 1971 مجمع عمومی و شورای امنیت کرسی نمایندگی چین را از جمهوری چین (تایوان)، که از سال 1949 فقط بر تایوان و جزایر اطراف آن اعمال حاکمیت می‌کرد، گرفته و به جمهوری خلق چین واگذار کردند.

هم‌چنین، بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی در سال 1991، هیچ تغییری بر ماده 23 اعمال نشد و بدون هیچ اختلاف قابل‌توجهی، فدراسیون روسیه کرسی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی را در اختیار گرفت.‏

اعضا

یک عضو شورای امنیت باید همیشه در مقر اصلی شورای امنیت در نیویورک حاضر باشد تا شورای امنیت بتواند در هر موقع تشکیل جلسه بدهد. این مورد جزو اصول بسیار مهم منشور سازمان ملل متحد است که برای مقابله با ضعف جامعه ملل در گذشته بود چرا که تشکیلات جامعه ملل همیشه قادر به واکنش و پاسخگویی در همه موارد بحرانی نبود.

نقش رئیس شورای امنیت شامل تنظیم برنامه و الگویی برای تشکیل مداوم جلسات آن و رسیدگی به هر نوع بحران است. ریاست شورا به‌طور چرخشی و به ترتیب الفبای انگلیسی نام کشورهای عضو واگذار می‌شود.

گروههای عضو شورای امنیت سازمان ملل متحد به دو نوع تقسیم می‌شوند: اعضای دایمی و اعضای انتخابی.

اعضای دایم و دارای حق وتو

ایالات‌متحده آمریکا

بریتانیا

چین

روسیه

فرانسه

اعضای انتخابی

10 عضو انتخابی شورا توسط مجمع عمومی برای یک دوره دوساله (که از 1 ژانویه آغاز می‌شود) انتخاب می‌شوند. با این‌حال در نخستین انتخاب اعضای غیردایم پس از افزایش عده اعضای شورای امنیت از 11 به 15 عضو، 2 عضو از 4 عضو اضافه‌شده برای یک دوره یک‌ساله انتخاب شدند. عضوی که خارج می‌گردد بلافاصله قابل‌تجدید انتخاب نخواهد بود. هر سال، مجمع عمومی، پنج عضو جدید را انتخاب و جایگزین اعضای قدیمی‌تری که دوره عضویتشان در 31 دسامبر پایان می‌یابد، می‌سازد. اعضای کنونی عبارتند از:

مجمع عمومی این 10 عضو غیردایم را با توجه به شرکت اعضای سازمان ملل متحد در حفظ صلح و امنیت بین‌المللی و سایر هدفهای سازمان در درجه اول و هم‌چنین با توجه به تقسیم عادلانه جغرافیایی انتخاب می‌کند. تقسیم عادلانه جغرافیایی که از سال 1965 بر اساس قطعنامه هجدهمین اجلاس مجمع عمومی به اجرا گذارده شده است به این نحو است که 5 عضو از میان کشورهای آفریقایی و آسیایی، 2 عضو از میان کشورهای آمریکای لاتین و حوزه کاراییب، یک عضو از میان کشورهای اروپای شرقی، 2 عضو از میان کشورهای اروپای غربی و سایر کشورها انتخاب می‌شوند. منبع: مجله اینترنتی لحظه نما