دنیای حقوق: آن‌گونه که روایت‌شده است، اردوغان جمعه‌شب هفته گذشته با شنیدن اخبار مبنی بر تلاش کودتاگران برای براندازی حکومت ترکیه، سوار بر هواپیمای شخصی‌اش شد و از جزیره مرمرهِ به‌سوی استانبول پرواز کرد.

نکته 1: در بحبوحه درگیریهای داخلی، رجب طیب اردوغان در حالی وارد فرودگاه استانبول شد که دست‌کم دو جنگنده ربوده‌شده توسط کودتاچیان هواپیمای رئیس‌جمهور را در رادار خود داشتند، اما موشکی شلیک نشد. یک افسر سابق ارتش ترکیه در گفتگو با رویترز اعلام کرد:

دستکم دو فروند اف-16 هواپیمای رئیس‌جمهور و دو اسکورت او را درراه فرودگاه زیر نظر داشتند اما اینکه آن را هدف قرار ندادند جای سؤال دارد.
نکته

2: تلاش دولت ترکیه برای جلوگیری از افشای صدها هزار ایمیل دولتی ناموفق ماند و موسسه ویکی لیکس 294.5 هزار ایمیل را رسانه‌ای کرد.
اسناد منتشرشده ممکن است ثابت کند که اردوغان در جریان فروش نفت سرزمینهای تحت اشغال گروه تروریستی داعش در بازار سیاه ترکیه بود.

نکته 3: چهارشنبه گذشته، اردوغان از اعلام وضعیت اضطراری سه‌ماهه در ترکیه خبر داد و گفت: هدف از این کار، برداشتن گامهای ضروری برای جلوگیری از خطرات تهدیدکننده دموکراسی در این کشور است. راشا تودی نوشت: با اعلام وضعیت اضطراری، دولت ترکیه می‌تواند اختیارِ پارلمان این کشور را در دست بگیرد – که به‌طور «اتفاقی» موردحمله جنگنده‌های کودتاچی قرار گرفت – و قوانین جدیدی وضع کند. علاوه بر این، برخی آزادیهای مدنی ممکن است محدود شود یا به حالت تعلیق دربیاید.
پارلمان ترکیه شنبه صبح هدف حمله جنگنده‌ای کودتاگر قرار گرفت
دکتر ماجد بوتروس، استاد علوم سیاسی دانشگاه حلوان در قاهره، می‌گوید: اردوغان برای حفظ تسلط خود بر کشورش آخرین برگ برنده‌اش را رو کرده است. او قصد دارد امپراتوری عثمانی را احیا کند، بنابراین، نیاز به تسلط فوق‌العاده‌ای بر اوضاع کشور، دولت و زیرشاخه‌های آن دارد.

نکته 4: دولت اردوغان همواره مدعی است که فتح‌الله گولن، رهبر مخالفان دولت ترکیه که در تبعید بسر می‌برد، هدایت این کودتا را بر عهده دارد؛ اما گولن نه‌تنها این اظهارات را رد کرد، بلکه دولت اردوغان را متهم کرد. اگرچه اردوغان سرسختانه بر ادعاهایش پافشاری می‌کند، اما هرگز برای استرداد او درخواست رسمی به دولت آمریکا نداد. بااین‌حال، گزارشهایی مبنی بر این درخواست بوده است که گفته می‌شود مقامات آمریکایی آن را نادیده گرفته‌اند.
نکته 5: شناسایی عاملان کودتا در حداقل زمان و اخراج و بازداشت بیش از 60 هزار کارمند تنها در عرض چند روز باعث شد تا نظریه‌پردازان توطئه، اردوغان را کارگردان این سناریو بنامند.

به گفته متخصصان، اردوغان سعی دارد ارتش و دولت را از نفوذ گولن پاک‌سازی کند.
در همین حال، رئیس جمهور ترکیه احتمال اعدام کودتاگران را رد نکرده است، حتی اگر این اقدام به معنای پایان رویای پیوستن به اتحادیه اروپا باشد.
طرفداران رئیس جمهور ترکیه با به دار آویختن تمثال گولن،
خواستار اجرای حکم اعدام برای متخلفان شدند
اردوغان در گفتگو با سی ان ان گفته بود: مردم بر این عقیده هستند که این تروریستها باید اعدام شوند. چرا باید آنها را بازداشت کنم و در زندان، غذایشان را فراهم کنم؟

نکته 6: برخی کارشناسان نبود هرگونه دخالتی از جانب نیروهای سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) در جریان درگیریهای کودتا را بسیار عجیب توصیف کردند. این در حالی است که ممکن بود 50 تا 90 بمب اتمی متعلق به ارتش آمریکا واقع در پایگاه هوایی اینجرلیک به دست عوامل کودتا بیافتد.

نکته 7: ترکیه، آمریکا را به دخالت در کودتا متهم کرد که این موضوع راکمی پیچیده‌تر می‌کند.
دولت ترکیه به گونه غیرمستقیم از آمریکا برای تحویل ندادن فتح الله گولن که به ادعای خود مغز متفکر این کودتا بود، موردانتقاد قرار داده است.


راشا تودی نوشت: پس از کودتای نافرجام، در روابط آمریکا و ترکیه شکاف به وجود آمد.
بینالی ییلدیریم، نخست وزیر ترکیه، در سرزنش آشکاری از آمریکا گفته بود: من هیچ کشوری را نمی‌بینم که پشت این مرد (گولن) بایستد. کشوری که حامی سرکرده یک گروه تروریستی است، متحد ترکیه به حساب‌نمی آید.
جان کری، وزیر خارجه آمریکا در خلال صحبتهایش در بروکسل از همتای ترکیه‌ای خودخواسته بود شواهدی در خصوص دست داشتن گولن در این کودتا ارائه دهد.

کری در ادامه گفت: متهم کردن آمریکا به حمایت از گولن می‌تواند روابط دو کشور را خدشه‌دار کند. نکته 8: کودتا علامت سؤال بزرگی در روابط ترکیه و ناتو ایجاد کرده است. ترکیه از سال 1952 میلادی تاکنون از اعضای وفادار به این سازمان بوده است؛ اما هم‌اکنون در برهه‌ای حساس، سعی دارد دوستانش را از فرصت‌طلبان و دشمنان تفکیک کند.
جدایی انگلیس از اتحادیه اروپا نیز بعید به نظر می‌رسید اما درنهایت شدنی شد؛ بنابراین، خروج ترکیه از میان 28 کشور عضو ناتو نیز امری محال نیست.


نکته 9: درحالی‌که رئیس‌جمهور ترکیه بارها مخالفت صریح خود با فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی را اعلام کرده بود، درراه بازگشت به استانبول از طریق نرم‌افزار FaceTime با هوادارانش ارتباط برقرار کرد.
راشا تودی: به نظر می‌رسد سیاست جدید اردوغان بر پایه‌یک اصل کلی است:
اگر نمی‌توانی آنها را شکست دهی، به آنان بپیوند و سپس دخلشان را بیاور».

نکته آخر: دیدار اردوغان و پوتین می‌تواند غیرقابل‌پیش‌بینی‌ترین رویدار سیاسی امسال باشد، اتفاقی که در ماه اوت آتی در کمال بهت و حیرت واشنگتن و بروکسل صورت خواهد پذیرفت.
این در حالی است که پس از ساقط شدن جنگنده روسیه توسط ترکیه در ماه نوامبر گذشته انتظار می‌رفت، روابط دو طرف تا سالهای متمادی تیره و تار باشد.

منبع: میزان