اجازه قانونی خرید واگن خارجی توسط دولت
اجازه قانونی خرید واگن خارجی توسط دولت
اجازه قانونی خرید واگن خارجی توسط دولت
در روزهای اخیر خبرهایی مبنی بر خرید واگن از خارج منتشرشده است. این در حالی است که ازلحاظ اصولی و قانونی شرکت راه‌آهن ایران علاوه برنداشتن اجازه خرید، طرح و برنامه‌ای برای خرید واگن باری از خارج کشور ندارد.
بنابراین شرکت راه‌آهن در خرید داخلی و خارجی واگن باری هیچ نقشی ندارد و اگر خرید واگن از خارج کشور انجام‌شده از سوی بخش خصوصی است. در صورت درخواست بخش خصوصی برای استفاده از منابع وجوه اداره شده یا معرفی به صندوق توسعه ملی از سوی شرکت راه‌آهن، این بخش ملزم به خرید از ساخت داخل است اما درصورتی‌که بخش خصوصی با اتکا به دارایی‌ها و اموال خود اقدام به خرید واگن از خارج کشور کند، شرکت راه‌آهن نیز بر اساس قانون نمی‌تواند بر وی نظارت داشته باشد.
شرکت راه‌آهن درروند چنین خریدهایی قرار ندارد و تمام مراحل در سیستم ثبت سفارش وزارت صنعت، معدن و تجارت موجود است. شرکت راه‌آهن در بخش بار هیچ‌گونه فعالیتی درزمینه واگن و حمل بار ندارد و بخش خصوصی به‌عنوان مالک واگن پس از بارگیری اقدام به حمل می‌کند و تنها راه‌آهن با توجه به بارنامه صادرشده بار را به مقصد تحویل می‌دهد. شرکت راه‌آهن به‌جز بارهای ترانزیتی که متولی آن است در قبال سایر بارهای داخل کشور تنها مجوز صادر می‌کند تا بار از نقطه‌ای به نقطه دیگر تحویل داده شود. بر همین اساس تخلیه بار، نگهداری و تعمیر واگن‌ها به عهده بخش خصوصی است به‌طوری‌که هرچه تعمیرگاه در اختیار راه‌آهن بوده بر اساس مزایده به بخش خصوصی واگذارشده است. از سویی هرکسی هر کمکی از راه‌آهن بخواهد ملزم به خرید داخلی می‌شود.
از سوی دیگر با توجه به نبود ریل ملی، شرکت راه‌آهن برای خرید ریل از خارج کشور اختیاراتی دارد. سال‌هاست که متصدیان قول تولید داده‌اند و تولید نکرده‌اند و ریلی در کشور تولید نشده است به‌طوری‌که ابتدای دولت یازدهم نیز حتی یک شاخه ریل برای تعویض ریل‌های شکسته وجود نداشت و هر بار برای خرید ریل مراجعه شد با وعده ساخت داخل، درخواست کردند که ریلی از خارج خریداری نشود.
برای رفع این مشکل به‌طور هم‌زمان، ذوب‌آهن تشویق به خرید خط تولید ریل از خارج کشور به‌منظور رفع مشکلات ریلی کشور شده و در جهت پیشبرد اهداف و پروژه‌های راه‌آهن با هندوستان برای خرید ریل قراردادی منعقد شد. براین اساس قرار شد به‌منظور خرید خط تولید ریل از سوی ذوب‌آهن، شرکت راه‌آهن مطالبات خود از ذوب‌آهن به ارزش 200 میلیارد تومان را مطالبه نکند. اگرچه تولید ریل در داخل کشور اقتصادی نیست اما به لحاظ استراتژیک تولید آن برای کشور بسیار مهم است زیرا با توجه به تولید سایر تجهیزات مانند تراورس و علائم، فعالیت کارخانه تولید ریل در کشور باعث تسریع توسعه خطوط ریلی می‌شود. این در حالی است که به دلیل نبود ریل، راه‌آهن 2/5 سال پیش ناگزیر شد برای توسعه خطوط و شبکه ریلی کشور با 5 درصد پیش‌پرداخت معادل 20 میلیارد تومان، 250 هزار تن ریل از هندوستان خریداری کند و 95 درصد باقیمانده در طول 12 سال پرداخت شود.
در حال حاضر راه‌آهن ایران مشکلاتی در حوزه بودجه و منابع مالی دارد. ساختار راه‌آهن کشور قدیمی و مطالعاتی برای پایه‌گذاری ساختاری مدرن و جدید در حال انجام است. با تعریف مسئولیت لجستیکی برای شرکت راه‌آهن در ساختار جدید، بار در بنادر از صاحب کالا تحویل گرفته و تا منطقه‌ای که مجهز به ریل باشد، حمل می‌شود. سپس با استفاده از هر وسیله دیگری همان بار در برابر کارخانه یا محل موردنظر تحویل داده می‌شود اما چنانچه مسئولیت راه‌آهن دریافت بار در ایستگاهی و تحویل آن در ایستگاه دیگری باشد، هرگز راه‌آهن رشد نخواهد کرد.
بر اساس سیاست‌های کشور در حال حاضر گازوئیل در ایران ارزان است و به همین دلیل از حمل‌ونقل جاده‌ای استقبال می‌شود اما نباید دود ارزانی گازوئیل به چشم راه‌آهن برود و باید بر اساس قانون، مابه‌التفاوت میزان صرفه‌جویی سوخت در حمل‌ونقل ریلی در مقایسه با جاده‌ای، به راه‌آهن اختصاص یابد. این مسئله باعث پایان یافتن رقابت ناعادلانه میان ریل و جاده به نفع راه‌آهن خواهد بود. درواقع راه‌آهن با دریافت بودجه مربوط به صرفه‌جویی، نیازی به بودجه دولتی نخواهد داشت؛ بنابراین تا زمانی که مجلس و دولت افزایش قیمت گازوئیل را صلاح نمی‌دانند، حداقل باید مابه‌التفاوت قیمت صرفه‌جویی حمل‌ونقل ریلی در سوخت به راه‌آهن داده شود. در غیر این صورت باید گازوئیل به قیمت جهانی رسیده تا راه‌آهن توجیه‌پذیر شود. راه‌آهن سالانه حداقل بیش از 4 هزار میلیارد تومان صرفه‌جویی سوخت برای کشور دارد اما از این رقم، هزار میلیارد تومان به راه‌آهن بازگردانده نمی‌شود. در صورت اجرای این قانون، اصلاح ساختار و اساسنامه و پیش‌بینی کمک‌های در نظر گرفته‌شده، می‌تواند راه‌آهن را به اوج پیشرفت برساند. منبع: وب‌سایت صمت