کارکردهای ترمیمی سازمان مردم‌نهاد در جرایم علیه منافع عمومی؛ چالشها و موانع
کارکردهای ترمیمی سازمان مردم‌نهاد در جرایم علیه منافع عمومی؛ چالشها و موانع
کارکردهای ترمیمی سازمان مردم‌نهاد در جرایم علیه منافع عمومی؛ چالشها و موانع
نویسنده: امین آقایی
چکیده
به‌رغم ظهور و بروز اندیشه‌های ترمیمی، همچنان در مقوله‌های بهداشت، سلامت عمومی، محیط‌زیست و منابع طبیعی، به‌عنوان مصادیق بارز منافع عمومی، حمایت نظام عدالت کیفری محدود و معطوف به سزا دهی در قالب فرایندهای رسمی رسیدگی کیفری است. این در حالی است که قانون‌گذار با به رسمیت شناختن نقش سازمانهای مردم‌نهاد (NGO) در جرایم مرتبط با منافع عمومی و قائل شدن حق شرکت در مراحل دادرسی و اعتراض به رأی برای آنها و همچنین ورود سازوکارهایی مانند میانجی‌گری، بستر بهتری را جهت ترمیم آسیبهای وارده به جامعه و بزه دیدگان فراهم نموده است. علاوه بر آن ویژگیهای خاص جرایم علیه منافع عمومی باعث شده است این جرایم در مقایسه با دیگر جرایم، از شرایط بهتری برای توسل به سازوکارهای عدالت ترمیمی برخوردار باشند و سازمانهای مردم‌نهاد فارغ از هرگونه چارچوب و محدودیتی به‌جای مجازات کیفری که مستلزم هزینه‌های زیادی برای جامعه است، از مجرای سازوکارهایی همچون نشستهایی میان بزه دیدگان خاص و بزهکار، حلقه‌های تعیین مجازات (مجازات سبز)، رودررویی بزه دیدگان خاص با بزهکاران، محفلهای تعیین حکم، به ترمیم بی‌عدالتی و آسیبهای وارده به جامعه بپردازند و منافع سلب شده جامعه را بازسازی نمایند.
از دیگر قابلیتها و مزایای کاربست عدالت ترمیمی در جرایم علیه منافع عمومی، امکان توسل به موافقت‌نامه‌هایی است که به‌موجب آن بزهکار نه‌تنها ملزم به ترمیم آثار رفتار خود است، بلکه مکلف می‌شود اقداماتی را در راستای پیشگیری و یا رفع آثار تخریبی در موارد مشابه بزه ارتکابی به عمل آورد.
بااین‌وجود چالشها و موانعی ازجمله عدم اعطای صلاحیت به برخی از نهادهای مردمی (NGO)، بررسی صلاحیت سازمانهای مردم نهادی که قانون‌گذار بنا به دلایلی نامعلوم، فقط آنها را صالح در اعلام‌جرم و شرکت در مراحل دادرسی می‌داند و همچنین عدم آگاهی و اشراف اعضای این نهادها (NGO) به اصول و سازوکارهای عدالت ترمیمی و از طرفی عدم تمایل برخی از کنش گران عدالت کیفری می‌تواند مانع‌ترمیم آسیبهای وارده به جامعه و کارایی این سازمانهای مردم‌نهاد گردد.
کلید واژگان: سازمانهای مردم‌نهاد، جرایم علیه منافع عمومی، عدالت ترمیمی، دادرسی
همایش بین‌المللی عدالت ترمیمی و پیشگیری از جرم؛ گروه حقوق کیفری و جرم‌شناسی دانشکده حقوق و مرکز مطالعات حقوقی دانشگاه تربیت مدرس: 28 و 29 اردیبهشت 1395