چرا دانشجویان معتاد می شوند؟

چرا دانشجویان معتاد می‌شوند؟

اعتیاد بلای خانمان‌سوزی است که پیامدهایی مانند سرقت، طلاق، جنایت و بزه‌کاری را یدک می‌کشد و هر ساله هزاران نفر به‌ویژه جوانان را در دام خود گرفتار می‌کند.

در این میان، تحصیل و ورود به دانشگاه هم نتوانسته سدی در مقابل این معضل بسازد و دانشجویان با علت و عوامل بسیاری همچون ناامیدی، چشم و هم‌چشمی، دوری از خانواده، ارزان قیمت بودن مواد و … به این ورطه کشیده می‌شوند. «عبدالرضا رحمانی فضلی» وزیر کشور به‌تازگی در نخستین نشست هم‌اندیشی «اجتماعی شدن مبارزه با موادمخدر» در واپسین روزهای بهمن‌ماه سال جاری، با ارائه آماری از وضعیت مصرف مشروبات الکی و اعتیاد در کشور گفت: «در محافل دانشگاهی نیز شاهد رشد اعتیاد هستیم. بدین ترتیب عدم ادامه تحصیل و یا صرف تحصیل‌کردگی نیز نمی‌تواند از عوامل ایجادکننده و یا مانع اعتیاد باشد. این در حالی است که ما حتی شاهد رشد اعتیاد در زنان نسبت به مردان هستیم.» بر اساس اظهارات وزیر کشور در حال حاضر 1.5میلیون نفر جمعیت کشور معتاد هستند. شهین مولاوردی، معاون رئیس‌جمهوری در امور زنان و خانواده نیز پیش‌تر بدون اشاره به آمار مشخصی گفته بود، 11 درصد دختران و 9 درصد پسران دانشجو در دانشگاههای دولتی به مصرف داروهای حاوی موادمخدر اعتیاد دارند. وی در خصوص وضعیت دانشجویان دانشگاههای غیردولتی توضیحی نداد. به باور کارشناسان، اعتیاد دانشجویان به موادمخدر از مسائل اجتماعی است که غفلت جامعه‌شناسان و محققان اجتماعی از آن و بی‌توجهی حاکمان و سیاست‌گذاران کشور نسبت بدان عواقب خطرناکی را متوجه جامعه خواهد کرد.

«حسین باهر» جامعه‌شناس و بنیان‌گذار مکتب کنش‌شناسی دبیر انجمن علمی روان‌پزشکان ایران به تشریح علل و عوامل گرایش دانشجویان به مواد مخدر، پیامد و طرحهای پیش‌گیری از آن پرداخت.

متن کامل این گفت‌وگو با شرح زیر است:

از نگاه شما، چرایی رواج یا به عبارتی علت گرایش دانشجویان به موادمخدر چیست؟

باهر: سیگار، قلیان و موادمخدر سنتی و صنعتی از جمله مسائلی است که امروزه، دانشجویان را گرفتار خود کرده است. عوامل بسیاری دست‌به‌دست هم می‌دهد تا دانشجو در دوران تحصیل یا آغاز ورود به دانشگاه گرفتار دود و خماری و مصیبتهای بعد از آن شود.

ناامیدی و ناامیدوار بودن به آینده یکی از شایع‌ترین این عوامل است. دانشجویی که با تلاش بسیار و به این امید که جایگاه، احترام و شغل مناسب در انتظار اوست، از دیوار بلند کنکور عبور می‌کند و وارد دانشگاه می‌شود، هنگامی‌که آرمانها را دست نیافتنی می‌بیند تمام تصور او از آینده دستخوش تغییر می‌شود.

پس برآورده شدن نیازهای مادی و شغلی، برای جلوگیری از اعتیاد دانشجویان به موادمخدر کفایت می‌کند؟

باهر: در کنار عوامل مادی، روحی، روانی و خانوادگی هم تأثیر بسزایی در گرایش جوانان به ورطه اعتیاد دارد. چشم ‌و هم‌چشمی از دوستان و سایر دانشجویان، نخستین عامل تربیتی در این امر است. دانشجویی که «نه» گفتن را در خانواده نیاموخته تا در موقع لازم برای مصون ماندن از انحرافها از آن استفاده کند، در دورهمیها، میهمانیها یا هر کار گروهی دیگری از عملکرد سایر دوستان تبعیت می‌کند.

البته باید گفت این جلب توجه و چشم‌ و هم‌چشمی بیشتر به دختران مربوط می‌شود. دختری که از فضای خانواده و فشارهای فراوان دور شده است، برای این‌که بگوید من از غافله تمدن عقب نیستم، با سایر دوستان همراهی می‌کند.

مسائل اقتصادی را تا چه میزان در کشیده شدن دانشجویان به اعتیاد مؤثر می‌دانید؟

باهر: مسائل اقتصادی به‌تنهایی عامل به انحراف کشیده شدن دانشجویان نیست بلکه در کنار مسائلی همانند فرهنگ، اجتماع و امید به خارج از کشور از عوامل تغییر برخوردها و کشیده شدن دانشجویان به اعتیاد هستند. مسأله بیکاری قشر دانشجو و تصور متفاوت ورود و خروج به دانشگاه عاملی برای سرخوردگی دانشجو شده است. متأسفانه افزایش توقع و جاه‌طلبی در میان جوانان، آنان را از انجام دادن هر کاری باز می‌دارد. درحالی‌که باید به قشر جوان آموخت که برای بلندمدت فکر کنند چرا که آبرو و شخصیت مهم‌تر از پول است. با جا انداختن این مطلب، کم‌کم جامعه از تفرقه به ارتباطات و از ارتباطات به اتصالات تبدیل می‌شود.

دولت یا سازمانهای مردم نهاد باید از چه طرحهایی برای پیش‌گیری از اعتیاد دانشجویان استفاده کنند؟ از نگاه شما چه اقدام زیربنایی باید انجام شود؟

باهر: در درجه نخست روشن کردن عواقب اعتیاد یا همان آگاهی است. در درجه دوم کاربردی کردن رشته‌های تحصیلی و در درجه سوم معاف کردن کارگاههای صنعتی از مالیات در ازای پرداختی که به دانشجویان کارآموز داده می‌شود. در آخر هم ایجاد فضاهای کسب‌وکار سازمانهای مردم نهاد برای گروههای دانشجویی است یعنی دانشجویانی که طرحهای خود را ارائه می‌دهند، مورد حمایت دولت قرار بگیرند. بازگذاشتن فضای فرهنگی برای جوانان و دانشجویان هم از دیگر راهکارهای مناسب است. به نظر من بازار هنر در میان جوانان باید گسترده شود. جوانان بتوانند عملکرد خود را در سطح بین‌المللی نشان دهند همانند فیلمهایی که در سطوح بین‌المللی مطرح و دیده شده‌اند. بسترسازی امکانات ورزشی و شرایط تفریحی مناسب هم می‌تواند از فشار و نگرانی دانشجویان بکاهد. با فراهم شدن این شرایط، می‌توان از عقب افتادن ازدواجها، افزایش طلاق و مسائل ساده‌ای که به بحران تبدیل شده است، جلوگیری کرد. منبع: ایرنا