چالشی برای طبقه فرهیخته جامعه
چالشی برای طبقه فرهیخته جامعه
اعتیاد دانشجویی؛
چالشی برای طبقه فرهیخته جامعه
عبدالرضا رحمانی فضلی وزیر کشور اخیراً از رشد اعتیاد در محافل دانشگاهی خبر داده و گفته که ادامه تحصیل ندادن یا صرف تحصیل‌کردگی نمی‌تواند از عوامل ایجادکننده یا مانع اعتیاد باشد موضوعی که از دیدگاه کارشناسان باید راههایی برای رفع این مشکل پیدا کرد.
اعتیاد در میان دانشجویان از جمله آسیبهای اجتماعی است که مورد توجه سیاست‌گذاران کشور، جامعه‌شناسان و محققان اجتماعی قرار گرفته است. بنابر تحقیقات علمی، گرایش به مصرف موادمخدر در گروه سنی 15 تا 29 سال گزارش شده است که سن دانشجویی نیز شامل آن می‌شود. دانشجویی که لازم است سرمایه مالی، زمانی و فکری خود را صرف آموختن کند اما به دلیل ابتلا به بیماری اعتیاد، کارایی علمی و برنامه‌ریزی برای آینده خود را از دست می‌دهد، در چنین شرایطی دانشجو نسبت به آینده خود دچار یاس و ناامیدی می‌شود و مهم‌تر آنکه بر اثر اعتیاد، از درس و تحصیل غافل می‌ماند و اگر هم بتواند از دانشگاه فارغ‌التحصیل شود توان پیگیری شغل مناسب را نخواهد داشت. در گفت‌وگویی با دکتر جعفر بای، آسیب‌شناس اجتماعی، به واکاوی مسأله اعتیاد در میان دانشجویان پرداخته ایم و به سؤالاتی با این مضمون که آیا گرایش دانشجویان به مصرف موادمخدر به علت نبود برنامه‌ریزی در اوقات فراغت آنان است؟ و این‌که به‌منظور پیش‌گیری از اعتیاد میان دانشجویان چه راهکارهایی پیشنهاد می‌شود؟ پاسخ داده است.
متن این پرسش و پاسخ به این شرح است:
س: برخی از جامعه‌شناسان معتقدند در میان دانشجویان با دو تیپ انزواطلب و یا بدعت‌گذار مواجه هستیم که هر دو مؤلفه بستر مناسب برای ظهور رفتارهای انحرافی ازجمله اعتیاد است. شما اعتیاد در میان دانشجویان را چگونه تحلیل می‌کنید؟
زمانی که در جامعه‌ای سونامی اعتیاد اتفاق می‌افتد به‌طور حتم موج آن سونامی طبقات مختلف اجتماعی را درگیر می‌کند، دانشجو هم به‌عنوان یک طبقه اجتماعی قطعاً درگیر این بحران اجتماعی می‌شود. بنابراین نباید در این حوزه پنهان‌کاری یا اعتیاد دانشجویان را انکار کنیم، دانشجویان هم مانند سایر گروههای اجتماعی تحت تأثیر جریانات جامعه دچار معضل و مشکلات اجتماعی می‌شوند. در حقیقت مؤلفه‌هایی مثل ریسک‌پذیری، رفاه‌طلبی، تحقق آرمانها و آرزوهای رویایی شدن … زمینه ابتلا به اعتیاد را در دانشجویان تقویت می‌کند.
س: جامعه شناسان در تحلیل پدیده اعتیاد در میان دانشجویان بر این باورند که دانشجویان به علت نبود برنامه‌ریزی در گذران اوقات فراغت و حس تفریح و گذر وقت، به‌راحتی در معرض اعتیاد به موادمخدر قرار می‌گیرند، نظر شما چیست؟
امروزه آن مسأله اجتماعی که دانشجو با آن درگیر است «فقدان مهارت گذران مناسب اوقات فراغت» است. در واقع یک دانشجو نمی‌داند که چگونه فراغت خود را سپری کند، این نبود توانایی و مهارت در گذران اوقات فراغت سبب سرگردانی، پریشانی و بلاتکلیفی در مدیریت زمان دانشجویان شده است. به‌عبارت‌دیگر یک دانشجو وسعت زمانی که در اختیار او است نمی‌داند چگونه مدیریت کند.
در حقیقت روزانه، زمان هر فردی به سه بخش کار، فراغت و خواب تقسیم می‌شود، دانشجویان بیشتر زمان خود را صرف خواب می‌کنند، درس او هم به‌عنوان کار دانشجو محسوب می‌شود که چندان وقت و زمان دانشجو را نمی‌گیرد، یعنی زمان برای این سه بخش زندگی یک دانشجو به‌تساوی تقسیم نشده است لذا یک دانشجو قادر نیست به‌درستی بر زمان خود تسلط داشته باشد و این نبود توانایی و مهارت سبب شده است که فراغت به بطالت بگذرد. نکته مهم دیگر آن است که سازمانهای فرهنگی، نهادهای اجتماعی و رفاهی، چگونگی گذران اوقات فراغت دانشجویان را مدیریت نکرده‌اند.
س: به‌منظور پیش‌گیری از اعتیاد دانشجویان چه راهکارهایی را پیشنهاد می‌کنید؟
اول آنکه وقت جوانان به‌ویژه دانشجویان مدیریت و اوقات فراغت آنان به‌طور غیرمستقیم برنامه‌ریزی شود، زیرا جوانان به شدت نیازمند کمک‌اند. دوم آنکه، با جوانان مدارا کنیم، یعنی برای گذران اوقات فراغت آنان میدان مانوری فراهم کنیم، زیرا تمام سیاستهای اتخاذ شده به‌صورت دستوری است و فقط برای آنان محدودیت فراهم کرده‌ایم و این محدودیتها به ممنوعیتها کشیده شده و این ممنوعیتها جوانان را در مقابل ما قرار داده است لذا این تقابل و درگیری در نهایت موجب لجاجت جوانان می‌شود و یکی از پیامدهای این رفتارهای اجتماعی نادرست، سبب گرایش آنان به مصرف موادمخدر است. منبع: ایرنا