یک نشانه مسلمانی!

یک نشانه مسلمانی!

آمنه اسفندیاری

فرد امین هیچ‌گاه دچار فقر و تنگ‌دستی نمی‌شود و همواره در رحمت و برکت خداوند به روی او باز می باشد. پیامبر اکرم می‌فرماید: امانت‌داری مایه جلب روزی و خیانت مایه فقر است. (تحف‌العقول، ص 38)

امانت داری یکی از صفات برجسته انسانی است و یکی از ارکان برنامه دین به شمار می‌رود. خدای بزرگ در قرآن کریم، شخص امین و امانت‌دار را ستوده و او را در ردیف مؤمنین قرار داده است. (مؤمنون (23) آیه 8) حضرت علی (علیه‌السلام) می‌فرماید: (اساس اسلام، امانت‌داری است) (غررالحکم و دررالکلم، ج 4، ص 47)

امین به کسی گفته می‌شود که اگر مالی یا چیزی به دست او سپرده شود، یا مسؤولیت به او واگذار گردد و یا سرپرستی خانواده یا گروه و دسته‌ای را بر عهده بگیرد، در مال و ناموس دیگری خیانت نمی‌کند و در کسب‌وکار و مسؤولیتی که بر عهده دارد، خدا را ناظر می‌داند و ایمان دارد که اگر خیانت کند، خداوند در عالم آخرت او را مجازات خواهد کرد و اگر امانت‌دار خوبی باشد، خداوند عمل او را بدون پاداش نخواهد گذاشت.

معمولاً انسان در زندگی به انسانهای امین نیازمند می‌شود تا مال، وسیله، راز یا مطلب مهمی را نزد آنها به امانت بسپارد. امانت‌گذاری ناشی از اعتماد به امانت‌گیرنده است. حفظ امانت دیگران، مراعات اعتماد آنها و احترام به احساسات پاک انسانی است.

امانت‌داری در دین اسلام

همه ادیان مقدس الهی، خصوصاً اسلام در تقویت این صفت نیک توصیه‌های فراوان کرده‌اند. قرآن مجید می‌فرماید:

«إِنَّ اللَّهَ یَأْمُرُکُمْ أَنْ تُوَدُّوا الْأَماناتِ إِلى أَهْلِها» همانا خداوند به شما فرمان می‌دهد که امانتها را به اهل آن بدهید. (نسا، آیه 58)

حضرت امام صادق علیه‌السلام فرمود: خداوند هیچ پیامبری را بر نی‌انگیخته، جز به راست‌گویی و ادای امانت به نیکوکار و بدکار. (اصول کافی، ج 2، ص 85)

امانت، حق‌الناسی است که هر فرد مسلمان باید به انجام آن جدی باشد و بداند که سعادت در دنیا و آخرت و عبور از پل صرا با قبولی در این امتحان ممکن خواهد بود

پیامبر اسلام، قبل و بعد از بعثت به «محمّد امین» معروف بود و مردم اشیای گرانبهای خود را نزد آن حضرت به امانت می‌سپردند. حتی در شب هجرت (لیله‌المبیت) که رسول خدا مخفیانه از مکه خارج شد، امانتهای مردم را که اغلب از کفار بودند، نزد «امّ ایمن» نهاد و به امیر مؤمنان علیه‌السلام فرمود که در موقع مناسب به صاحبانش برگرداند. (مستدرک‌الوسایل، ج 2، ص 504)

امیر مؤمنان علیه‌السلام فرمود: سوگند می‌خورم که لحظه‌ای قبل از وفات پیامبر صلی‌الله علیه و آله سه بار از او شنیدم که فرمود: (بحارالانوار، ج 77، ص 275) ای علی! امانت را به نیکوکار و بدکار پس بده، کم باشد یا زیاد، حتّی نخ و سوزن.

مطالبی که بیان شد، اهمیت بسیار زیاد امانت‌داری را می‌رساند که ضامن قوام و بقای روابط اجتماعی بر پایه اعتماد عمومی است.

ابوحمزه ثمالی می‌گوید: از امام سجاد علیه‌السلام شنیدم که به شیعیان می‌فرمود: بر شما باید به ادای امانت، به خدا سوگند اگر قاتل پدرم حسین بن علی علیه‌السلام شمشیری را که با آن پدرم را به قتل رسانده، نزد من امانت گذارد به او بر می‌گردانم. (بحارالانوار، ج 75، ص 114)

امانت‌داری، نشانه مسلمانی

خداوند سبحان در قرآن رعایت امانت را یکی از صفات مؤمنان دانسته و می‌فرماید: «وَ الَّذِینَ هُمْ لِأَماناتِهِمْ وَ عَهْدِهِمْ راعُونَ» (مؤمنون، آیه 8) مؤمنان کسانی هستند که امانتها و پیمان خویش را رعایت می‌کنند.

امیر مؤمنان علیه‌السلام فرمود: «رأس الاسلام الامانه» (شرح غررالحکم، ج 4، ص 47) سر اسلام، امانت‌داری است؛ و نیز فرمود: «اذا احب عبدا حبب الیه الامانه» وقتی خدا بنده‌ای را دوست بدارد، امانت‌داری را محبوب او می‌گرداند. (شرح غررالحکم، ج 3، ص 140)

آثار امانت‌داری

امانت‌داری آثار فراوانی در فرد و جامعه دارد که به چند مورد از آن اشاره می‌کنیم.

1- بهره‌مند شدن از الطاف خداوند: امانت‌داری، احساسی است خدادادی و پیروی از هرآن چه را که خداداده، موجب خشنودی پروردگار است که همین رضایت و خشنودی، سبب توفیق و بهره‌مندی از رحمت بی‌دریغ الهی می‌شود. امام صادق (علیه‌السلام) می‌فرماید: (تا زمانی که مردم سه عمل را انجام دهند، پیوسته در رحمت الهی هستند: 1. به همدیگر محبت کنند; 2. امانت‌دار باشند; 3. اعمال و رفتار آنها با حق و حقیقت موافق باشد.) (بحارالانوار، ج 75، ص 117)

ابوحمزه ثمالی می‌گوید: از امام سجاد علیه‌السلام شنیدم که به شیعیان می‌فرمود: بر شما باید به ادای امانت، به خدا سوگند اگر قاتل پدرم حسین بن علی علیه‌السلام شمشیری را که با آن پدرم را به قتل رسانده، نزد من امانت گذارد به او برمی‌گردانم. (بحارالانوار، ج 75، ص 114)

سرنوشت رزق و روزی و استفاده از نعمتهای الهی، در گرو امانت‌داری است. اسحاق بن عمار می‌گوید: (هیچ‌گاه با امام صادق (علیه‌السلام) خداحافظی نکردم، مگر این‌که ما را به دو خصلت سفارش فرمود: 1. راست‌گویی; 2. رعایت امانت نسبت به نیکوکار و بدکار; به‌درستی که این دو عمل، کلید رزق و روزی است.) (سفینه‌البحار، ج 1، ص 161)

پیامبر گرامی اسلام (صلی‌الله علیه و اله) نیز فرمودند: پیوسته امّت من در خیر و خوبی‌اند، مادامی‌که به یکدیگر خیانت نکنند و امانت را برگردانند و زکات را بپردازند; وقتی چنین نکنند، به قحطی و سخت روزی و خشک‌سالی گرفتار آیند. (بحارالانوار، ج 72، ص 172) امانت‌داری باعث آرامش روحی و روانی و اطمینان در افراد و جامعه می‌شود.

2- دوام دوستیها: امانت داری، از تنشها و کدورتها و بدبینیها جلوگیری می‌کند. کسی که این خصلت را در فردی مشاهده کند، به دوستی با او امیدوار می‌گردد، چراکه در تمام حالات به وفاداری و تعهد به پیمانها اطمینان دارد.

3- ترویج صدق و پاکی: امانت‌داری سبب ترویج صدق و پاکی در فرد و جامعه است و بنیان جامعه را بر اساس صداقت و پاکی پایه‌ریزی می‌کند. پیامبر (صلی‌الله علیه و اله) می‌فرماید: (وقتی در برادر خود سه صفت دیدی، به او امیدوار باش: حیا و امانت و راستی؛ و اگر این صفات را ندارد، به او امیدی نداشته باش.) (نهج‌الفصاحه، ص 39)

کلام آخر:

سخن آخر این‌که امانت حق‌الناسی است که هر فرد مسلمان باید به انجام آن جدی باشد و بداند که سعادت در دنیا و آخرت و عبور از پل صرا با قبولی در این امتحان ممکن خواهد بود. نبی مکرم اسلام (صلی‌الله علیه و اله) می‌فرماید: (صله‌رحم و امانت، در روز قیامت به‌صورت دو فرشته اطراف پل صراط می‌گردند و مردی را که صله‌رحم و ادای امانت کرده نمی‌گذارند در آتش دوزخ بیفتد.) (بحارالانوار، ج ٧٢، ص 117) منابع: سایت اندیشه قم- سایت حوزه