وضعیت نقل‌وانتقال حق شفعه در منظر فقه و حقوق مدنی
وضعیت نقل‌وانتقال حق شفعه در منظر فقه و حقوق مدنی
وضعیت نقل‌وانتقال حق شفعه در منظر فقه و حقوق مدنی
نویسندگان: سید محمدرضا آیتی، زهرا منتظری
چکیده
یکی از مباحث مهم حقوق مدنی بحث شفعه است. از دیدگاه قانون مدنی ایران یکی از اسباب چهارگانه مالکیت، اعمال شفعه است که به‌موجب آن شفیع، مالک سهم شریکش می‌گردد.
بنا به تعریف ماده 808 قانون مدنی «هرگاه مال غیرمنقول قابل‌تقسیمی بین دو نفر مشترک باشد و یکی از دو شریک، حصه خود را به‌قصد بیع به شخص ثالثی منتقل کند، شریک دیگر حق دارد قیمتی را که مشتری داده است به او بدهد و حصه مبیعه را تملک کند.»
بدین ترتیب بحث اخذ به شفعه از موارد مهم فقه و حقوق مدنی است.
ازآنجایی‌که شفعه و مانند آن نوعی حق برای دارنده آن محسوب می‌شود، مبحث چگونگی ماهیت این حق و غیرقابل‌انتقال بودن آن به غیر، از مطالب جالب‌توجه است و اینکه شفعه و حق ناشی از آن ماهیت مالی دارد، تبعا در بحث اموال قرار می‌گیرد.
لذا آنچه درزمینه اموال موردگفتگو قرار می‌گیرد، در اینجا نیز موردتوجه است.
در بحث پیش‌رو به این نتیجه می‌رسیم که حق شفعه ازجمله حقوق مالی است که هم قهراً و هم اختیارا قابل‌انتقال به غیراست، ولی در محدوده انتقالات ارادی با نوعی محدودیت روبرو هستیم و آن نیز این است که چون حق شفعه وابسته به اصل ملکیت مال غیرمنقول است به‌صورت تبعی منتقل می‌شود و می‌توان آن را به‌طور مجزا و مستقل به دیگری منتقل نمود و همین مبحث آن را از سایر حقوق مالی جدا می‌سازد.
کلیدواژگان: حق؛ شفعه؛ قانون مدنی؛ بیع؛ مبیع؛ ضرر
دو فصلنامه دانش حقوق مدنی؛ دوره 5، شماره 1، تابستان و پاییز 1395