نابینایان را به جوی آب نیندازیم

نابینایان را به جوی آب نیندازیم

مشاهده یک خط موزاییکی برجسته برای نابینایان در یک پیاده‌رو که به یک جوی آب ختم می‌شود شاید خیلیها را متعجب کند اما حتی اگر نابینایی بر اثر آن حادثه‌ای برایش پیش بیاید بازهم شهر دوستدار معلول شکل نمی‌گیرد، مشکل کجاست؟

شاید اگر همین چند وقت پیش ضربه‌مغزی شدن یک نابینا براثر نبود علایم هشداردهنده ویژه نابینایان در یک پل هوایی نصفه‌کاره نبود، قضیه موزاییکها و علایم مخصوص نابینایان در سطح شهر این‌همه جنجال‌برانگیز نمی‌شد.

اذهان عمومی این پرسش را مطرح می‌کند که چرا حالا که موزاییکهای ویژه نابینایان نصب‌شده در کمال تعجب به یک مانع برخورد می‌کند.

واکنشهای مردم پس از این‌که می‌فهمند خطهای موزاییکی برجسته مخصوص نابینایان بوده، جالب است، یکی می‌گوید فکر می‌کرده که این خطهای موزاییکی برجسته برای آن بوده که مردم موبایل به دست حواسشان پرت نشود و زمین نخورند، دیگری تصور می‌کرده چون موزاییکهای پیاده‌رو تمام‌شده از موزاییکهای دیگری استفاده کرده‌اند.

دختر جوانی هم با خنده می‌گوید فکر می‌کرده که این خطهای ویژه مردم را به‌طرف مترو راهنمایی می‌کرده است و پسر جوانی فرض کرده که این خط مخصوص دوچرخه‌سواران یا موتورسواران در پیاده‌رو است! اما غالب مردم فکر می‌کردند که این خطهای موزاییکی برای زیباسازی شهر است.

البته جالب است بدانید که حتی کارگران شهرداری که این موزاییکها را نصب می‌کنند نیز از کارکرد آن خبر نداشته‌اند؛ چند وقت پیش یکی از این کارگران موزاییکها را روی‌هم به‌صورت مواج قرار می‌داد و وقتی شخصی از او می‌پرسد چرا این کار می‌کند، می‌گوید برای زیبایی بیش‌تر شهر؛ البته این کارگر بعد به‌اشتباه خود پی می‌برد و موزاییکها را درست می‌چیند اما سؤال اینجاست که چرا به نیروهایی که قرار است این موزاییکها را بچینند حتی گفته نمی‌شود که این علایم قرار است برای نابینایان باشد تا سر از جوی آب و فضای سبز و موانع دیگر درنیاورد.

درحالی‌که در کشورهای پیشرفته، طرحهایی مانند “خیابان کامل” برای مردم اجرا می‌شود که در آن تابلوهای مخصوص و علایم صوتی برای کاربران نابینا تعبیه‌شده ما هنوز حتی کارکرد علایم مخصوص نابینایان را نیز نمی‌دانیم.

چند سؤال در خصوص مناسب‌سازی برای نابینایان

پیروز حناچی معاون وزیر راه و شهرسازی چند روز پیش این سؤال را مطرح کرد که چرا باید یک خط موزاییکی مخصوص نابینایان در پیاده‌رو به جوی آب ختم شود.

او البته جواب این سؤال را نبود آموزش و نظارتهای لازم در این زمینه می‌داند و می‌گوید: رعایت اصول مناسب‌سازی با آموزش قابل‌رفع است. در آموزش و نظارت بر مناسب‌سازیها دچار شکافهایی هستیم که به شیوه نگرش مربوط است.

زهرا علی‌اکبری عضو ستاد حقوق شهروندی نیز می‌گوید: فکر می‌کردم سانحه سقوط یک نابینا در مترو یا حوادث مشابه آن منجر به ایجاد شهر امن شود اما مهم‌ترین حقوق شهروندی معلولان اتفاق نیفتاده است، چرا؟

وی تأکید می‌کند: مناسب‌سازیها در این‌که بتواند یک فرد دارای معلولیت را از انزوای اجتماعی بیرون بکشد و به عرصه اجتماعی بیاورد، خیلی تأثیرگذار است.

مهدی چمران رئیس شورای اسلامی شهر تهران نیز در این خصوص می‌گوید: موزاییک مخصوص نابینایان در پیاده‌روها به جوی آب ختم می‌شود و معلوم است که کسی که آن را ساخته، فلسفه آن را نمی‌دانسته که بخش مواج این موزاییکها مخصوص نابینایان است بلکه فکر کرده این موزاییکها برای زیبایی پیاده‌رو بکار گرفته می‌شود.

وی نیز این سؤال را مطرح می‌کند که چرا باید بسیاری از ساختمانهای شهر را بسازوبفروشهایی بسازند که به فکر جیب و درآمد خودشان هستند و مسایل مناسب‌سازی را در نظر نمی‌گیرند. و دست‌آخر علی ربیعی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی نیز این سؤال را مطرح می‌کند که چرا باید در نظر گرفتن اصول مناسب‌سازی در شهر یا ساختمان‌سازی یک تکلیف اجباری یا هزینه اضافی لحاظ شود.

وی تأکید می‌کند: باید الزامات حقوقی مناسب‌سازی رعایت شود اما متأسفانه در بحث فضای شهری و اماکن عمومی، آن را یک امر اجباری می‌دانند.

وی خاطرنشان می‌کند: باید شرایط به‌گونه‌ای فراهم شود که معلول بتواند بدون احساس خطر در شهر تردد کند؛ حرکت کردن بااحساس خطر و استرس ناشی از آن خیلی سخت است.

جای خالی آموزش و نظارت در مناسب‌سازیهای شهر

معاون امور توان‌بخشی سازمان بهزیستی کشور نیز با تأکید بر وجود علایم جهت‌یابی نابینایان در خیابانها می‌گوید: نابینایان با استفاده از این علایم با حداقل کمک حرکت می‌کنند.

حسین نحوی نژاد می‌افزاید: متأسفانه مسأله مناسب‌سازی برای نابینایان در شهر به‌شدت مورد غفلت دست‌اندرکاران قرارگرفته است و این مسأله موجب شده تا طی چند هفته اخیر شاهد حادثه ناگوار برای یکی از نابینایان در پل هوایی نصفه‌کاره باشیم.

وی خاطرنشان کرد: البته گاهی نیز حرکتهایی در این زمینه انجام می‌شود اما متأسفانه آموزش و نظارت لازم در این اقدامات وجود ندارد و شاهد هستیم که به‌طور مثال خط مخصوص نابینایان به یک مانع برخورد می‌کند.

وی تأکید می‌کند: ضروری است که مردم، مسؤولان و به‌ویژه مسؤولانی که در حوزه‌های معماری، شهری، راه‌سازی و سازه‌های شهری فعال هستند حتماً به مناسب‌سازی محیط برای افراد دارای معلولیت به‌ویژه نابینایان توجه کافی داشته باشند.

نحوی نژاد یادآور می‌شود: این‌که به‌طور مثال یک پل عابر پیاده هوایی نصفه‌کاره بود یا این‌که موزاییکهای برجسته نابینایان به جوی آب ختم می‌شود، نابینایان را دچار نگرانی و استرس می‌کند که مبادا در حین حرکت علایم هشداردهنده ویژه او وجود نداشته باشد و او جان خود را از دست بدهد یا این‌که معلولیت دیگری به نابینایی او اضافه شود.

وی اضافه می‌کند: اگر هم علایم وجود داشته باشند با این اخبار منتشرشده، نابینایان نگران هستند که نکند این علامت به مانعی برخورد کند و آنان دائماً دل‌شوره تصادم با یک شی‌ء ناشناس و آسیب‌دیدگی دارند.

معاون امور توان‌بخشی سازمان بهزیستی کشور می‌گوید: بنابراین بهتر است اولاً حتماً به نصب علایم جهت‌یابی نابینایان اعم از لمسی و حتی صوتی، همت گماشته شود و دوما در نصب این علایم از نیروهای آموزش‌دیده استفاده و نظارتهای کافی نیز بر آن انجام شود.

نحوی نژاد بر فرهنگ‌سازی در حوزه مناسب‌سازی نابینایان تأکید می‌کند و می‌گوید: لازم است که اطلاع‌رسانیهای بیش‌تری در این زمینه در جامعه صورت گیرد.

یک شماره برای مناسب‌سازی ویژه معلولان

هرچند که مشکلات در حوزه مناسب‌سازی افراد دارای معلولیت زیاد است و سؤالهای بی‌جواب زیادی در این زمینه وجود دارد اما خوشبختانه مشاهده می‌شود که در این زمینه گامهای خوبی آغازشده که از جمله آن می‌توان به سامانه پیامکی معبر اشاره کرد. رئیس سازمان بهزیستی از راه‌اندازی سامانه پیامکی معبر با شماره 30000123222، خبر داده و گفته است که این سامانه در راستای مطالبه گری، مشکلات حوزه مناسب‌سازی را دریافت و منعکس می‌کند.

انوشیروان محسنی بندپی می‌افزاید: پیامهای ارسالی هم‌وطنان به این سامانه از سوی کارشناسان بررسی می‌شود و پس از پیگیری از 39 دستگاه عضو، نتیجه، منعکس و اطلاع‌رسانی خواهد شد.

وی با انتقاد از فعالیت کمرنگ دستگاههای دولتی عضو ستاد هماهنگی و پیگیری مناسب‌سازی کشور، می‌گوید: متأسفانه در این زمینه آمار و ارقام خوبی نداریم به‌طوری‌که اکنون بهزیستی کشور، 65 درصد و بقیه ارگانهای دولتی، کمتر از 30 درصد وظایف تکلیفی خود در حوزه مناسب‌سازی را محقق کرده‌اند.

یک‌میلیون و 300 هزار فرد دارای معلولیت متوسط به بالا در کشور تحت پوشش سازمان بهزیستی قرار دارند که 10.5 درصد آنان دچار معلولیت بینایی هستند. منبع: ایرنا