مشابهت یا مطابقت شبه قرارداد در حقوق اروپا با اقدام فضولی در حقوق ایران

مشابهت یا مطابقت شبه قرارداد  در حقوق اروپا با  اقدام  فضولی  در حقوق ایران

عنوان: مطالعه تطبیقی اداره فضولی امور دیگری در حقوق اروپا و ایران

نویسنده: سید پدرام خندانی

چکیده

قراردادها و وقایع حقوقی از مهم‌ترین منابع ایجاد تعهد هستند، ولی نباید شبه قراردادها را از یاد برد که به بیان ماده 1371 قانون مدنی فرانسه، صرفاً اعمال ارادی انسان است که موجب ایجاد تعهد یک شخص در برابر دیگری و گاهی هم موجب ایجاد تعهدات متقابل میان دو طرف می‌شود. در حقوق مدنی فرانسه «اداره فضولی امور دیگری» اعم از امور مالی و غیر آن، از مصادیق شبه قراردادها است. حقوق انگلستان در عین تفاوتهای زیادی که با نظام حقوقی فرانسه دارد، با نهاد یا تأسیس حقوقی اداره فضولی امور دیگران بیگانه نیست و آن را در ردیف شبه قرارداد جای‌داده و مقررات متعددی در این زمینه اختصاص داده است. در راستای ایجاد مقررات یکنواخت حقوقی به‌خصوص مسئله تحقیق حاضر، کوششهایی در سطح اتحادیه  اروپایی صورت گرفته و تا تبدیل آن به طرح قانون مدنی اتحادیه اروپایی در حال پیگیری است. مداخله در امور دیگران در فرض وجود ولایت، وصایت یا نمایندگی امکان دارد، وگرنه در خصوص اموال، از مصادیق اثبات ید بر مال غیر، بدون مجوز بوده و آثار و احکام غصب بر آن حاکم است. تنها در موارد اضطراری نظیر غیبت، حجر مالک و دسترسی نداشتن به او یا نماینده قانونی نامبرده است که مداخله خیرخواهانه و مفید برای حفظ منافع وی ضرورت قانونی پیدا می‌کند. باآنکه نظامهای حقوقی موردمطالعه و مقررات اتحادیه اروپایی هرکدام مبانی حقوقی متفاوتی را در توجیه اداره فضولی برگزیده‌اند و نظر به اینکه در مقام تعهدات ناشی از مداخله در امور دیگری بیشتر به بیان استحقاق اداره‌کننده نسبت به هزینه‌های مصروف پرداخته‌اند، اما پرداختن به فرض امکان دریافت اجرت اعمال انجام‌شده و خسارات وارده از مالک و نیز نقش اهلیت در امر اداره، درخور تأمل است.

کلیدواژه‌ها: امور غیر؛ اداره فضولی؛ غایب؛ صغیر؛ ضرورت

مجله حقوق تطبیقی؛ دوره 7، شماره 1، بهار و تابستان 1395