مسؤولیت ناشی از عدم مراقبت از حیوانات
مسؤولیت ناشی از عدم مراقبت از حیوانات
مسؤولیت ناشی از عدم مراقبت از حیوانات
ازجمله اموالی که افراد می‌توانند در تملک خود داشته باشند، حیوانات هستند و همان‌طور که هر فرد می‌تواند در اموال خود، هرگونه دخل و تصرفی که خواست داشته باشد، می‌تواند از حیوانات متعلق به خود نیز به هر روشی که مدنظرش بود، استفاده کند. این در حالی است که استفاده از حیوانات برای مقاصد مختلف، نباید منجر به ورود ضرر و زیان به سایر افراد شود.
مرتضی ناجی، حقوقدان و عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز در خصوص مسؤولیت ناشی از عدم مراقبت از حیوانات و بروز خسارت از سوی آنها اظهار کرد: هر فردی وظیفه دارد مراقبتها و اقدامات لازم را انجام دهد تا مانع از ورود صدمه و آسیب از ناحیه حیوان متعلق به خود به سایرین شود.وی بابیان اینکه کوتاهی از انجام این وظیفه باعث ایجاد مسؤولیت برای وی خواهد شد، افزود: دراین صورت مالک حیوان باید خسارات وارده را جبران کند.
مسؤولیت مالک در صورت تقصیر در نگهداری حیوان
این حقوقدان بابیان اینکه چنانچه مالک در نگهداری از حیوان کوتاهی کرده یا مرتکب تقصیر شده باشد، مسؤول است، ادامه داد: در اینجا برای مالک فرض تقصیر نیز پیش‌بینی‌شده و آن زمانی است که شخص، مالک یا متصرف حیوانی باشد که توانایی حفظ آن را ندارد.
وی با اشاره به ماده 522 قانون مجازات اسلامی مصوب سال 1392 عنوان کرد: بر اساس این ماده، متصرف هر حیوانی که از احتمال حمله آن آگاه است، باید آن را حفظ کند و اگر در اثر تقصیر او، حیوان مزبور به دیگری صدمه وارد کند، ضامن است. این در حالی است که اگر از احتمال حمله حیوان آگاه نبوده و عدم آگاهی ناشی از تقصیر او نباشد، ضامن نیست. ناجی اضافه کرد: طبق تبصره یک این ماده، نگهداری حیوانی که شخص توانایی حفظ آن را ندارد، تقصیر محسوب می‌شود. همچنین بر اساس تبصره 2، نگهداری از هر وسیله یا شیء خطرناکی که دیگران را در معرض آسیب قرار دهد و شخص قادر به حفظ و جلوگیری از آسیب‌رسانی آن نباشد، مشمول حکم تبصره یک این ماده است.
جبران ضرر و زیان ایجادشده به‌وسیله حیوان، بر عهده مالک و متصرف
وی بابیان اینکه در مواردی، شناسایی مالک یا متصرف حیوان، کار چندان ساده‌ای نیست، گفت: برای شناسایی مالک یا متصرف حیوان مانند اشیای دیگر باید اقدام کرد. درصورتی‌که حیوان دارای شناسنامه بوده و مشخصات مالک، در آن درج‌شده باشد، تشخیص مالک آسان است؛ اما در بیشتر مواقع و به‌خصوص در کشور ما چنین امکانی وجود ندارد بنابراین در چنین شرایطی ضروری است متصرف حیوان و شخصی را که از آن استفاده می‌کند، به دلیل ارتباط نزدیکی که با حیوان دارد، مالک دانست. این عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز افزود: از مواد مختلف قانون مجازات اسلامی می‌توان دریافت که جبران ضرر و زیان ایجادشده به‌وسیله حیوان، بر عهده مالک و متصرف است؛ بنابراین در زمان ایجاد ضرر، این مالک یا متصرف است که باید نبود سلطه و عدم تسلط را حسب مورد اثبات کند. هرچند وجود و تحقق فعل زیان‌آور و غیر مشروع برای تحقق مسؤولیت ضروری است اما نمی‌تواند کافی باشد. وی بیان کرد: قانون‌گذار در ماده 523 می‌گوید: هرگاه شخصی با اذن کسی که حق اذن دارد، وارد منزل یا محلی که در تصرف او است، شود و از ناحیه حیوان یا شیئی که در آن مکان است، صدمه و خسارت ببیند، اذن دهنده ضامن است، خواه آن شیء یا حیوان قبل از اذن در آن محل بوده یا بعداً در آن قرارگرفته باشد و خواه اذن دهنده نسبت به آسیب‌رسانی آن علم داشته یا نداشته باشد. همچنین طبق تبصره این ماده، در مواردی که آسیب مستند به مصدوم باشد مانند آن‌که وارد شونده بداند حیوان مزبور خطرناک است و اذن دهنده از آن آگاه نیست یا قادر به رفع خطر نباشد، ضمان منتفی است.
چنانچه مهار حیوان در دست فرد دیگری باشد مهارکننده ضامن است
ناجی با اشاره به ماده 524 این قانون نیز اظهار کرد: هرگاه کسی که سوار حیوان است، آن را در معابر عمومی یا دیگر محلهای غیرمجاز متوقف کند، در مورد تمام خسارتهایی که آن حیوان وارد می‌کند و مستند به فعل شخص مزبور بوده، ضامن است و چنانچه مهار حیوان در دست دیگری باشد مهارکننده به ترتیب فوق ضامن خواهد بود.وی ادامه داد: از این ماده چنین استنباط می‌شود که چون به‌طورمعمول صاحب حیوان می‌تواند آن را مهار کند، اگر خسارتی وارد شد، به این معنا است که او در حفاظت کوتاهی کرده و به همین دلیل قانون‌گذار برای صاحب‌خانه، تقصیر را فرض کرده است مگر اینکه اثبات شود یک عامل خارجی و پیش‌بینی‌نشده دراین میان دخیل بوده است . این حقوقدان خاطرنشان کرد: قانون‌گذار در ماده 334 قانون مدنی نیز به این موضوع اشاره می‌کند که مالک یا متصرف حیوان مسؤول خساراتی نیست که از ناحیه آن حیوان وارد می‌شود مگر اینکه در حفظ حیوان تقصیر کرده باشد اما درهرحال اگر حیوان به‌واسطه عمل کسی منشأ ضرر شود، فاعل آن عمل مسؤول خسارت وارده خواهد بود منبع: حمایت