لزوم محاکمه سران داعش در دیوان کیفری بین المللی یا دادگاه بین المللی موردی

لزوم محاکمه سران داعش در دیوان کیفری  بین المللی یا دادگاه بین المللی موردی

عنوان: امکان‌سنجی محاکمه اعضا و سران گروه داعش در محاکم کیفری ملی و بین‌المللی

نویسندگان: محمدخلیل صالحی و محمد داوری

چکیده

بر پایه گزارش نهادها و مراجع معتبر بین‌المللی، این گروه مرتکب اعمال ضد انسانی شنیع و موهنی شده است که به جهت سازمان‌یافتگی و گستردگی، برخی از آنها می‌تواند مصداق سه جنایت مهم بین‌المللی یعنی نسل‌زدایی، جرایم جنگی و جرایم علیه بشریت نیز محسوب شود. با این حال تاکنون هیچ اقدام جدی برای تعقیب و محاکمه اعضای داعش در دادگاههای ملی و بین‌المللی صورت نگرفته است. دولت عراق به استناد اصل صلاحیت سرزمینی، مقدم‌ترین کشور برای تعقیب و محاکمه این افراد است. هم‌چنین کشورهایی که اعضای داعش از اتباع آنها به شمار می‌روند و یا صلاحیت جهانی نسبت به جنایات بین‌المللی را پذیرفته‌اند با تکیه بر صلاحیت شخصی و صلاحیت جهانی می‌توانند برخی از اعضای داعش را تعقیب و محاکمه کنند؛ اما مهم‌تر از تعقیب و محاکمه توسط دادگاههای ملی، تعقیب و محاکمه اعضای داعش به‌ویژه سران آن در یک دادگاه کیفری بین‌المللی است. انتظار جامعه جهانی آن است که شورای امنیت، امر تعقیب و محاکمه اعضای داعش را در یک دادگاه بین‌المللی عملی سازد. این امر از دو طریق امکان‌پذیر است؛ تأسیس یک دادگاه بین‌المللی موردی مانند دادگاه یوگسلاوی و رواندا و یا ارجاع به دیوان کیفری بین‌المللی. در این مقاله، امکان محاکمه اعضای داعش در هر یک از دادگاههای مذکور مورد سنجش و ارزیابی حقوقی قرار گرفته است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که هر یک از این دادگاهها از مزیتهای نسبی و شایسته‌ای برای تعقیب و محاکمه سران و اعضای داعش برخوردارند که دولت عراق و جامعه بین‌المللی باید از این ظرفیتها به نحو شایسته استفاده نمایند.

کلیدواژگان: داعش، جرایم جنگی، جرایم علیه بشریت، نسل‌زدایی، دادگاههای موردی، دیوان کیفری بین‌المللی، دادگاههای مختلط

فصلنامه آموزه‌های حقوق کیفری، شماره 11، تابستان 1395