عفو و امتناع حاکم از اجرای مجازاتها در سیاست جنایی اسلام و ایران

عفو و امتناع حاکم از اجرای مجازاتها در سیاست جنایی اسلام و ایران

پدیدآور: بهرام سلیمانطاد حسنلویی

مقطع تحصیلی: کارشناسی ارشد

استاد راهنما: احمد مرتاضی

دانشگاه: دانشگاه تبریز

تاریخ دفاع: 1395

چکیده

در سیاست جنایی اسلام و ایران، جرایمی پیش‌بینی‌شده‌ است که دارای مجازات حدی، تعزیری یا مستوجب قصاص می‌باشند. از طرفی عفو از مجازاتها به‌عنوان یکی از مهم‌ترین پاسخها در قبال رفتار مجرمانه در منابع اسلامی مطرح‌شده است. با بررسی نقش و جایگاه حاکم جامعه اسلامی در سیاست جنایی اسلام و ایران، می‌توان به اختیارات وی در عفو نسبت به انواع مجازاتها پی برد. بی‌گمان حاکم دارای اختیاراتی در عفو نسبت به حدود و تعزیرات می‌باشد که عواملی همچون حق‌الناس بودن در هردو، تحقق توبه در حدود و سایر عوامل، این اختیار حاکم را تحدید می‌کند. هم‌چنین بررسی نظرات پیرامون اختیار حاکم در عفو از قصاص در صورت نبود ولی‌دم و سکوت قانون‌گذار دراین‌باره، به پیشنهادی ختم می‌شود که عدم این اختیار را شایسته می‌داند. بررسی اختیارات حاکم در صحنه مدیریت امور جزایی کشور، در مواقع بحران و ضرورات و امتناع ایشان از اجرای مجازاتها، مقصد دیگری است که این نوشته درصدد آن است. این شأن حاکم را می‌توان با توجه به مطلقه بودن ولایت‌فقیه و توان صدور حکم حکومتی تحلیل کرد. دراین‌باره بررسی نقش مصلحت در نفوذ حکم حکومتی در موارد امتناع حاکم از اجرای مجازاتها نیز لازم می‌نماید. برخلاف عفو حاکم از مجازاتها که یک حق اولی بوده و عواملی همچون حق‌الناس بودن و نوع جرم آن را تحدید می‌کند، حاکم اختیار امتناع از انواع مجازاتها را در مواقع بحران و ضرورات، با توجه به وجود مصلحت خواهد داشت. در این نوشته، تفاوت امتناع حاکم از اجرای مجازات با نهادهای جزایی مشابه یعنی عفو و تأخیر و توقف اجرای مجازات بررسی‌شده تا مفهوم امتناع و کارکرد آن در سیاست جنایی اسلام و ایران به‌خوبی روشن شود.

کلیدواژگان: عفو، امتناع از اجرای مجازات، حاکم، سیاست جنایی اسلام و ایران

منبع: سایت ایران داک