ضرورت تعریف اصول و ضوابط در امر تشخیص مصلحت نظام

ضرورت تعریف اصول و ضوابط در امر تشخیص مصلحت نظام

عنوان: سنجه‌های تشخیص مصلحت نظام از منظر فقه سیاسی اسلامی

نویسنده: محسن ملک افضلی اردکانی

چکیده

تشخیص مصلحت نظام که ریشه در فقه پویای اسلام دارد، جایگاه رفیعی را در ادبیات فقهی، حقوقی و سیاسی کشور به خود اختصاص داده است. مصلحت تشخیص داده‌شده آنگاه پراهمیت‌تر می‌شود که در پرتو آن حکم اولی شرعی جای خود را به احکام ثانوی می‌دهد. بر این اساس یکی از بایسته‌های اساسی تشخیص مصالح، ضابطه‌مندی و تعیین اصول حاکم بر این فرآیند است. فقدان اصول و ضوابطی که به‌منزله چهارچوب نظری و خط‌مشی این فرایند تلقی شود، ممکن است شائبه سیاست زدگی یا حاکم ساختن سلایق فردی یا گروهی اقدام مجمع تشخیص مصلحت نظام یا مجلس شورای اسلامی را در مقام تشخیص مصالح نظام در پی داشته باشد. در این مقاله با روش تحلیلی و توصیفی، پس از تبیین مفهوم مصلحت، مصلحت نظام و مراتب آن، سنجه‌هایی به‌عنوان بایسته‌های فقهی، حقوقی تشخیص مصلحت نظام پیشنهادشده است تا در پرتو این اصول، مصالح نظام شناسایی‌شده و ضمن ضابطه‌مند شدن این فرآیند، هرگونه شبهه و شائبه سیاست زدگی و پیروی از سلیقه‌های شخصی را در این خصوص برطرف نماید. بدیهی است عدم رعایت این اصول دارای ضمانت اجرای حقوقی و قضایی خواهد بود.

کلیدواژگان: مصلحت نظام، مجمع تشخیص مصلحت نظام، ضوابط تشخیص مصلحت، فقه سیاسی اسلام

دو فصلنامه مطالعات فقه اسلامی و مبانی حقوق سال نهم شماره 33 بهار و تابستان 1395