زن و شوهر در چه شرایطی از یکدیگر ارث می برند؟
زن و شوهر در چه شرایطی از یکدیگر ارث می برند؟
زن و شوهر در چه شرایطی از یکدیگر ارث می برند؟
یکی از آثار حقوقی عقد ازدواج دائم، ارث بردن مرد و زن از یکدیگر بعد از فوت یکی از آنهاست که مبنای این توارث در قرآن مجید آمده و قانون مدنی نیز به جزئیات و نحوه ارث بری و تفاوت های مقدار ارث مرد و زن پرداخته است.
یکی از شرایط لازم برای این‌که زن و شوهر وارث هم بشوند عقد نکاح دائم است یعنی در ازدواج موقت توارث بین زوجین برقرار نمی‌شود و شرط بعدی برای ارث بردن زن و مرد از یکدیگر این است که در زمان فوت زن و مرد در عقد هم باشند و رابطه زوجیت موجود باشد. البته دراین مورد یک استثناء وجود دارد و آن طلاق رجعی است که در ایام عده طلاق رجعی زن و شوهر از هم ارث می‌برند زیرا در حکم زن و شوهر هستند و هنوز رابطه زناشویی به‌طور کامل قطع نشده و با پشیمانی شوهر از طلاق در ایام عده قرارداد ازدواج (عقد ازدواج) به قوت خود باقی است و مانند آن است که طلاقی اتفاق نیفتاده است به همین علت مرد در ایام عده طلاق رجعی مکلف خواهد بود همسر را در منزل خود بپذیرد و نفقه او را بپردازد.
مواردی که زن و شوهر از هم ارث نمی‌برند
همچنین درصورتی‌که مردی در حال بیماری اقدام به انعقاد عقد با زنی نماید و به دلیل همان بیماری و قبل از ازدواج با زن فوت نماید زن از او ارث نخواهد برد.
پیش‌ازاین نیز آمده است شرط ارث بردن زن و مرد از یکدیگر وجود رابطه زوجیت و عقد نکاح در هنگام فوت بین آن دو است. وقوع هر نوع طلاقی بین زن و شوهر (به‌غیراز طلاق رجعی) باعث می‌شود آنها از ارث بردن از یکدیگر محروم شوند الا در طلاق رجعی که در ایام عده، زن و مرد از هم ارث می‌برند باوجوداین، ماده 944 قانون مدنی می‌گوید؛ «اگر شوهر در حال مرض زن خود را طلاق دهد و ظرف یک سال از تاریخ طلاق به همان مرض بمیرد، زوجه از او ارث می‌برد اگرچه طلاق بائن باشد، مشروط براین زن شوهر نکرده باشد.»
بنابراین قانون‌گذار این استثناء را نیز به نفع زن در نظر گرفته است که چنانچه شوهر در حال بیماری زن خود را طلاق دهد و براثر همان بیماری ظرف یک سال فوت نماید و زن نیز بعد از طلاق با دیگری ازدواج‌نکرده باشد از ارث همسر سابق خود بهره‌مند می‌گردد هرچند که طلاق بائن بوده و رابطه زناشویی کاملاً قطع‌شده باشد.
میزان سهم‌الارث زن و شوهر:
در میزان سهم‌الارث زن و شوهر تفاوتهایی وجود دارد و همچنین وجود یا عدم وجود فرزندان در میزان سهم‌الارث زن و مرد تأثیر دارد و چنانچه مرد دارای همسران متعدد باشد نیز در میزان سهم‌الارث زن یا زنان، تغییراتی ایجاد می‌شود. این تغییرات عبارت‌اند از:
1- چنانچه زن فوت نماید و دارای فرزند یا فرزندانی نباشد، شوهر نصف اموال زن را به ارث می‌برد و اگر زن وارث دیگری مانند پدر و مادر نداشته باشد نیز بقیه اموال زن برای شوهر خواهد بود ولی اگر زن فوت نماید و دارای اولاد و یا اولادِ اولاد باشد (زیرا اولادِ اولاد نیز در صورت نبود اولیاء خود جانشین آنها محسوب شده و مانند آنها ارث می‌برند) بنابراین در صورت وجود فرزند یا فرزندانِ فرزند، شوهر یک‌چهارم اموال زن را به ارث می‌برد.
2- درصورتی‌که شوهر فوت نماید و اولاد نداشته باشد زن یک‌چهارم اموال شوهر را به ارث می‌برد ولی اگر شوهر دارای اولاد یا اولادِ اولاد باشد زن یک‌هشتم اموال شوهر را به ارث می‌برد و چنانچه زن بعد از فوت همسر خود و قبل از تقسیم ارث فوت نماید، سهم‌الارث زن به وارثان وی تعلق خواهد گرفت.
3- چنانچه مرد دارای دو یا چند همسر باشد، سهم‌الارث زن یعنی یک‌هشتم بین همسران به‌طور مساوی تقسیم خواهد شد. البته درصورتی‌که همسران در عقد دائمی باشند و در هنگام فوت مرد نیز رابطه زوجیت و عقد دائم برقرار بوده باشد.
4- در ماده 946 اصلاحی مصوب 1387 قانون مدنی آمده است؛ زوج از تمام اموال زوجه ارث می‌برد و زوجه در صورت فرزند دار بودن زوج یک‌هشتم از عین اموال منقول و یک‌هشتم از قیمت اموال غیرمنقول اعم از عرصه و اعیان ارث می‌برد. درصورتی‌که زوج هیچ فرزندی نداشته باشد، سهم زوجه یک‌چهارم از کلیه اموال به ترتیب فوق است.
5- در ماده 948 قانون فوق نیز که پس از حذف ماده 947 تصویب‌شده است آمده؛ هرگاه ورثه از ادای قیمت امتناع کنند، زن می‌تواند حق خود را از عین اموال استیفا کند.
منبع: پایگاه آموزشی مهداد