روایات قابل استناد در فقه

روایات قابل استناد در فقه

نویسندگان: سعید ضیایی فرد و امیرحسین صفا حسینی

چکیده

فقیه پس از احراز صدور روایت از معصوم دلالت آن را بررسی می‌کند. گاهی مفاد روایت، مطلبی است که با اصول پذیرفته‌شده سازگار به نظر نمی‌رسد و باید راه‌حل علمی دراین‌باره ارائه داد. یکی از راه‌حلها که در فقه جزایی بیشتر به چشم می‌خورد، این‌که روایت خاص است و عمومیتی ندارد که بتوان از آن حکم کلی فقهی استنباط کرد؛ در واقع از شأن قضایی معصوم صادرشده است. اکنون این پرسش مطرح است که آیا روایات غیرقابل استناد در فقه جزا، به روایاتی منحصر می‌باشد که از شأن قضایی معصوم صادرشده است؟

در نوشتار حاضر، این پرسش در پرتو شئون گوناگون پیامبر و ائمه  بررسی می‌گردد و در نهایت به دست می‌آید که روایات را می‌توان به سه دسته تقسیم کرد: الف) روایاتی که در استنباط مسایل فقهی باید به آنها استناد کرد؛ یعنی روایتی که از شئونی همچون شأن ابلاغ، تفسیر و تشریع صادرشده است. ب) روایاتی که در استنباط مسایل فقهی نمی‌توان به آنها استناد کرد؛ یعنی روایتی که از شئونی همچون شأن عرفی و ارشادی معصوم صادرشده است. ج) روایاتی که در استنباط مسایل فقهی، به‌صورت مشروط می‌توان بدان استناد کرد؛ یعنی روایتی که از شئونی همچون شأن قضاوت و حکومت صادرشده است.

کلیدواژگان: روایات قابل استناد، فقه جزایی، شأن ابلاغ، شأن قضاوت، شأن عرفی

فصلنامه تخصصی حقوق اسلامی (فقه و حقوق سابق) شماره 48 بهار 1395