تب مقاله‌نویسی در ایران
تب مقاله‌نویسی در ایران
تب مقاله‌نویسی در ایران(بخش دوم)
این روزها در پی افشای تخلفات مقاله‌نویسی در ایران که از سوی برخی مراجع معتبر بین‌المللی از جمله مجله نیچر (Nature) مبنی بر لغو امتیاز 58 مقاله علمی ایران مطرح شد، اهمیت واکاوی و طرح این مسأله و شفاف‌سازی درباره آن‌را بیش از پیش مطرح ساخت. به همین دلیل برنامه زاویه، هم‌چون برنامه قبلی خود به بررسی ابعاد مختلف این معضل با حضور کارشناسان مختلف پرداخت. عنوان برنامه «تب مقاله‌نویسی در ایران» بود و مهمانان این برنامه محمدروشن، ابراهیم واشقانی‌فراهانی، محمدفاضلی و امیرناظمی از مدیران ارشد و اساتید دانشگاهی مرتبط با موضوع بحث بودند.
ادامه:
در ادامه مجری برنامه سؤال دوم برنامه را طرح و پرسید که با توجه به آمار بالای پذیرش دانشجو و رشد بی‌رویه آنها و با توجه به این‌که خیلی از دانشجوها قادر به نوشتن مقاله نیستند و آن‌را از بیرون دانشگاه تهیه می‌کنند و در داخل دانشگاه مونتاژ می‌شود، و نیز با توجه به فعالیت آشکار مؤسسات تولید مقاله، سؤال این است که آیا اصلاً تب مقاله‌نویسی معضل و مسأله هست یا نه؟ تکلیف این مؤسسات غیرقانونی که تعدادشان مثل قارچ رو به تزاید است چیست؟
روشن در پاسخ به افزایش 3 برابر تعداد مؤسسات و مراکز آموزش عالی در کشور اشاره کرد و گفت: طبق قاعده انجام شد و کیفیت آنها هم مورد بررسی و رصد لازم قرار گرفت و مسؤول مجوز وزارت علوم است که به قائم‌مقامی شورای عالی انقلاب فرهنگی چنین می‌کند و این گسترش مؤسسات در معاونت قبلی رخ داده و ما مسؤول کل نظام هستیم و خیلی از اعضای این مؤسسات بسیار مناسب و معتبر هستند، هر چند تعداد مؤسسات ناکارآمد هم کم نیست، مثلاً تا یک ماه گذشته 30 مؤسسه به‌دلیل نرسیدن به استانداردهای لازم لغو مجوز شدند، ضمن این‌که لغو مجوز یک مؤسسه به این راحتی نیست و تعطیلی آن تبعات اجتماعی و سیاسی دارد!
وی هم‌چنین در دفاع از عملکرد وزارت علوم و شورای عالی انقلاب فرهنگی خاطرنشان کرد: ما طرح آمایش داریم و برخی مؤسسات ادغام یا تعطیل می‌شوند! اما خیلی از مسؤولین امر موضوع را بر نمی‌تابند و این‌جاست که کیفیت فدای کمیت می‌شود، مثلاً نمایندگان مجلس یا مسؤولین محلی اگر در جریان امر باشند قطعاً کمک خواهند کرد.
واشقانی نیز در دفاع از عملکرد نظام مدیریت علمی کشور گفت: سیاست کلی کشور را سندهای بالادست نظام اعمال می‌کنند و در آن سیاستها تأکید بر گسترش تحصیلات تکمیلی بوده و این‌که باید 30 درصد دانشجوها دکترا باشند! که در کنار افزایش پذیرش امکانات لازم نیز فراهم شده است.
وی در واکنش به اظهار قبلی محمدفاضلی در مورد افزایش ناگهانی 3 برابر ظرفیت پذیرش دانشگاه آزاد گفت: چنین نبوده و قطعاً 12هزار نفر پذیرش نشده‌اند و آمار هر دانشجو با ضریبی 3 یا 4 برابر همراه هست والا این‌طور نیست که در واقعیت این چند برابر ظرفیت رخ داده باشد، ضمن این‌که دانشگاه آزاد امکانات لازم را هم فراهم کرده و داراست و اعضای هیأت علمی تمام وقت و نیمه‌وقت از بهترین اساتید مجرّب را داراست و برخی هم حق‌التدریس هستند!
ناظمی در ادامه افزود: این افزایش کمّی فقط مختص دانشگاه آزاد نبوده و بقیه مراکز علمی هم بوده‌اند! اما می‌توان به پیش‌فرض موجود در ذهن دکتر واشقانی اعتراض کرد که سند علمی کشور را هم‌چون وحی منزل غیر قابل تغییر یا اعتراض معرفی می‌کنند! با فرض ارایه چنین سندی آیا نباید به کاستیهای آن اعتراض می‌شد؟
وی سپس به شاخصهای دانشگاههای مطرح دنیا اشاره کرد و از توجه آنها به زیرساختهایی مثل ورزش، رفاه، و … و با نقل از نویسنده یک کتاب خاطرنشان کرد: برخلاف آن‌چه در کشورهای در حال توسعه مطرح است که تأسیس دانشگاه را عامل توسعه می‌دانند، عامل اصلی سبک زندگی است و ما در تأسیس دانشگاهها اصلاً به این مقوله توجه نداریم!
واشقانی با اعتراض که از موضوع بحث که مقاله بود دور شدیم، گفت: طرح خیلی از این مسایل را جانب‌دارانه است و در پی انکار پیشرفتهای موجود است و گزارش مجله نیچر (Nature) سیاسی است.
فاضلی تأکید کرد: اگر گزارش نیچر را هم نادیده بگیریم یا درست نباشد، اما وضع نظام علمی کشور همین است که گفته شد و مشکلاتش انکارناپذیر است!
واشقانی در مقام دفاع برآمده و یادآور شد: همین مجله نیچر چند سال قبل مقاله‌ای درباره خیزش علمی در ایران نوشت و آن‌را نگران‌کننده خواند و طرح داد که برای مقابله با رشد علمی در ایران دو راه لازم است: اغتشاش سیاسی و تحریم! و ما باید در پی رفع آفات موجود باشیم والا نفس انتشار مقاله چیز بدی نیست، ضمن این‌که نمی‌شود که همه معیارها را نقد کرد و تخلفات را به آنها نسبت داد! اولاً درصد تخلفات جامعه علمی مگر چند درصد است کلاً؟ لزومی ندارد نگاه سیاسی یک روزنامه را این‌قدر بزرگ جلوه دهیم!
ناظمی ضمن تأکید گفته مجری برنامه مبنی بر این‌که اصلاً فرض کنیم آن گزارش سیاسی بوده، ولی آیا در موضوع تغییر رخ می‌دهد؟ گفت: این‌که وضعیت ما حتی بدون توجه به چنین گزارشهایی بسیار مشکل‌دار است.
وی به‌صورت آنلاین از طریق رایانه وضعیت رتبه‌بندی ایران در آمارهای جهانی در تولید مقاله را نشان داد و با تأکید بر این‌که ما با هر نوع پیشرفت و توسعه در کشورمان خوشحال می‌شویم، گفت: ایران در تولید مقاله در دنیا رتبه 16هم را دارا است، اما با توجه به شاخص نقل‌قول (citation) رتبه 174 را داراست و حدود 84درصد مقالات علمی ایرانی اصلاً نقل قول نمی‌شوند و طبق این رتبه‌ها؛ آمار ما در کمیّت 16 و در کیفیت 174 است!!! لذا اصلاً بحث گزارش نیچر نیست.
فاضلی نیز در تکمیل سخنان ناظمی گفت: اصلاً فرض کنیم همه دشمن و جاسوس هستند، ما باید در مورد خودمان حرف بزنیم! ما مشکلات جدی داریم و وقتی ظرفیت پذیرش دانشجو ناگهان چند برابر می‌شود باید پرسید که کیفیت لازم چه خواهد شد؟!! بحث من فقط دانشگاه آزاد نیست و پردیسهای پولی هم مشکلات کیفیشان زیاد است و دانشجوی دکترای پولی پدیده غلطی است!
روشن در واکنش به فاضلی به نیاز موجود در کشور اشاره کرد و گفت: اگر ظرفیتها بالا نرود دانشجو مجبور است برای ادامه تحصیل به برخی کشورهای سطح پایین‌تر اطراف ایران برود. کلّی حرف‌زدن فایده ندارد و خیلی زیرساختها در دانشگاهها فراهم شده، مثلاً از سال 84 نسبت استاد به دانشجو 18 بود که الان شده 17.
ناظمی در پاسخ به آمارهای رتبه‌بندیهای معتبر جهانی استناد کرد و از گزارش مجله تایمز، مرجع معتبر رتبه‌بندی دانشگاهها در دنیا، در مورد رتبه دانشگاههای جهان استفاده کرد و با تأسف اشاره کرد: تا سال 91 هیچ‌یک از دانشگاههای ایران در بین 800 دانشگاه اول دنیا نبوده اما در سالهای 92 و 93 دانشگاه صنعتی شریف و صنعتی اصفهان در بین 800 دانشگاه اول قرار گرفتند و امروز تعداد تا 13 تا رسیده است!
وی افزود: شاخصهای ارزیابی و رتبه‌بندی دانشگاهها توسط تایمز عبارتند از: آموزش، پژوهش، کیفیت پژوهش، روابط بین‌الملل و ارتباط با صنعت، اما کدام یک از دانشگاههای ما این شاخصها را داراست؟
فاضلی در تکمیل بحث به ضعف اساسی آموزش در دانشگاههای کشور اشاره کرد و گفت: بهترین دانشگاه ایران یعنی صنعتی‌شریف در شاخص آموزش از 100، 6/26 است و در حقیقت آموزش بسیار ضعیف است! ادامه دارد
منبع: مهر