تاریخ تحولات حقوق عمومی در ایران (جلد اول)

تاریخ تحولات حقوق عمومی در ایران (جلد اول)

نویسنده: امیرحسین نوربخش

ناشر: خرسندی

سال انتشار: 1395

قیمت: 14000 تومان

تاریخ درس «عبرت» و «حکمت» است که آدمی‌زادگان از برکت استعدادهای فردی (اندیشه و فن زندگی) و همبستگی اجتماعی بدان راه یافته‌اند.

آری! عبرت، پندِ «بایدها» و «نبایدها» می‌باشد که گذشتگان تجربه‌های خوب و بد خود را از کوره‌راه تاریخ فرا راه آیندگان کرده‌اند و حکمت، درس راستی و درستی است که اندیشمندان و به‌ویژه فلاسفه، با هدفمندی سعادت انسانی، بدان پرداخته و با بارقه‌های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و دینی، به راه تاریخ روشنی بخشیده‌اند.

سیاست از جمله مفاهیم تجربی و تدبیری می‌باشد که در میانه میدان عبرت و حکمت تاریخ، گستره‌ای از نگرشهای منفی و مثبت را به‌جای گذاشته است تا آنجا که در نزد سطحی‌نگران «سیاست پدر و مادر ندارد» و در نزد آرمان‌گرایان «سیاست تدبیر خردمندانه‌ای است که امنیت و عدالت را راهی جامعه انسانی می‌سازد».

با قبول این آرمان‌گرایی مطلوب، ساماندهی روابط گوناگون فردی و اجتماعی مستلزم وجود هم‌زمان دو نهاد حقوقی (قانون) و سیاسی (حکومت) می‌باشد که در آن، حکومت بر اساس قانون به اداره امور بپردازد. در این فرایند تاریخیِ منطقی است که «دولت قانون‌مدار» جایگزین «دولت اقتدارگرا» گردیده و با استقرار سیاست در حقوق، اصل حاکمیت قانون مبنای اداره امور شده است. با این ترتیب، «حقوق عمومی» که در قرون و اعصار گذشته می‌توانست فقط «جنبه مفهومی» داشته باشد، هم‌اینک «جنبه موضوعی» پیداکرده و فضای علم حقوق را با پیام حیات‌بخش «تنظیم قدرت حکومتی» و «تضمین حقوق و آزادیهای مردمی» فراگرفته است.

هم‌اینک حقوق عمومی، با محوریت اصول اقتدار، حاکمیت قانون و مسؤولیت حاکمان، به‌صورت فراگیر موردتوجه و نقد و بررسی اندیشمندان حقوق و علوم سیاسی می‌باشد که تلاش عالمانه آنها افزایش کمی و کیفی این رشته از حقوق را به همراه دارد.

عبرت و حکمت تاریخ در حقوق عمومی را نیز نباید نادیده گرفت. در این خصوص، تاریخ حقوق ایران دارای محتوای فراوانی پیرامون حکمرانی با جلوه‌های هنجاری، ساختاری و رفتاری است که نقد و بررسی علمی و حقوقی آن می‌تواند زمینه‌ساز گردآوری میراثی گرانبها در عالم حقوق باشد.

در این خصوص، تلاش دوست عزیز و گرامی جناب آقای امیرحسین نوربخش، دانش‌آموخته حقوق عمومی در تألیف و تدوین اثر ارزشمند «تاریخ تحولات حقوق عمومی در ایران» (جلد اول- دوران باستان: دولتهای هخامنشی، اشکانی و ساسانی) شایسته تقدیر می‌باشد. تمرکز و عدم تمرکز محلی، تفکیک منطقی نهادهای حاکم، تقسیمات کشوری و گرایش به فدرالیسم در مفهوم امروزی، نظام اداری، قضایی و نهاد قانون‌گذاری از جمله موضوعاتی است که با توجه به شرایط تاریخی و سرزمینی و با نگرش به مفاهیم جدید حقوق عمومی، به‌طور اصولی موردبررسی و ارزیابی ایشان قرارگرفته است. مطالعه این اثر ارزشمند برای پژوهشگران و دانشجویان حقوق عمومی بسیار مفید به نظر می‌رسد. نسبت به ادامه کار ایشان در تدوین جلد دوم (ایران میانه و مدرن) آرزوی پیروزی دارم.

منبع: سایت انتشارات خرسندی