تاثیر مثبت حضور قضات در زندانها برکاهش تعداد زندانیان
تاثیر مثبت حضور قضات در زندانها برکاهش تعداد زندانیان
بررسی یکی از راهکارهای کاهش جمعیت کیفری
تاثیر مثبت حضور قضات در زندانها برکاهش تعداد زندانیان
گروه قضایی-شاهرخ صالحی کرهرودی: دستورالعمل جدید ساماندهی و کاهش جمعیت کیفری زندانها در حالی چندی پیش از سوی رییس قوه قضاییه ابلاغ شد که یکی از موارد مهم دراین دستورالعمل، تاکید بر حضور مداوم و مستمر دادستانها، قضات دادسرا، روسای حوزه‌های قضایی بخش، قضات دادگاهها و قضات اجرای احکام کیفری در زندانهاست تا در جریان ارتباط مستقیم زندانیان و قضات، هم مشکلات آنها بررسی شود و هم زمینه آزادی زندانیان واجد شرایط بیش‌ازپیش فراهم شود.
وظایف خاص برای قضات اجرای احکام کیفری
قانون جدید آیین دادرسی کیفری (مصوب 1392) وظایف ویژه‌ای ازجمله نظارت بر امور زندانیان، اعلام نظر درباره زندانیان واجد شرایط عفو و آزادی مشروط، پیشنهاد اجرای نظام نیمه آزادی و آزادی تحت نظارت سامانه‌های الکترونیکی، اتخاذ تصمیم درباره محکومان سالمند، مبتلایان به بیماریهای جسمی و روانی و سایر افراد محکوم نیازمند به مراقبت و توجه ویژه و پیشنهاد کاهش مدت تعلیق اجرای مجازات محکومین را برای قضات اجرای احکام کیفری در نظر گرفته است، حالا بر اساس ماده 20 دستورالعمل ابلاغی رییس قوه قضاییه، این قضات مکلف‌اند تا علاوه بر حضور ماهانه در زندانها، تمامی این موارد را در پرونده زندانیان زیر نظر داشته باشند و در اسرع وقت برای آزادی زندانیان واجد شرایط تلاش کنند.
البته قضات اجرای احکام کیفری، بر اساس دستورالعمل صادره، وظیفه ویژه‌تری هم در قبال زندانیان بیمار دارند و باید فهرست این‌گونه زندانیان را به‌صورت ماهانه از سازمان زندانها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور دریافت کرده و جهت اخذ نظر تخصصی، به سازمان پزشکی قانون ارسال کنند تا اگر زندانی بیماری توانایی تحمل حبس را ندارد، بی‌دلیل در زندان نماند و روند درمانش در بیرون زندان پیگیری شود.
رسیدگی به درخواستهای زندانیان در اولویت قضات
یکی دیگر از وظایف مندرج در دستورالعمل ساماندهی و کاهش جمعیت کیفری زندانها، توجه قضات به درخواستهای زندانیان است. بر اساس ماده 21 این دستورالعمل، دادستانها، رؤســای حوزه‌های قضایی بخش و قضات اجرای احکام کیفری موظف‌اند به‌صورت مرتب و مستمر در زندانها حضور یافته و مشکلات زندانیان ازجمله مشکلات قضایی آنان از قبیل ادعای عدم پذیرش تأمین توسط قضات مراجع قضایی، طولانی شدن ایام بازداشت و بلاتکلیف ماندن، داشتن ادله و اسناد لازم در خصوص عدم توجه اتهام، طولانی شدن فرایند رسیدگی در مراجع قضایی از قبیل دادسرا، محاکم بدوی، تجدیدنظر و دیوان عالی کشور را بررسی کرده و با انعکاس آن به مقامات قضایی ذی‌ربط موضوع را تا حصول نتیجه پیگیری کنند.
درواقع بر اساس این بند از دستورالعمل، اگر فرد زندانی یا بازداشتی به هر دلیلی در گوشه‌ای از زندان مانده باشد و کسی نباشد تا کارش را در بیرون پیگیری کند، این قضات مکلف‌اند تا با حضور در زندان به درخواستش توجه کرده و پرونده‌اش را از مرجع صادرکننده حکم یا دستور بازداشت پیگیری کنند تا در صورت لزوم، هرچه سریع‌تر آزاد شود و بی‌دلیل در زندان نماند.
البته جدا از قضات برشمرده شده، قضات ناظر بر زندان نیز باید با تشکیل مرتب جلسات شورای طبقه‌بندی زندان و اخذ نظریه مددکاران اجتماعی معاونت اجرای احکام، به‌صورت مرتب و مستمر در خصوص اعطای مرخصیها و درخواستهای آزادی مشروط، نظام آزادی و نیمه آزادی تحت نظارت سامانه‌های الکترونیکی، عفو زندانیان واجد شرایط و سایر مواردی که در قانون برای این شورا مقررشده است، اتخاذ تصمیم کنند.
حضور قضات در زندانها
علاوه بر تأکیدات قانونی و دستورالعملها برای حضور قضات در زندانها، در عرصه عملی هم حضور قضات در زندانها مؤثر بوده به‌طوری‌که مدیر زندان سپیدار اهواز حضور مستمر قضات در زندان را مثبت دانسته و دراین خصوص می‌گوید: این روند موجب آرامش زندانیان شده و از مراجعه جمع کثیری از خانواده‌ها به مراجع قضایی جلوگیری می‌کند.
مجید ظاهری مدیر زندان سپیدار اهواز بابیان اینکه دیدار چهره به چهره زندانیان و قضات در بسیاری موارد منجر به تخفیف مجازات محکومان یا تبدیل قرار متهمان بازداشتی شده است، اضافه می‌کند: در سال جاری شاهد رشد چشمگیر آمار حضور هیئتهای قضایی دراین زندان هستیم که موجبات تعیین تکلیف زندانیان تحت قرار و رفع حداکثری مشکلات آنان را به همراه داشته است.
جعفر گل محمدی، رییس کل دادگستری استان زنجان هم حضور قضات در زندان و آگاهی از وضعیت زندان و زندانی را ضروری دانسته و می‌گوید: حضور قضات در زندانها این اطلاعات و شناخت را می‌دهد که آیا زندانی اصلاح و یا متنبه شده است یا نه تا قضات از فرصتهای قانونی جهت مساعدتهای لازم در خصوص آزادی مشروط و تعلیق مجازات استفاده کنند.
گل محمدی بابیان اینکه حضور انفرادی و گروهی قضات در زندان باید بیش از گذشته باشد، تاکید می‌کند: ما با علت زندانی شدن افراد کاری نداریم بلکه با یک معلولی به‌عنوان زندانی سروکار داریم که قضات باید دراین زمینه به وضعیت زندانیان رسیدگی کنند.
پیگیری کاهش جمعیت کیفری در تهران
در همین راستا، دادستان تهران نیز چندی پیش، بازدید جمعی معاونان و سرپرستان نواحی دادسرای تهران از زندانها را منشأ آثار بسیار دانسته و تمرکز بر روی وعده‌های داده‌شده و رفع مشکلات را، از پیامدهای مثبت این بازدیدها دانسته که در مرحله‌ی بعد می‌بایست اجرایی گردد؛ به‌نحوی‌که مشخص شود این بازدیدها، اقدامی تبلیغاتی و تشریفاتی نبوده است.
جعفری دولت‌آبادی تعداد جلسات برگزارشده با مسوولان زندانها و معاونان دادستان سال جاری را 9 جلسه دانست و اظهار می‌کند: فضای امروز زندانهای استان تهران با سال قبل و حتی اوایل سال جاری متفاوت است؛ چراکه دادسرای تهران اقداماتی جدی دراین زمینه انجام داده است. بخشهای متعددی در پیگیری امور زندانها فعال‌شده و بازدید قضات و مقامات دادسرا از زندانها افزایش‌یافته است. وی تاکید می‌کند: هرچند ممکن است تحقق سیاست کاهش جمعیت کیفری زندانها، ملموس نباشد، اما اقدامات صورت گرفته دراین راستا بسیار مؤثر بوده است.
منبع: حمایت