بررسی اعتبار شرط دریافت یا پرداخت در قراردادهای بین‌المللی فروش گاز طبیعی از منظر حقوقی و اقتصادی
بررسی اعتبار شرط دریافت یا پرداخت در قراردادهای بین‌المللی فروش گاز طبیعی از منظر حقوقی و اقتصادی
بررسی اعتبار شرط دریافت یا پرداخت در قراردادهای بین‌المللی فروش گاز طبیعی از منظر حقوقی و اقتصادی
نویسندگان: مهراب داراب پور، مرجان فاضلی
شایسته است حقوقدانانِ کشوری که چهارمین تولیدکننده گاز دنیاست، مبانی مسائل قراردادهای فروش گاز و شروط آن را، نه‌تنها به روش سنتی بلکه به روش اقتصادی تجزیه‌وتحلیل کنند. این اعتقاد از این واقعیت نشأت می‌گیرد که درج برخی از شروط دراین قراردادها، به‌ویژه برای کشورهای تولیدکننده گاز به لحاظ فواید اقتصادی تااندازه‌ای ضروری است که در بسیاری از موارد بدون درج آن، به دلیل عدم تحقق کارایی اقتصادی، توافقی حاصل نمی‌شود. موضوع مقاله حاضر بررسی یکی از این شروط اساسی دارای ماهیت اقتصادی به نام «شرط دریافت یا پرداخت» دراین قراردادها است. به‌موجب این شرط خریدار حتی اگر گاز را قبض نکرده و مصرف نکند باید تمام یا بخشی از عوض قراردادی را بپردازد. این شرط صرفاً با ضرورت رعایت «سبب در تعهدات» یا وجوب مراعات «قواعد عمومی قراردادها» یا همگونی آن با «شــروط کیفری» قابـل ردّ نیست و روش‌های توجیـه آن نیز محدود به «شیوه جایگزین اجــرای تعهد» نمی‌شود. در ورای این دیدگاههای سنتی، توجیه‌های فنی و اقتصادی وجود دارد. مخالفان و موافقان در تحلیل‌های سنتی در خصوص بطلان یا صحت چنین شروط یا قراردادهایی سخن بسیار گفته‌اند که در مقاله حاضر به مختصری از آن اشاره خواهد شد. امّا این نوشتار درصدد آن است که ثابت کند در ورای تحلیل سنتی صحت یا بطلان شرط «دریافت یا پرداخت»، ضرورت پذیرش چنین شرطی بیشتر به خاطر عملی بودن و داشتن منافع برای متعاقدین و کارآمدی اقتصادی آن است.
فصلنامه تحقیقات حقوقی؛ شماره 74، تابستان 1395