اشخاص می‌توانند از طریق تفکیک یا افراز، ملک مُشاعی خود را تقسیم نمایند. تفکیک در عرف ثبتی عبارت است از تقسیم مال غیرمنقول (مانند اراضی و املاک) به قطعات کوچک‌تر. مثلاً 5000 مترمربع زمین به قطعات 200 مترمربع تقسیم شود.
ابطال سند قدیم و اخذ سند جدید برای هر قطعه به‌طور جداگانه انجام‌شده، تقسیم‌نامه از سوی دفترخانه اسناد رسمی پس از اخذ استعلامهای رسمی به اداره ثبت محل ارسال می‌شود تا سند جدید صادر گردد.
همچنین اشخاص می‌توانند از طریق اِفراز ملکِ مُشاعی سند جداگانه‌ای برای هر قطعه اخذ کنند.
به‌شرط این‌که عملیات ثبتی پایان رسیده باشد و ملک دارای سند رسمی باشد یا اینکه آگهیهای نوبتی و تحدید حدود صورت پذیرفته باشد و ملک تحدید حدود شده باشد، اِفراز توسط ثبت محل انجام می‌شود مگر اینکه یکی از شرکا مفقودالاثر یا مَحجور (دیوانه، سَفیه، نابالغ و.) باشد.

اگر ملک فاقد سند رسمی یا مراحل فوق باشد برای افراز بایستی به دادگاه محل مراجعه نمود که در صورت عدم امکان تقسیم و عدم توافق شرکا، توسط دادگاه حکم به فروش ملک داده می‌شود.
تفاوت عمده تفکیک و افراز در این است که شرط تقاضای افراز این‌گونه هست که چند نفر شریک وجود داشته باشند ولی در تفکیک ممکن است ملک متعلق به یک نفر باشد که بخواهد ملک را به قطعات کوچک‌تر تبدیل نماید و عمدتاً تفکیک با رضایت و تفاهم صورت می‌گیرد.
تفکیک فقط تقسیم ملک است ولی افراز تقسیم ملک توأم با تقسیم سهم مالکان است، سن و شرایط متقاضیان برای تفکیک دخالتی ندارد ولی در افراز اگر محجور باشد توسط دادگاه صورت می‌گیرد.

کارشناس: جعفر داراب خانی (معاون رئیس‌کل دادگستری ایلام)

منبع: خبرگزاری میزان