امنیت زنان در جامعه

امنیت زنان در جامعه

یکی از دغدغه‌های همیشگی زنان مسأله امنیت است؛ زیرا جنسیت و خصوصیات بیولوژیکی معطوف به آن، معنا و احساس متفاوتی از امنیت ایجاد می‌کند و عموماً زنان بیشتر از مردها احساس ناامنی می‌کنند. یک بیان ساده از امنیت برای زنان به این معناست که آنان با حضور در اجتماع و مکانهای عمومی و خیابان، احساس ترس و نگرانی نکنند، اما امنیت جنسی زنان در مقوله‌های دیگری چون مالی، عاطفی، ذهنی و… نیز معنا می‌یابد و تنها این جسم نیست که درخطر تعرض قرار دارد، بلکه مفاهیمی چون آبرو و حیثیت و… بیشتر برای زنان اهمیت می‌یابد.

درواقع امنیت برای زنان هم مفهومی عینی و جسمی دارد و هم مفهومی ذهنی. بعد عینی امنیت جنبه‌ بیرونی دارد و به سطح نظارت نیروهای انتظامی و وقوع جرم و ناامنی و… در یک جامعه اشاره دارد، ولی بعد ذهنی امنیت بیشتر به میزان ادراک و آگاهی افراد از ناامنی اشاره دارد و درنتیجه احساس افراد از امنیت را در نظر می‌گیرد.

اما عملکردها، الگوها و فرآیندهایی که در طول زمان وجود داشته، براین احساس عدم امنیت تأثیرگذار است. زنان در یک احساس روانی و اضطراب دائمی ترس به سر می‌برند. و این احساس ناامنی برای هویت زن، خانواده و به‌تبع جامعه او پیامدهای جبران‌ناپذیری به همراه خواهد داشت.

یک مجموعه عوامل در سطح کلان، میانی و خرد احساس امنیت را در افراد جامعه شکل می‌دهد. به‌عنوان‌مثال ساختار کلی جامعه، مسائل اقتصادی، مشخصه‌های فردی و روان‌شناسانه، تجربه‌های شخصی و اجتماعی گذشته، ارتباطات اجتماعی، محیط و فضا، زمان، قومیت، فرهنگ و… از عواملی است که بر احساس امنیت زنانه تأثیرگذار است.

عدم احساس امنیت زنان در فضای عمومی

درباره تأثیر محیط فیزیکی بر احساس امنیت، نظریات بسیاری مطرح‌شده است. ازآنجاکه افراد بیشترین ارتباط را با محیط بیرونی خوددارند، فضا تأثیر مهمی در احساس امنیت دارد. امروزه اکثر فضاهای شهری ماهیتی جنسی شده یافته‌اند. نقشه‌ی ذهنی ادراک‌شده‌ زنان از محیط فیزیکی و فضاهای شهری یک جغرافیای ترس، پرخطر و خشونت و فضاهایی جنسیتی است که پیامد آن احساس عدم امنیت است. فرق است بین امنیت و احساس امنیت. امنیت مفهومی است که با جرم و آسیب ارتباط پیدا می‌کند و بعد کمی دارد، اما احساس امنیت بیشتر امری کیفی و ذهنی است. احساس ایمنی آن است که من در درون خودم این احساس را داشته باشم که امنیت دارم و تهدید نمی‌شوم، حال ممکن است این احساس با امنیت و ایمنی تناسب داشته یا نداشته باشد .آنتونی گیدنز ادعا می‌کند که نیاز به داشتن احساس امنیت یا پرهیز از اضطراب در روابط اجتماعی، نه یک پدیده‌ شناختی، بلکه یک پدیده‌ عاطفی است که در ناخودآگاه انسان ریشه دارد و او آن را «امنیت وجودی» می‌نامد.

آنچه در بین زنان بیش از آمار و ارقام عدم امنیت مشاهده می‌شود، احساس ناامنی است. اگرچه امنیت اهمیت دارد، اما بسیاری احساس امنیت را مهم‌تر از امنیت می‌دانند. عموماً در بین زنان این تصور و ذهنیت وجود دارد که در جامعه برای آنان امنیت وجود ندارد.

حتی اگر به نظر جامعه امنیت وجود داشته باشد، اما زنان ممکن است احساس امنیت نداشته باشند. درصورتی‌که این احساس امنیت بسیار مهم است؛ زیرا در نقش مادری و همسری آنان و تربیت فرزندان تأثیرگذار است.

زنان به لحاظ جسمی و روحی ویژگیهای خاصی دارند و احساس خطر بیشتری می‌کنند. اکثر فضاهای شهری ماهیتی جنسی شده دارند؛ ازاین‌رو مردان عموماً فضاهای عمومی وزنان فضاهای خصوصی را در اختیار می‌گیرند. این احساس عدم امنیت، تحرک آزادانه و فعالانه زنان را محدود می‌کند. برخی فضاهای شهری ناامنی را به زنان القا می‌کنند. این عدم امنیت زنان در فضای شهری، مشارکت کامل آنان را در اجتماع محدود می‌کند. البته تحقیقات نشان داده است که فراتر از فضای بیرونی شهری، عوامل دیگری هم در احساس امنیت زنان در فضای عمومی تأثیرگذارند. جایگاه اجتماعی و اقتصادی که زنان دارند نیز بر احساس امنیت تأثیرگذار است.

به‌عنوان‌مثال تحقیق پیمایشی شهلا اعزازی نتیجه‌گیری کرده است که هر چه مرتبه‌ شغلی فرد بالاتر باشد، به هنگام جابه‌جایی در سطح شهر، احساس امنیت بیشتری می‌کند ، یا هر چه اعتمادبه‌نفس زنان به دلیل شغل یا جایگاه اجتماعی بیشتر باشد، احساس امنیت آنان در فضای تردد بیشتر است وزنانی که روزانه و به‌طور منظم به سطح شهر می‌آیند، در مقایسه با دیگر زنان، از آرامش خاطر و احساس امنیت بیشتری برخوردار هستند.

همچنین میزان آشنایی با فضا، تصور یا خاطره‌ای که به تجربه‌ شخصی فرد یا دیگران برمی‌گردد، در احساس امنیت نقش دارد.

منبع؛ پایگاه تحلیلی خبری خانواده وزنان