کارت سوخت می آید؟
کارت سوخت می آید؟
کارت سوخت می آید؟
درحالی‌که قرار بود مصوبه حذف کارت سوخت اجرایی شود، طرحی دوفوریتی برای احیای آن تقدیم هیأت رئیسه مجلس شد آیا کارت سوخت دوباره احیا می‌شود؟
یک ماه پس از اعلام سخنگوی دولت مبنی بر ابلاغ مصوبه حذف کارت سوخت بنزین از سوی رئیس‌جمهور و درحالی‌که قرار بود شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی زمان اجرایی شدن آن را اعلام کند، روز گذشته یک عضو کمیسیون انرژی مجلس از تقدیم طرح دوفوریتی حفظ کارت سوخت به هیأت رئیسه مجلس خبر داد تا پرونده این موضوع بار دیگر باز شود. حذف یا ابقای کارت سوخت بعد از تک‌نرخی شدن قیمت بنزین از سال گذشته، همواره محل اختلاف دولت و مجلس بوده است. بااین‌وجود بسیاری از کارشناسان معتقدند استفاده از کارت سوخت به دلایلی همچون مدیریت مصرف و جلوگیری از قاچاق ضروری است.
درحالی‌که به نظر می‌رسید موضوع حذف کارت سوخت تمام‌شده باشد، هدایت الله خادمی، عضو کمیسیون انرژی مجلس روز گذشته از ارائه طرح دوفوریتی حفظ کارت سوخت به مجلس خبر داد و بابیان اینکه کارت سوخت مزایایی دارد که برای همه استفاده‌کنندگان مشخص است، اعلام کرد: «به نظر می‌رسد که حفظ کارت سوخت می‌تواند میزان مصرف را کنترل و شفاف کرده، ضمن اینکه موردنیاز نیروی انتظامی هم قرار گیرد.»
وی بابیان اینکه استفاده از کارت سخت موجب شفافیت در میزان مصرف و جلوگیری از قاچاق می‌شود، گفت: «درواقع این طرح یکی از طرحهای بسیار موفقی بود که در ایران انجام شد.» با این تفاسیر تا اعلام نظر نهایی مجلس، سرنوشت کارت سوخت بار دیگر در هاله‌ای از ابهام قرار می‌گیرد.
البته به تعویق افتادن حذف کارت سوخت پیش‌ازاین نیز مسبوق به سابقه بوده است. پیش‌ازاین در19 مردادماه در جریان بررسی اصلاحیه بودجه 95 محمدمهدی مفتح، سخنگوی کمیسیون برنامه‌وبودجه مجلس از حذف کارت سوخت و تک‌نرخی ماندن بنزین خبر داد اما روز بلافاصله بعد از اعلام این خبر اسدالله قره‌خانی، سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس از رأی نیاوردن حذف کارت سوخت بنزین خبر داد و گفت: «پس از بررسیهای اصلاحیه بودجه، حذف کارت سوخت رأی نیاورد و براین اساس کارت سوخت می‌ماند.» اما بااین‌وجود درنهایت در تاریخ سوم شهریورماه، بهارستان نشینان با حذف بند ح تبصره 14 قانون بودجه 1395 با حذف کارت سوخت موافقت کردند و درنهایت حذف کارت سوخت بنزین به دولت واگذار شد. در ادامه محمدباقر نوبخت، سخنگوی دولت نیز در نشست خبری 13 مهرماه اعلام کرد: «این موضوع در اصلاح بودجه 95 صورت گرفت و وقتی از طرف مجلس و شورای نگهبان تایید شد رئیس‌جمهور آن را ابلاغ کرد و باید بررسی کنیم که شرکت پالایش پخش آیا آن را ابلاغ کرده یا خیر چون قانون است و باید اجرایی شود.»
هرچند که سخنگوی دولت و وزیر نفت اعلام تاریخ نهایی حذف کارت سوخت را بر عهده شرکت پالایش گذاشت اما در ادامه منصور ریاحی، مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی در نشست خبری خود که در هفتم مهرماه برگزار شد بابیان اینکه سرنوشت سامانه هوشمند سوخت هنوز برای ما در ابهام است و ابلاغیه‌ای در‌این‌باره نداشتیم گفت: «ما در شرکت ملی پخش سناریوهای متفاوتی دیده‌ایم که کارت حذف و سامانه حفظ شود یا هر دو حذف شوند یا تلفیقی از این 2 سناریو و فقط منتظر ابلاغ مصوبه مجلس و دولت هستیم و یکی از این سناریوها را عملیاتی می‌کنیم.»
بار مالی دوچندان برای احیای مجدد
موضوع احیای مجدد کارت سوخت در حالی مطرح می‌شود که پیش‌ازاین بسیاری از مسوولان وزارت نفت از هزینه‌های بالای حفظ سامانه هوشمند ابراز نارضایتی می‌کنند. مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی بابیان اینکه اگر بخواهیم کارت یا سامانه را حذف کنیم قطعاً زمان‌بر و هزینه‌بر خواهد بود کما اینکه حفظ آن‌هم هزینه‌بر است گفت: «سیستم ما نزدیک به یک دهه در حال کار است و اگر بخواهیم با شرایط موجود کار آن را ادامه دهیم 40 میلیارد تومان پول می‌خواهیم و اگر بخواهیم آن را احیا و نوسازی کنیم به 80 تا 90میلیارد تومان منابع نیاز خواهیم داشت و البته هزینه‌های حذف سامانه از هزینه‌های نگهداری آن کمتر خواهد بود.»
بااین‌وجود بسیاری از کارشناسان حوزه انرژی معتقدند حذف سامانه سوخت کاری از پیش نمی‌برد، چراکه در آینده احتمال دونرخی شدن بنزین و احتمال بار مالی مضاعف برای احیای مجدد این‌طرف وجود دارد. کارشناسان معتقدند مسؤولان اجرایی این حوزه باید گونه‌ای سیاست‌گذاری کنند که «حداقل فشار مالی» از بابت نگهداری سامانه به دولت وارد شود و «حداکثر بهره‌گیری از قابلیتهای سامانه هوشمند سوخت» صورت گیرد، چراکه در حال حاضر سیستم سخت‌افزاری موجود و هرلحظه برای مواقع بحرانی و متناسب با‌سیاستهای قیمت‌گذاری و مدیریتی بر مصرف می‌توان از آن استفاده کرد.
اصلاح الگوی مصرف با سامانه هوشمند
کارت هوشمند بنزین از سال 1386 تا سال 1394 خدمات شایسته‌ای به‌نظام عرضه انرژی کشور ارائه کرد. این سامانه که باهدف کنترل مصرف افسارگسیخته بنزین، جلوگیری از قاچاق آن و دسترسی به اطلاعات پایه‌ای در حوزه مصرف این فراورده نفتی استراتژیک راه‌اندازی شده بود، توانست با استفاده از امکاناتش سیاستهای سهمیه‌بندی را اجرا کند و منجر به کنترل مصرف بنزین در کشور شود. اجرای موفقیت‌آمیز این طرح که در باز‌ه زمانی کمتر از 10 سال به ثمر نشست و قطار از ریل خارج‌شده مصرف را به ریل بازگرداند، در کنار کاهش قیمت جهانی بنزین، مسوولان اجرایی را زودتر ازآنچه تصور می‌کرد، به مقصود رساند تا عملاً هم مدیریت بر مصرف اعمال شود و هم میزان قاچاق بنزین به کشورهای هم‌جوار به‌طور چشمگیری کاهش یابد. بااین‌وجود به نظر می‌رسد که مزایای کارت سوخت واضح باشد، چراکه این سامانه در 9 سال گذشته امتحان خود را پس داده و به یک فرهنگ تبدیل‌شده است. کارشناسان معتقدند سامانه هوشمند سوخت، الگوی مصرف فرآورده‌ای به نام بنزین را تحت تأثیر قرار داده است و روند فزاینده رشد مصرف بنزین را در کشور کاملاً مهار کرده، بنابراین کماکان کشور نیاز به الگوی مصرف دارد. از طرفی دیگر مزایای همچون مدیریت مصرف، جلوگیری ا ز قاچاق و تسریع در سوخت‌گیری ازجمله مهم‌ترین دلایل حفظ کارت سوخت است. کارشناسان معتقدند در حال حاضر که کارت سوخت مصرف چندانی ندارد و مردم کمتر از کارت شخصی خود استفاده می‌کنند، اما این سامانه اطلاعاتی را در اختیار برنامه‌ریزی کشور قرار می‌دهد که ارزش حفظ کردن دارد. به باور آنها باید سازوکارهایی را تعبیه کرد تا مشوقهایی برای شهروندان در نظر گرفته شود تا از کارت شخصی خود استفاده کنند.
منبع: حمایت