نکاتی از نهج‌البلاغه درباره قاضی و قضاوت
نکاتی از نهج‌البلاغه درباره قاضی و قضاوت
نکاتی از نهج‌البلاغه درباره قاضی و قضاوت
روشن است که از ارکان عمده برپایی عدل و تطهیر، جامعه و زندگی کردن مردم بر اساس قسط لیقوم الناس بالقسط؛ تا مردم به انصاف برخیزند. (حدید/ 25) و احقاق حقوق محرومان و سرکوب کردن مستکبران اقتصادی و جباران مالی و سلاطین بازار و رسیدن به فریاد نارسای توده‌های مظلوم و مستضعف، حضور و وجود قضاوت صحیح و قاضی عالم و سالم است در جامعه.
اگر قاضی چنانکه باید نبود (یعنی واجد شرایط بلکه جامع شرایط نبود تا چه رسد به افراد کم‌سواد، نامتعهد، سست عنصر، پولدوست، رشوه‌گیر، فاسدالاخلاق، جنایتکار…)، حاصل کار قضاوت چه خواهد بود؟
سرنوشت طبقات محروم (که این قاضیان و دستگاههای قضایی باید حقوق مختلف آنان را از حلقوم زورمندان و رشوه دهان و توصیه داران و سرشناسان و … پیروان بکشند و به دست آنان برسانند)، چگونه رقم خواهد خورد؟
اگر مسئولانی که باید اینگونه قاضیان را شناسایی کنند و بی‌هیچ ملاحظه طرد نمایند و کیفر دهند، نکردند چه؟
اگر پس از شناسایی، توصیه‌ها راه جنایت‌آمیز خود را پی گرفت چطور؟
علی (ع) می‌فرماید: لاینتصر المظلوم بلا ناصر؛ هیچ ستمدیده‌ای نمی‌تواند حق خویش را بی کمک یاوری بگیرد. و هیچ یاری و یاوری برای ستمدیدگان بهتر از قضاوت صحیح و قاضی سالم نیست.
اینک تعالیمی از نهج‌البلاغه:
1- مغبوض‌ترین کسان در نزد خداوند قاضی عالم نمای کم‌سوادی است که مسئولیت قضاوت را پذیرفته است و خود از چندوچون احکامی که صادر می‌کند آگاه نیست.
2- خونهای به ناحق ریخته از دست قاضیان نادان بی‌صلاحیت فریاد می‌کشند و اموال (پایمال شده و به نادرست تصاحب گشته) از دست آنان داد می‌زنند.
3- با وجود یک خدا و یک پیامبر و یک کتاب، این‌همه اختلاف در قضاوت از چیست و برای چه؟
4- باید رئیس جامعه اسلامی، همواره در مرکز حکومت، بر امور نظارت مستقیم داشته باشد، از جمله در امر قضاوت و دقت در کار حقداران و رسیدن حق به آنان.
5- باید بافضیلت‌ترین مردم در مسند قضاوت بنشیند.
6- قاضی باید در کار خویش توانا باشد و در برخورد با مراجعان بر سر لج نیفتد و هرگاه اشتباه کرد زود بپذیرد و از تسلیم شدن در برابر حق سر باز نزند.
7- قاضی باید سرسوزنی طمع نداشته باشد و درباره موضوع پرونده تا آخرین مرحله ممکن تحقیق کند.
8- قاضی باید در امور مشتبه توقف کند و در پی دلیل باشد، از مراجعات خسته نگردد و صبورانه در پی کشف موضوع افتد و چون حکمی روشن گشت با قاطعیت تمام ابراز کند؛ باید تحت تأثیر خوشامدگویی قرار نگیرد و هیچ عاملی او را از قاطعیت و حقیقت باز ندارد.
9- قاضی اگر با اعتماد به ظن و گمان خود (و بدون رسیدگیهای لازم یقین آور)، حکم کند ظالم است.
10- قاضیان (و عملکرد دستگاههای قضایی)، باید هماره زیر نظر و مراقبت باشند؛ همچنین باید قاضیان از نظر مادی و امکانات زندگی تأمین شوند، نیازی به مردم (و هدیه پذیری و رشوه‌گیری) نداشته باشند.
منبع: دائره المعارف طهور
بازدید: ۳۳