نظر قانون در برابر حوادث تلخ رانندگی

نظر قانون در برابر حوادث تلخ رانندگی

متأسفانه تصادفات رانندگی هر ساله جان بسیاری از هم‌وطنان عزیزمان را می‌گیرد، این روند در مواقعی خاص رشدی چشمگیر پیدا می‌نماید. مثلاً مسافرتهای شب عید یا تابستانی، برای بسیاری از خانواده‌ها پیام‌آور عزا و اتفاقات و حوادث ناگوار می‌باشد.

این دست حوادث در زمره ناگوارترین حوادث قرار خواهد داشت، چه این‌که انسانها به واسطه ابزارهای ساخته دست خود جانشان را از دست می‌دهند نه به‌واسطه بیماری، یا مرگ‌ومیرهای طبیعی.

از همین روی و با توجه به آثار زیان‌بار این دست مرگ‌ومیرها و نیز در جهت کاهش این دست حوادث ناخوشایند به بیان موضع قانون‌گذار در قبال این معضل اجتماعی، فرهنگی خواهیم پرداخت؛ اما پیش از بیان هر مطلبی باید اضافه داشت که ریشه بسیاری از این حوادث ناگوار و تلخ را بایستی در فقیر بودن فرهنگ انسانها جستجو نمود. چه این‌که رانندگی نیز مانند هر مقوله دیگری همچون آپارتمان‌نشینی، قانون مداری، تعامل و زندگی اجتماعی در کنار یکدیگر آداب و فرهنگ خاص و منحصر به خود را خواهد داشت. لذا زمانی که انسان فرهنگ و آداب‌ورسوم هر رسمی را رعایت نکند، نتیجه ورود خسارت به خود و دیگران خواهد بود.

لذا بیان مجازات و موضع قانون‌گذار در صورت وقوع حادثه رانندگی، صرفاً پاک نمودن صورت مسأله می‌باشد، درحالی‌که بایستی مقصود حل مسأله باشد.

پس ضروری است تا با اصلاح الگوی رفتاری خود در رانندگی از وقع حوادث ناگوار رانندگی و اثرات و عواقب و لطمات مادی و معنوی آن بر پیکره خود و جامعه جلوگیری نماییم.

اما قانون‌گذار به جهت اهمیت موضوع و نیز شایع بودن آن، قتل و مرگ‌ومیرهای ناشی از سوانح رانندگی و سایر آسیبهای وارده را در فصلی اختصاصی با عنوان جرایم ناشی از تخلفات رانندگی در قانون مجازات اسلامی مدنظر قرار داده است.

در همین راستا باید بیان نمود که سوانح و حوادث مربوط به رانندگی ممکن است به حالتهای مختلفی اتفاق افتد، این در حالی است که با توجه به نوع و تحقق هر کدام از این وضعیتها مجازاتهایی که برای راننده در نظر گرفته‌شده است متفاوت خواهد بود:

الف) قتل ناشی از تصادفات رانندگی

ماده 714 از کتاب پنجم قانون مجازات اسلامی بیان می‌دارد:

هرگاه بی‌احتیاطی یا بی‌مبالاتی یا عدم رعایت نظامات دولتی یا عدم مهارت راننده (اعم از وسایط نقلیه زمینی یا آبی یا هوایی) یا متصدی وسیله موتوری منتهی به قتل غیرعمدی شود مرتکب به شش ماه تا سه سال حبس و نیز پرداخت دیه در صورت مطالبه از ناحیه اولیای دم محکوم می‌شود.

بنابراین این نوع از صدمات ناشی از سوانح رانندگی علاوه بر ورود خسارتهای مادی و معنوی خود به هر دو طرف، مستوجب مجازاتهایی نیز برای راننده خواهد بود. از طرفی دیگر قانون‌گذار بنا بر مصالحی قتل ناشی از تصادفات رانندگی را قتل غیرعمدی در نظر گرفته است.

بی‌احتیاطی از نظر قانون به انجام دادن خطایی گفته می‌شود که از یک فرد محتاط سرزده نمی‌شود؛ مانند ورود ماشین از جاده فرعی به اصلی بدون کم کردن سرعت ماشین.

بی‌مبالاتی یا غفلت نیز طبق قانون نوعی بی‌احتیاطی تلقی می‌شود با این فرق که شرط اطلاق آن خودداری کردن از انجام کاری است که انجام دادن آن شرط احتیاط می‌باشد. (به نوعی ترک فعل)

عدم مهارت راننده نیز شامل مواردی است که راننده ورزیدگی و تمرین کافی برای رانندگی را ندارد، چه این‌که رانندگی از جمله اموری است که انجام آن مستلزم یادگیری و تمرین است.

عدم رعایت نظامات دولتی نیز شامل کلیه قوانین فارغ از سطح آن می‌باشد، لذا شامل آیین‌نامه، بخش‌نامه… نیز خواهد بود.درست است که مطابق ماده موصوف قتل ناشی از تصادفات رانندگی مستوجب شش ماه تا سه سال حبس خواهد بود، اما این بدان معنا نخواهد بود که هر قتلی بر اثر تصادفات رانندگی رخ دهد را شامل گردد، به‌عبارتی‌دیگر بایستی رابطه سببیت و علیت بین خطا و صدمه وجود داشته باشد؛ یعنی خطای متهم باید علت صدمه وارده باشد.

بنابراین چنان‌چه قتل در اثر یکی از این خطاها اتفاق نیفتد حبس تعزیری مندرج در ماده را نخواهد داشت.

ب) از کار افتادن عضوی از اعضای بدن یا یکی از حواس

این نوع صدمات شامل مواردی است که یکی از حواس پنج‌گانه به‌طورکلی از بین برود یا موجب از کار افتادن عضوی از اعضای بدن بشود.

به طور مثال در این نوع حوادث، آسیب‌دیدگی اعضایی مثل دست‌وپا و یا صدمات مغزی بایستی به حدی باشد که نقصان در یکی از آنها یا از کار افتادن یکی از آنها موجب فلج شدن زندگی انسان گردد.

مجازات ناشی از این‌گونه صدمات رانندگی حبس از دو ماه تا یک سال خواهد بود.

ج) صدمه بدنی بدون از کار افتادن عضوی از اعضای بدن یا یکی از حواس

این نوع صدمه شامل مواردی می‌شود که فرد در اثر تصادف اعضای بدن خود را از دست نداده است اما دیگر آن عضو نمی‌تواند به درستی کار خود را انجام دهد؛ مانند آسیب‌دیدگی و پارگی تاندنهای دست در اثر تصادف تا جاییکه فرد دیگر به راحتی قادر به نوشتن نباشد.

مجازات در نظر گرفته‌شده برای این دست صدمات حبس از دو ماه تا شش ماه خواهد بود.

گفتنی است در همه این موارد دیه نیز قابل مطالبه خواهد بود.

در نهایت امید است تا با اصلاح خود در رانندگی و زندگی‌مان و نیز بهره‌گیری از الگویهای صحیح و اصیل شاهد این باشیم که به جای در خدمت گرفتن قلم به نام قانون و بیان مجازات، قلم را در خدمت ترویج و صادر نمودن الگو و فرهنگ اصیل ایرانی در رانندگی و دیگر حوزه‌ها برای جهانیان در آورد. منبع: میزان