مناقشه مرزی خور عبدالله و روابط پیش روی کویت و عراق

مناقشه مرزی خور عبدالله و روابط پیش روی کویت و عراق

رؤسای مجالس کویت و عراق دیروز (شنبه) طی دیداری در حاشیه اجلاس رؤسای پارلمانی کشورهای عربی در قاهره ضمن تأکید بر تحکیم مناسبات میان دو کشور، بر حل‌وفصل مناقشه مرزی “خور عبدالله” از راههای سیاسی تأکید کردند.

خور عبدالله یا خلیج بصره، خلیج کوچکی در انتهای شمال غربی خلیج‌فارس است که از غرب به جزیره “بوبیان” کویت و از شرق به اروند کنار ایران و از شمال به فاو و ام القصر وصل می‌شود.

بروز مشکل خور عبدالله از سال 2010 که مسأله احداث بندر بزرگ فاو در عراق مطرح شد، نگرانیهای جدی کویت را از این بندر بزرگ که تا عمق خلیج‌فارس امتداد دارد، به دنبال داشت و بر همین اساس کویت به‌سرعت ساخت بندر مبارک را در طرف مقابل آن، در جزیره بوبیان آغاز کرد.

عملیات اجرایی بندر بزرگ “مبارک”در شمال کویت در مردادماه سال 90 آغاز شد و به دنبال آن، شماری از مردم و تجار عراقی با برگزاری چندین تظاهرات به احداث بندر مبارک کویت اعتراض کردند.

از سوی دیگر، مقامات پارلمان و کابینه عراق نیز در موضع گیریهای خود از ساخت این بندر انتقاد کرده و این در حالی است که رقابت دو کشور عراق و کویت برای تسلط بر آبراهه خور عبدالله باعث شد، وزیر خارجه کویت برای اطمینان خاطر به عراقیها، در سال 2014 نوعی همکاری را در این آبراهه آبی مطرح کند.

هرچند محافل سیاسی و پارلمانی عراق احداث این بندر را به وجود آورنده مشکل و تنگنا برای کشتیرانی در بنادر عراق می‌دانند، ولی مقامات کویتی ساخت این بندر را حق حاکمیتی کشور خود دانسته و با رد اظهارات طرف عراقی معتقدند که این بندر به نفع دو کشور و منطقه خواهد.

کویتیها اعتقاد دارند، موضوع خور عبدالله مشمول قراردادهای شورای امنیت سازمان ملل است که منجر به عقب‌نشینی ارتش صدام از کویت شد، اما عراقیها موضوع خور عبدالله را در این قراردادها به‌ویژه قرارداد 833 نمی‌دانند.

وزیر سابق حمل‌ونقل عراق که خود یک دریادار است، گفته که بر اساس قرار داد 833 شورای امنیت سازمان ملل، عراق از مزارع صفوان، پایگاه دریایی در ام القصر و خور عبدالله تا میله 162 به نفع کویت گذشت کرده است.

درحالی‌که حیدرالعبادی نخست‌وزیر عراق تأکید کرده، توافقنامه‌ای که با موضوع خور عبدالله (خلیج بصره) باکویت منعقدشده درباره دریانوردی است نه ترسیم مرزهای آبی، با این ‌حال مناقشه پیرامون این منطقه راهبردی، بر روابط دو کشور سایه افکنده است.

حیدر العبادی نخست‌وزیر عراق شایعه تجدید ترسیم مرزهای دریانوردی درخور عبدالله میان عراق و کویت و هرگونه تغییر در نقشه مرزهای دریایی و کشتیرانی بین دو کشور را بی‌پایه و اساس دانسته است.

متن قانون توافق دریانوردی درخور عبدالله توسط مجلس نمایندگان عراق در 22 اوت سال 2013 به تصویب رسید و بر اساس آن، سازمان‌دهی دریانوردی و حفظ محیط‌زیست در محیط دریایی گذرگاه آبی خور عبدالله مورد تأکید قرارگرفته است و لذا آن چیزی که امروز در جریان است، در محدوده ترسیم مرزهای دریایی دو کشور قرار نمی‌گیرد.

واکنش برخی فعالان سیاسی عراق به مناقشه خور عبدالله در حالی است که دولت کویت با رد اظهارات تعدادی از نمایندگان پارلمان عراق در زمینه هر اقدامی برای اشغال خاک این کشور، بر ادامه فضای تفاهم و دوستی با بغداد و دوری از هرگونه خصومت دیپلماتیک میان دو کشور تأکید کرده است.

تنشهای پیش‌آمده در فضای سیاسی دو کشور پیرامون این منطقه راهبردی در حالی است که “خالد جارالله” معاون وزیر امور خارجه کویت در واکنش به اعتراضهای فعالان سیاسی و برخی گروههای عراقی راجع به موضوع مناقشه آمیز “خور عبدالله” اعلام کرده است که ارزشی برای این اظهارات غیررسمی قائل نیست و در قبال آن واکنشی نشان نمی‌دهد و تنها مواضع رسمی بغداد را به رسمیت می‌شناسد.

به هر روی، اکنون حل مناقشه “خور عبدالله” به آزمونی بزرگ پیش روی دو کشور کویت و عراق تبدیل گشته است که حل آن از مسیر گفت‌وگو، نه‌تنها موجب توسعه روابط دو کشور خواهد شد، بلکه پیشرفت بازرگانی دریایی و توسعه مناسبات اقتصادی دو کشور را به دنبال خواهد داشت. منبع: ایرنا- گزارش از حمید اوضح- انتشار دهنده: مجید جعفری