حفاظت از محیط زیست در مدار قانون

حفاظت از محیط زیست در مدار قانون

برگزاری نمایشگاه های زیست محیطی با مخاطبان تخصصی می تواند فرصتی برای تبادل نظر کارشناسان و انتقال تجارب ارزشمند صاحب نظران به صنایع و مسوولان باشد. برگزاری هفتمین دوره نمایشگاه بین المللی محیط زیست ایران با یک وقفه 2 ساله تلاش کرده است با ارائه آخرین دستاوردهای زیست محیطی بر عملکرد زیست محیطی بخش های مختلف کشور نگاهی داشته باشد

مرکز قانون و خط مشی دانشگاه ییل ، شبکه اطلاع رسانی علوم زمین بین المللی دانشگاه کلمبیا با همکاری مجمع جهانی اقتصاد و مرکز تحقیقات مشترک اتحادیه اروپایی در ایتالیا بتازگی گزارشی تدوین و در مجمع جهانی اقتصاد داووس سوئیس ارائه کردند که براساس آن ، ایران کاهش 14پله ای را در شاخص جهانی عملکرد زیست محیطی سال 2008داشت و به رتبه 67جهان رسید.

به دنبال آن ، مقامات ارشد سازمان حفاظت محیط زیست اعلام کرده اند که این گزارش با انتقادهایی مواجه است و شاخص های زیست محیطی حاکی از ارتقای وضعیت محیط زیست ایران دارد.بر این اساس ، دکتر فاطمه واعظ جوادی ، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در گزارشی اعلام کرد،رتبه ایران در شاخص جهانی عملکرد زیست محیطی 2008 (EPI 2008) را قبول ندارم و ما اعتراض رسمی خودمان را پس از ارائه گزارش دستگاه های مربوط اعلام می کنیم.

وی با ارائه مستنداتی در این ارتباط به برخی از آمارهای نادرست ارائه شده در این گزارش اشاره می کند و می گوید: عمل به تعهدات پروتکل مونترال و موفقیت های ایران در دستیابی به 92درصد از تعهدات خود در این پروتکل یکی از نشانه های مثبت عملکرد ایران در بخش محیط زیست است و نشان دهنده تجربه موفق ایران در کاهش مواد مخرب لایه ازن بوده است . وی درباره تعهدات ایران نسبت به پروتکل مونترال و حذف مواد مخرب لایه ازن تاکید کرد. در کاهش رتبه ایران ، به آمار نادرستی در این ارتباط اشاره شده بود، در حالی که تاکنون 309تن از مواد فریون های 11و 12که مخرب لایه ازن بوده و در بخش صنایع یخچال ، کولر و اسفنج استفاده می شدند، حذف شده است.

وی می افزاید: از سوی دیگر، در زمینه توسعه تصفیه خانه های فاضلاب صنعتی و شهری نیز دستاوردهای چشمگیری داشته ایم ، به طوری که راه اندازی تصفیه خانه پالایشگاه آبادان منجر به جلوگیری از خروج هزاران تن آب آلوده به نفت به رودخانه کارون شده است . رئیس سازمان حفاظت محیط زیست ، همچنین از تهیه گزارش ملی در زمینه اقدامات زیست محیطی ایران به سازمان های بین المللی و فعالیت مثبت ایران در زمینه تغییر فرآیند تولید کلر، از شیوه جیوه ای به سمت سلولزی خبر داد. وی گفت : قراردادها در این زمینه بسته شده و جیوه ای از پتروشیمی بندر امام ره وارد آب و خاک منطقه نخواهد شد که این اتفاق بسیار بزرگی برای حفاظت محیط زیست منطقه است.

همچنین یکی از شاخص های مورد استناد در این گزارش ، دستیابی به آب شرب سالم بوده است که وی با انتقاد به آمار ارائه شده درخصوص در دسترس نبودن آب آشامیدنی سالم در گزارش مجمع اقتصادی اشاره کرد و گفت : براساس اعلام وزارت نیرو، این آمار نادرست است ، چراکه نسبت جمعیت تحت پوشش آب شهری در سال گذشته ، 3/99 درصد بوده است که تا پایان امسال در تمام شهرها دسترسی به آب آشامیدنی محقق می شود.

وی افزایش سطح مناطق حفاظت شده کشور را نیز دلیل دیگری بر ارتقای شاخص های زیست محیطی کشور دانست و گفت به نظر می رسد این اقدام سیاسی بوده و بررسی ها نشان می دهد یک شرکت خصوصی مسبب این کار بوده است. همچنین در این خصوص به برخی از دستاوردهای زیست محیطی دولت نهم اشاره شده است ، به طوری که در مصوبات هیات دولت آمده است ، سازمان حفاظت محیط زیست مجاز است از طرف دولت جمهوری اسلامی ایران همکاری هایی را برای تاسیس مرکز منطقه ای آموزشی و پژوهشی تالاب ها در غرب و مرکز آسیا در جمهوری اسلامی ایران وابسته به کنوانسیون رامسر به عمل آورد.

براساس مصوبات دولت نهم ، سازمان حفاظت محیط زیست موظف است درخصوص شکار یا عدم شکار (برای کنترل بیماری آنفلوآنزای مرغی ) مجوزهای لازم را صادر کرده و در این ارتباط با نیروی انتظامی و نیروی مقاومت بسیج برای اقدامات کنترلی هماهنگ کند.درخصوص حفاظت بیشتر از محیط زیست ، اصلاح ساختار سازمان حفاظت محیط زیست نیز به منظور دستیابی به اهداف تعیین شده صورت گرفت . ساختار تشکیلاتی سازمان حفاظت محیط زیست در دولت نهم با هدف ارتقای سطح دفاتر و معاونت ها و تغییر عناوین برخی دفاتر پیشنهاد شد و به تصویب سازمان مدیریت و برنامه ریزی رسید.

براساس گزارش ارائه شده از سوی سازمان حفاظت محیط زیست ، قوانین و مقررات و مصوبات مجلس شورای اسلامی نیز در زمینه حفظ محیط زیست موثر بوده است .براساس مصوبه مجلس شورای اسلامی در این دوران ، به دولت جمهوری اسلامی ایران اجازه داده می شود به کنوانسیون حفاظت از گونه های مهاجر وحشی ملحق شود و اسناد تصویب را به امین اسناد بسپارد. این کنوانسیون مشتمل بر 20ماده بوده و هدف آن حفظ جانوران وحشی در اشکال بی شمارشان به عنوان بخش با ارزش و غیرقابل جایگزین سیستم طبیعی کره زمین است .

همچنین در دولت نهم ، شورای عالی حفاظت محیط زیست مصوباتی داشت که در آن تصویب آیین نامه اجرایی بند الف ماده 64 قانون برنامه چهارم توسعه مصوب شد. بر این اساس مقرر شد سازمان مدیریت و برنامه ریزی ، انجام ارزیابی زیست محیطی را برای تمام طرح های ملی واستانی براساس قوانین ومقررات نظارت بر ارزیابی زیست محیطی کشور الزامی و برنامه زیست محیطی را با همکاری سازمان حفاظت محیط زیست تهیه و ابلاغ کند. تهیه دستورالعمل اجمالی پایش کیفیت آب رودخانه ها، تهیه دستورالعمل شیوه نمونه برداری کیفیت آب با استفاده از تحقیقات استرالیا و نیوزیلند و با لحاظ کردن شرایط ایران و تدوین دستورالعمل واگذاری بعضی از طرح های مشمول ارزیابی به استان ها از دیگر اقدامات صورت گرفته است.

تهیه دستورالعمل های نحوه سرشماری و چگونگی ثبت اطلاعات پستانداران ، ضوابط استقرار کارگاه های پرورش ماهی ، شیوه واگذاری قرق های اختصاصی ، سرشماری پرندگان آبی و خشک زی ، چگونگی مواجهه با تلفات پرندگان مشکوک به بیماری آنفلوآنزا، روش های جمع آوری ، آماده سازی ، نگهداری و ایجاد کلکسیون پستانداران و طبیعت گردی در مناطق تحت مدیریت نیز از دستاوردهای سازمان حفاظت محیط زیست در دولت نهم بوده است . بر این اساس ، سازمان حفاظت محیط زیست ، وزیر نیرو و وزیر مسکن را به عنوان وزرای سبز دولت نهم انتخاب و از آنها تقدیر کرد.

کاهش آلایندگی خودروها

تلاش برای کاهش آلودگی خودروها یکی از اقداماتی است که کارشناسان همواره به عنوان یکی از راهکارهای کاهش آلودگی هوا به آن توجه داشته اند. از این رو تلاش برای کاهش آلودگی ناشی از خودروها تاریخچه 30ساله در جهان دارد. قوانین و محدودیت های اعمال شده برای کاهش آلاینده های موتور خودروها نخستین بار برای دوده های قابل مشاهده ، سپس منوکسیدکربن و بعدها بر هیدروکربن ها واکسیدهای نیتروژن اعمال شد.

سال های متمادی است که استفاده از گاز طبیعی به عنوان سوخت در خودروها به صورت محدود شروع شده است . احتراق تمیز، آلودگی نسبی کمتر، ارزان بودن و در دسترس بودن گاز طبیعی در بسیاری از نقاط جهان نظیر روسیه ، آرژانتین ، ایتالیا، دانمارک ، کانادا، نیوزیلند و امریکا سبب شده است که این گاز نقش اساسی در صنعت خودرو به عنوان یک سوخت مناسب پیدا کند.

از این رو کارخانجات سازنده خودرو در کشور با ایجاد فناوری ساخت خودروهای پایه گازسوز و دوگانه سوز با موتورهای گازسوز و استاندارد کردن سیلندرهای ذخیره سوخت گازی به صورت بین المللی درصدد کاهش میزان آلایندگی های ناشی از کارکرد خودروها هستند.

پیش بینی وضعیت آلودگی هوا

شرکت کنترل کیفیت هوا اعلام کرد بر اساس توافقات صورت گرفته ، از سال آینده امکان پیش بینی وضعیت آلودگی هوا فراهم می شود.

همچنین این بخش نصب تعدادی ایستگاه سنجش آلودگی صوتی را نیز از سال آینده در دست اجرا دارد، چرا که آلودگی صوتی به عنوان یکی از آلاینده های حائز اهمیت تاکنون به طور جدی مورد توجه نبوده است .از آنجا که وضعیت جغرافیایی شهر تهران دارای ویژگی های منحصر به فردی است ، پیش بینی وضعیت آلودگی هوا به منظور انجام تدابیر پیشگیری بسیار ضروری است . کارشناسان معتقدند امکان پیش بینی وضعیت آلودگی هوا باید مانند دیگر پیش بینی های هواشناسی فراهم باشد، چرا که به این ترتیب می توان در شرایط هشدار و اضطرار نسبت به حفظ سلامت افراد بویژه سالخوردگان و کودکان تصمیم های مناسب تری اتخاذ کرد.تغییرات آب و هوا و تعهدات بین المللی

بررسی ها نشان داده است چند گاز از جمله گاز کربنیک ، متان و انواع «CFC»ها اتمسفر زمین را گرم می کنند، زیرا آنها نیز تابش ها را می گیرند و دوباره باز می تابانند. این عناصر بخشی از انرژی حرارتی را که از سیستم جو زمین تابیده شده به دام می اندازند. پروتکل مونترال که به منظور حذف مواد مخرب لایه ازن ، «CFC»ها ایجاد شده است هم اکنون با مرجعیت دفتر حفاظت لایه ازن در کشور در حال اجراست .

دکتر حسن اصیلیان معاون انسانی سازمان حفاظت محیط زیست در این باره می گوید: اکنون 20سال از امضای پروتکل مونترال در سال 1987می گذرد و پس از گذشت 2دهه تلاش گسترده ، پروتکل مونترال را می توان نمونه ای از موفق ترین همکاری های زیست محیطی بین المللی برشمرد. وی افزود: تنها کمی بیش از 2سال تا پایان سال 2009میلادی زمان باقی مانده تا تمام تلاش های خود را برای حذف کامل کلروفلوروکربن ها (CFCs) ، بروموفلوروکربن ها (BFCs) و تتراکلریدکربن (CTC) متمرکز کرده و به کار گیریم . در میان مدت و تا پایان سال 2014میلادی باید 2ماده دیگر یعنی متیل کلروفرم و متیل بروماید را از چرخه مصرف خارج کرده و در دورنمای بلندمدت اقدامات ما می بایست متوجه حذف هیدروکلرو فلوروکربن ها تا انتهای سال 2040میلادی باشد.مدیریت پسماند

بازیافت پلاستیک ها نقش مهمی در کاهش انتشار گاز دی اکسید کربن دارد. نتایج تحقیقات صورت گرفته روی چرخه زیست مواد مختلف نشان می دهد که مقدار دی اکسید کربن ناشی از بازیافت هر تن پلاستیک در مقایسه با سایر روش های دفع زباله ها از جمله دفن در محل های دفن یا بازیافت انرژی ، 5/1 تن تا 2تن کمتر است این موضوع با توجه به افزایش میزان مصرف لوازم مصرفی در منازل و میزان بازیافت ضایعات از 19درصد به 50درصد در سال 2020حائز اهمیت فراوان است.

در صنایع ، اقداماتی برای مصرف کمتر پلاستیک ها و استفاده مجدد از آنها صورت گرفته است که این مساله در صنایعی نظیر خودروسازی ها حائز اهمیت دارد، راهبردهایی نظیر جایگزین کردن فرآیندهای تولیدی و استفاده نکردن از پلاستیک های غیرقابل بازیافت یکی از مهم ترین اهداف دولت هاست.

از یک تن پلاستیک می توان بیش از 20هزار بطری پلاستیکی تولید کرد. بررسی ها نشان می دهد پلاستیک ها در تهران بیش از 7درصد زباله های خانگی را تشکیل داده اند که پس از پسماندهای غذایی و کاغذ، سهم عمده زباله هستند.