بررسی حدود تمکین زوجه در فقه امامیه و حقوق ایران

پدیدآور : محیا صابر ماهانی
استاد راهنما : علی عارف مسکونی
استاد مشاور : ایوب احمد پور
سال دفاع : 1394
دانشگاه : شهید باهنر کرمان
چکیده : تمکین دارای دو معنی خاص و عام می باشد , منظور از تمکین عام این است که زن وظایف خود نسبت به شوهر را انجام دهد و ریاست شوهر را در حدود قانون و متعارف در امور خانواده بپذیرد . ضابطه تمکین عام رفتار انسانی متعارف است . تمکین خاص بدین معناست که زن به طور متعارف با شوهر رابطه جنسی داشته باشد که البته این مورد فقط در مورد زن نیست و مرد هم وظیفه دارد در حدود متعارف نیازهای جنسی همسرش را برطرف سازد . ماده ‎1108 قانون مدنی وظایف زوجیت را تعریف و تفسیر کرده است , در این ماده آمده است هرگاه زن بدون مانع مشروع از ادای وظایف زوجیت امتناع کند مستحق نفقه نیست و علاوه بر آن امکان طرح دعوای الزام به تمکین وجود دارد که البته برخی آن را مخالف شأن انسانی می دانند اما باید گفت که اجرای هر امر نسبت به کیفیت مخصوصی ست که در آن امر می توان جریان داد ؛ در تمکین همین که زوجه به دست شوهر سپرده شود و در یک خانه اسکان داشته باشد , کافی ست و از این جهت مانعی برای اجرای حکم وجود نخواهد داشت . فقها نیز با عنایت به قرآن کریم سه مرحله برای برقراری روابط عاطفی و جنسی ارائه داده اند که عمل به مرحله دوم یا سوم , مشروط به عدم تأثیر مرحله قبل می‌باشد . مرحله اول پند و اندرز زوجه ( فعظوهن آیه ‎34 سوره نساء ) مرحله دوم کناره گیری از بستر ( واهجروهن فی المضاجع ) و مرحله سوم ضرب زوجه ( واضربوهن ) است , که البته این تنبیه در حد خفیفی جایز شمرده شده تا در واقع , نوعی ضربه عاطفی به زن وارد شود که شدتش از دوری نمودن در بستر کمی بیشتر باشد . بر اساس صریح آیه قرآن این روش فقط بعد از موعظه و نصیحت کردن زن و دوری از بستر قابل اجرا است . تنبیه فقط در مورد عدم همراهی زن در روابط جنسی توصیه شده است و در هیچ مشکل خانوادگی دیگری نمی توان از آن استفاده نمود . با این همه شرایطی وجود دارد که زوجه می تواند از تمکین خودداری نماید مثل زمانی که در احرام به سر می برند یا در حالت حیض و نفاس زوجه ,بیماری هر یک از زوجین , در این صورت زوجه ناشزه محسوب نمی شود و نفقه ی او بر قرار است و فقط مجاز به عدم تمکین می باشد .