بررسی اعتبار شرط دریافت یا پرداخت در قراردادهای بین‌المللی خرید و فروش گاز طبیعی
بررسی اعتبار شرط دریافت یا پرداخت در قراردادهای بین‌المللی خرید و فروش گاز طبیعی
بررسی اعتبار شرط دریافت یا پرداخت در قراردادهای بین‌المللی خرید و فروش گاز طبیعی
نویسندگان: مهراب داراب‌پور، مرجان فاضلی
چکیده
شایسته است حقوقدانان کشوری که چهارمین تولیدکننده گاز دنیا است، مبانی مسایل قراردادهای فروش گاز و شروط آن‌را، نه‌تنها به روش سنتی بلکه به روش اقتصادی تجزیه‌وتحلیل کنند. این اعتقاد از این واقعیت نشأت می‌گیرد که درج برخی از شروط در این قراردادها، به‌ویژه برای کشورهای تولیدکننده گاز به لحاظ فواید اقتصادی تا اندازه‌ای ضروری است که در بسیاری از موارد بدون درج آن، به دلیل عدم تحقق کارایی اقتصادی، توافقی حاصل نمی‌شود. موضوع مقاله حاضر بررسی یکی از این شروط اساسی دارای ماهیت اقتصادی به نام «شرط دریافت یا پرداخت» در این قراردادها است. به‌موجب این شرط خریدار حتی اگر گاز را قبض نکرده و مصرف نکند باید تمام یا بخشی از عوض قراردادی را بپردازد. این شرط صرفاً با ضرورت رعایت «سبب در تعهدات» یا وجوب مراعات «قواعد عمومی قراردادها» یا همگونی آن با «شروط کیفری» قابل رد نیست و روشهای توجیـه آن نیز محدود به «شیوه جایگزین اجرای تعهد» نمی‌شود. در ورای این دیدگاههای سنتی، توجیه‌های فنی و اقتصادی وجود دارد. مخالفان و موافقان در تحلیلهای سنتی در خصوص بطلان یا صحت چنین شروط یا قراردادهایی سخن بسیار گفته‌اند که در مقاله حاضر به مختصری از آن اشاره خواهد شد. اما این نوشتار درصدد آن است که ثابت کند در ورای تحلیل سنتی صحت یا بطلان شرط «دریافت یا پرداخت»، ضرورت پذیرش چنین شرطی بیشتر به خاطر عملی بودن و داشتن منافع برای متعاقدین و کارآمدی اقتصادی آن است.
فصلنامه تحقیقات حقوقی؛ شماره 74، تابستان 1395