بازکاوری حق قصاص اهل ذمه در فقه و حقوق

بازکاوری حق قصاص اهل ذمه در فقه و حقوق

نویسندگان: محمد امامی، حسین نورالدینی

چکیده

از مسایل فقهی حقوقی نیازمند به بازکاوی، حق قصاص اقلیتهای دینی است. به‌ویژه در عصر حاضر با طرح تساوی حقوق انسانها و حاکمیت نظام مبتنی بر ولایت‌فقیه، حاکمیت اسلامی باید پاسخگوی مسایلی از این قبیل باشد. مقاله حاضر با بررسی مجدد دلایل قصاص اقلیتها، به جمع‌بندی مجدد آنها پرداخته و موضوع را به‌عنوان یک حق شخصی برای اولیای دم اثبات نموده که اجرای آن در اختیار حاکمیت است که به‌نوعی ولی اهل ذمه نیز می‌باشد. در این تحقیق، قصاص آنها از مصادیق سلطه غیرمسلمان بر مسلمان تلقی نمی‌شود و جمع بین روایات نه تنها منجر به اثبات حق قصاص برای آنها گردیده، بلکه روایات دال بر عدم قصاص، فاقد قرینه و قابل‌حمل بر تقیه تشخیص داده شده‌اند. به‌علاوه با نگاهی اجتماعی و حکومتی و نه فردی به موضوع، حاکم جامعه ولی دم اهل ذمه تلقی می‌شود که در مواردی حق قصاص را اعمال نکرده، در مواردی در برابر پرداخت اضافه دیه قصاص نموده و در مواردی نیز بدون چنین پرداختی حکم به قصاص کرده است. بر این اساس، اصل قصاص ثابت است اما اعمال آن با نظر امام است که هم ولی اهل ذمه و هم مسلمانان می‌باشد.

کلیدواژگان: اقلیت، قصاص، ولی قتل، حق، اهل ذمه

آموزه‌های حقوق کیفری، شماره 11، تابستان 1395