امروز: جمعه 12 بهمن 1403
ابوالاسود دوئلی، مردی شاعر، سیاستمدار و ادیب بود که علم نحو را با راهنمائی امام علی علیه‌السلام تدوین کرد و قرآن را اِعراب گذاری و نقطه گذاری نمود و در دوران حکومت خلیفه دوم به بصره هجرت کرد. [1] او تنها قاضی حکومت علی علیه‌السلام بود که درهمان روز اوّل قضاوت عزل شد، چون فرمان عزل را دریافت کرد خدمت حضرت امیرالمؤمنین علیه‌السلام آمد …
خطبه‌ای است در نهج‌البلاغه که ظاهراً امام علی (ع) در روزهای اول خلافت ایراد کرده‌اند. این خطبه راجع به حق‌وحقوق است و بسیار خطبه باارزش و پر معنائی است. این جمله نسبتاً معروف است: «الحق اوسع الاشیاء فی التواصف و اضیقها فی التناصف؛ حق از همه اشیاء میدان وسیعتری برای توصیف دارد یعنی هنگام گفتن، هنگام دفاع کردن و حرف زدن هیچ‌چیزی به اندازه حق میدان ندارد، اما آنجا که پای عمل و انصاف در کار می‌آید میدان حق از هر میدان دیگری تنگتر است»…
ملاک قضاوت» درباره زمامداران شایسته در نهج‌البلاغه چیست؟ بر اساس تعالیم نهج‌البلاغه درمی‌یابیم نظر مردمان هرچه باشد ارزش توجه دارد، زیرا در صورت صحت قضاوت آنها، معیاری خوب برای سنجش بوده و اگر ناصواب باشد، وسیله‌ای برای شناخت جامعه، اداره شوندگان و سلیقه‌های آنهاست…
مهم‌ترین تفاوت میان قوانین حقوقی و هنجارها و ارزشهای اخلاقی و به طور کلی تفاوت حقوق و اخلاق از سه جنبه قلمرو، سطح شدت و ضعف هر یک از آنها و مجازات قابل تصور است. به گزارش خبرگزاری مهر، أنور احمد بندوره، پژوهشگر، محقق و استاد دانشگاه در فلسطین ابراز عقیده کرد که تفاوت حقوق و اخلاق از سه جنبه قلمرو، سطح شدت و ضعف هر یک از آنها و مجازات قابل تصور است…
روشن است که از ارکان عمده برپایی عدل و تطهیر، جامعه و زندگی کردن مردم بر اساس قسط لیقوم الناس بالقسط؛ تا مردم به انصاف برخیزند. (حدید/ 25) و احقاق حقوق محرومان و سرکوب کردن مستکبران اقتصادی و جباران مالی و سلاطین بازار و رسیدن به فریاد نارسای توده‌های مظلوم و مستضعف، حضور و وجود قضاوت صحیح و قاضی عالم و سالم است در جامعه…
از آنجا که منصب قضاء منصب والائی است و به همین جهت هم خطرات آن مهم است؛ به خاطر حساسیت مقام و مسئولیت و اختیاراتی که قاضی دارد و در واقع نوع ولایت و سلطه‌ای از سنخ ولایت الهی است، لذا این ولایت حق خداوند است که طبق دلایل روشن عقلی و نقلی به پیامبران معصوم اعطا شده است، نمونه‌اش آیاتی است که در قرآن آمده و به این مطلب اشاره شده است…
امروزه با پیشرفت کامل صنایع، وسایلی در اختیار بشر قرار گرفته است که با آن به خوبی می‌تواند در مورد لزوم، حرکات همه مردم را تحت کنترل قرار دهد و هر حرکت ناموزون و نابجایی را که به فساد و تجاوز منتهی شود، زیر نظر بگیرد…
عصر خلافت امام علی (ع) بود، قصابی را که در دستش چاقوی خون آلود بود، در خرابه ای دیدند، و در همان خرابه جنازه خون آلود شخصی افتاده بود، قرائن ظاهری نشان می‌داد که قاتل او همین قصاب است، مأمورین او را دستگیر کرده و به حضور علی (ع) آوردند. امام علی (ع) به قصاب گفت…
در قسمتی از فرمان مبارک امیرالمؤمنین (ع) به مالک اشتر در خصوص حکومت مصر درباره قضا اینگونه می‌خوانیم: «ثم اختر للحکم بین الناس افضل رعیتک فی نفسک ممن لا تضیق به الامور، و لا تمحکه الخصوم، و لا یتمادی فی الزله، ولا یحصر من الفیء الی الحق اذا عرفه، و لا تشرف نفسه علی و لا یکتفی بادنی فهم افصاه و اوقفهم فی الشبهات، واخذهم بالحجج و اقلهم تبر ما بمراجعه الخصم، واصبرهم علی کشف الامور و اصرمهم عند اتضاح الحکم ممن لا تزدهیه اطراء و لا یستمیله اغراء، واولئک قلیل ثم اکثر تعاهد قضائه و افسح له فی البذل ما یزیل علته، و تقل معه حاجته الی الناس، واعطه من المنزله لدیک مالا یطمع فیه غیره من خاصتک لیا من بذلک اغتیال الرجال عندک، فانظر فی ذلک نظرا بلیغا، فان هذا الدین کان اسیرا فی ایدی الاشرار، یعمل فیه بالهوی و تطلب به الدنیا» …
قضاء ترکیبی است از اعمال ولایت شرعی در طریق حکم بین مردم برای رفع خصومات. هدف اصلی از قضاوت اسلامی، گسترش عدل، احقاق حق و رفع تجاوز است و به تعبیر روایات احیاء و تزکیه ارض است. قضاوت بالاصاله و ذاتاً حق خداوند است و اصل اوّلی نفوذ حکم و حکومت «الله» است و هیچکس بر دیگری تسلط و حق حکم ندارد مگر به اذن خداوند متعال و نفوذ حکم و حکومت انبیاء و اوصیاء با اذن حق تعالی و از مواهب اوست…