امروز: دوشنبه 17 اردیبهشت 1403
جایگاه قضاوت از منظر تاریخ و فقه در مسجد آنچه که مسلم است مسجد یکی از تاثیرگذارترین مکانها در جهان اسلام است اگر تاریخ صدر اسلام را مطالعه کنیم می‌بینیم که مسجد از محوریت خاصی برخوردار است و اولین بنایی است که در مدینه توسط پیامبر ساخته می‌شود و مسجد است که مرکز اصلی تصمیم‌گیریها و فعالیتهای اجتماعی صدر اسلام است این رویه تا زمان ما نیز ادامه داشته است…
دقیق‌ترین و جامع‌ترین نگاشته در بیان وظایف والیان و حاکمان و ویژگیهای کارگزاران مختلف، ازجمله قاضیان را می‌توان در نامه حضرت علی (ع) به مالک اشتر یافت. امام در بخشی از عهدنامه خود می‌فرماید: ثمّ اختر للحکم بین الناس أفضل رعیتک فی نفسک… ممّن لاتضیق به الأمور و لاتمحکه الخصوم…؛سپس برای داوری بین مردم، افرادی را برگزین که نزد تو، برترینان‌اند…
اسلام، به‌عنوان آخرین و کامل‌ترین دین الهی، برقراری عدل و برابری میان مردم جامعه را امری لازم و تشکیل دستگاه قضاوت باهدف برپایی عدالت را پیش‌نیاز آن می‌داند. شرایط قضاوت در جامعه اسلامی، به‌گونه‌ای وضع‌شده است که جان و مال و ناموس مردم به دست افراد ناشایست نیفتد و حقوق فرد و جامعه فدای غرض‌ورزیها…..
داوری میان مردم و فیصله دعاوی، منصب والایی است و قاضی عهده‌دار این سمت است. قضاوت یک منصب و مقام شرعی و یکی از شئون فقیه جامع‌الشرایط در کنار افتا و ولایت است. قضا، یکی از مهمترین ارکان حکومت اسلامی است و شاید با جرئت بتوان گفت که اساسی‌ترین وظیفه هر حکومت، فصل خصومت و…..
امام علی علیه‌السلام ضمن تشریح ویژگیهای قضات بی‌کفایت، به آثار بد آن ها اشاره می‌کنند که مضمون آن چنین است: «مردی که مجهولاتی به‌هم‌بافته، در میان مردم با نام قاضی به داوری می‌نشیند و حل مشکلات را بر عهده می‌گیرد. اگر مشکلی پیش آید، بارأی و نظر دروغین آماده رفع آن می‌شود. ایده و اندیشه…..
سخن گفتن از امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام بسیار دشوار است و هیچ‌کس چنانکه باید از عهده آن برنمی‌آید. انسان هر چه در سخن مبالغه کند باز نمی‌تواند به ابعاد این شخصیت عظیم دست یابد و او را چنانکه باید، بشناسد و همه فضایل و مناقبش را برشمارد؛ بنابراین، پژوهشگر هر که باشد چاره‌ای ندارد مگر آنکه…..
۱ـ مبنای قضاوت و حکم یکی از شاخصه‌های عدالت قضایی در سیره علوی آن است که قضاوت روا نیست مگر براساس کتاب خدا و سنّت پیامبراکرم (ص) و ائمه معصومین (ع) و اجتهاد امام مسلمین یا فقها و هیچ حکمی جز این، صحیح نیست. امیرالمؤمنین (ع) این مبنا را در احادیث متعددی توضیح داده است……
مهمترین وظیفه دستگاه قضایی اجرای عدالت و اقامه حق و دفع باطل است، اما انجام این وظیفه تا حد زیادی به اخلاق و آداب مربوط به قضاوت بستگی دارد و اگر عدالت، روح قضاوت است، اخلاق و آداب قضا، روح عدالت به شمار می‌آید. بر پایه تعالیم اسلام، قاضی هرگز به مقام والای داوری نمیرسد…..
رسول اکرم (ص) لعنت کرد کسانی را که مردم به علم و فقاهت آنها احتیاج دارند و در دعاوی احکام قضایی از مردم رشوه می‌گیرند. زنی در زمان پیغمبر (ص) دزدی کرد. وقتی او را نزد حضرت آوردند، قبیله‌اش گفتند که ما خسارت را جبران می‌کنیم؛ ولی آن حضرت دستور داد که دستش را قطع…..
پرسش در حدیث آمده است که از هر سه قاضی یک نفر به بهشت می رود، دو سوال پیش رو داریم اصل حدیث که از چه کسی روایت شده و دیگری صحت آن. پاسخ اجمالی آنچه از بررسی و جمع‌بندی روایات مختلف به دست می‌آید، این است که مقام قضاوت مقامی بس والا و ارزشمند…..