خـودکشی علل و زمینه های آن
خـودکشی علل و زمینه های آن
خـودکشی علل و زمینه های آن
بخش پایانی
یک حادثه
ظاهری موقر و آرام دارد. باآن‌همه دبدبه و کوکبه و آن تحصیلات بالایش برای خود برو و بیایی دارد. همه او را با پسوند آقای دکتر خطاب می‌کنند. در همدان برای خودش پزشک مشهوری است و خیلیها او را در طبابت و کارش قبول دارند. پزشک اعصاب و روان است و تمام بیمارانش نیز دچار اختلالات روانی و شخصیتی هستند.
افسرده‌ها، آنهایی که غم زیادی دارند، آنهایی که به پوچی رسیده‌اند، آنهایی که تنها به مرگ فکر می‌کنند، پیش او می‌آیند تا با تجویزهایش بهبود یابند و امید به زندگی در آنها دوباره به وجود بیاید. خیلیها را از مرز تاریکی زندگی به روشنایی رسانده و خیلیها را هم از مرگ و خودکشی نجات داده است. با صحبتها و نسخه‌هایش، شادی و افکار مثبت را به بیمارانش هدیه داده است؛ اما حالا تیتری در رسانه‌ها و خبرگزاریها همه را شوکه می‌کند. دکتر فخاریان، پزشک مشهور اعصاب و روان در همدان دست به خودکشی زده و خودش را حلق‌آویز کرده است.
باورش سخت و درواقع غیرممکن است. کسی که با تحصیلات بالایش در همدان به‌عنوان یک پزشک اعصاب و روان توانسته بود به خیلی از بیمارانش امید به زندگی بدهد، حالا خودش با دستان خویش به زندگی‌اش پایان داده است. این اتفاق تلخ و دردناک، قطعاً بیماران دکتر فخاریان را خیلی بیشتر از بقیه شوکه کرده است. وقتی یاد صحبتهای دکتر و آن نسخه‌های امیدبخشش می‌افتند، نمی‌توانند باور کنند که زندگی خود دکتر نیز جنبه تاریک و تلخی داشته که او را به مرز پوچی رسانده است. دکتر فخاریان خود را حلق‌آویز کرد و تلاش پزشکان نیز برای نجات جان او بی‌تأثیر بود. او به زندگی خود پایان داد و سؤالات زیادی را در ذهن همه به‌خصوص اطرافیانش ایجاد کرد.
سرهنگ پژمان قویمی، فرمانده انتظامی شهرستان همدان طی گفتگوی اختصاصی گفت: طی ساعاتی از چهارشنبه و پنجشنبه هفته اول آبان، 4 نفر در کمتر از 24 ساعت در همدان اقدام به خودکشی کردند که 3 نفر از آنها جان باختند، از میان آنها یک خانم 28 ساله به علت رسیدن خانواده در زمان حلق‌آویز بودن نجات پیداکرده و خودکشی ناموفقی داشته است.
وی خاطرنشان کرد: متأسفانه یکی از خودکشی کنندگان دکتر فخاریان پزشک مشهور همدانی بوده که خود را حلق‌آویز کرده و جان‌باخته است. سرهنگ قویمی افزود: یک مرد 63 ساله و یک خانم 47 ساله نیز خود را به روش حلق‌آویز از بین برده‌اند. فرمانده انتظامی شهرستان همدان در ادامه از مرگ مشکوک زنی 35 ساله دریکی از خیابانهای شهر همدان خبر داد و گفت: رأس ساعت 6/30 صبح روز یک‌شنبه 9 آبان ماه، ساکنان کوچه جاوید در خیابان آرام متوجه وجود جسدی دراین معبر شده و پلیس را در جریان قرار می‌دهند.
وی افزود: با اطلاع‌رسانی اهالی منطقه، عوامل کلانتری 15 همدان به محل کشف جسد اعزام‌شده و متوفی که خانمی با موهای طلایی، کفشهای اسپرت خط‌دار، مانتو مشکی و شلوار جین بوده است را با حضور و دستور مقام قضایی به پزشکی قانونی انتقال دادند. فرمانده انتظامی شهرستان همدان یادآور شد: مرگ این خانم مشکوک است و هنوز مشخص نیست قتلی در کار بوده یا خیر. وی در آخر درباره دو مورد مرگ مشکوک دو زن که طی چند ماه اخیر در پل رسالت و نیازمند به وقوع پیوسته بود نیز گفت: بنا به درخواست خانواده‌های این افراد، مجاز به نشر جزئیات و چگونگی خودکشی آنها نیستیم.
نخستین خودکشی روز چهارشنبه (5 آبان) ساعت 12:30 دقیقه ظهر از طریق سامانه 110 به پلیس اطلاع داده شد که در بررسی انجام‌شده توسط مأموران کلانتری 14 مشخص شد خانمی 28 ساله به دلیل نامعلومی اقدام به خودکشی به‌صورت حلق‌آویز کرده که بستگان وی سریعاً متوجه موضوع شده و با انتقال این فرد به مراکز درمانی از مرگ حتمی نجات پیدا کرد.
وی ادامه داد: تنها نیم ساعت بعد، دومین خودکشی به پلیس اطلاع داده شد و مأموران انتظامی با حضور در منزلی واقع در بلوار زینبیه با جسد زنی 47 ساله در حالی روبه‌رو شدند که از میله بارفیکس اتاقش حلق‌آویز شده بود.
رئیس پلیس همدان در خصوص سومین خودکشی نیز گفت: در ساعت 2 بامداد روز پنجشنبه (6 آبان) گذشته مردی 63 ساله در خیابان امیرکبیر شهر مریانج از درخت داخل حیاط منزل، خود را حلق‌آویز کرد و وقتی‌که خانواده وی با تأخیرش مواجه شدند جسد او را به‌صورت حلق‌آویزی پیدا کردند.
وی یادآور شد: چهارمین خودکشی نیز مربوط به پزشک همدانی بود که در ساعت 7:30 روز پنجشنبه (6 آبان) به پلیس گزارش شد، علت اصلی این خودکشیها در دست بررسی است.
یک تحلیل
در شماره‌های گذشته روزنامه دنیای حقوق مباحث مهمی پیرامون بررسی علل و زمینه‌های خودکشی توسط کارشناسان مطرح شد اینک و در خاتمه این بحث توجه شمارا به نظرگاه کارشناسان پیرامون خودکشی تحصیل‌کرده‌ها جلب می‌کنیم.
خودکشی تحصیل‌کرده‌ها
وقتی اسم خودکشی می‌آید همه انتظار دارند پای یک جوان خام و انسانی با سطح سواد پایین که از همه بریده است، در میان باشد. مردم تصور می‌کنند که پای عشقی نافرجام یا یکسری مشکلات مالی حل‌نشده در میان باشد. کسی که نتوانسته دوری از معشوق را تحمل کند یا به مشکلات مالی‌اش پایان دهد، به حدی از عدم تعادل روانی رسیده که تصمیم به پایان زندگی‌اش می‌گیرد.
اما این تصور که همیشه افراد فرودست جامعه دست به چنین اقدام هولناکی می‌زنند، چندان هم درست نیست. هستند افرادی که با تحصیلات بالا، سطح زندگی خوب و دارای شخصیت اجتماعی مناسب بازهم به یک پوچی مرگبار می‌رسند. شاید هرکس از دور به آنها وزندگی‌شان نگاه کند، حسرت بخورد و آرزو کند ای‌کاش موقعیتی مثل موقعیت آنها را داشته باشد، ولی اگر دقیق‌تر نگاه کنند، متوجه می‌شوند که زندگی آنها جنبه تاریک ولی خاموش و نهفته دیگری هم دارد که کمتر موردتوجه قرارگرفته است.
جنبه‌ای که با افسردگی و اضطراب آمیخته‌شده و این حقیقت تلخ آشکار می‌شود که پوچی و بی‌انگیزگی برای ادامه حیات، تنها مربوط به قشر خاصی از جامعه نیست. هرکس در هر شرایطی ممکن است چنان به بحران هویتی و شخصیتی برسد که دیگر ادامه زندگی برایش غیرممکن شود. چند وقتی می‌شود که دیگر فقط شاهد خودکشی افراد تنگدست با سطح سواد پایین در جامعه نیستیم. شنیدن این خبر که یک پزشک یا دانشجوی فوق‌لیسانس و دکترا دست به خودکشی زده و به زندگی خود پایان داده است، خیلیها را متعجب می‌کند. از طرف دیگر این حقیقت تلخ نیز آشکار می‌شود که افراد در هر قشری ممکن است جنبه سیاه و تاریکی در زندگی خود داشته باشند که آنها را تا مرز نابودی می‌کشاند.
آمارها چه می‌گویند؟
آمار خودکشی در سه‌ماهه نخست سال 94 نسبت به مدت مشابه سال قبل 9/4 درصد افزایش داشته است از سه‌ماهه سال جاری 1408 نفر در کشور خودکشی کرده‌اند که از این میان 436 نفر زنان و 972 نفر مردان در سطح دانشگاهها را به خود اختصاص می‌دهد و آمار خودکشی در سال گذشته نسبت به سالهای قبل روند افزایشی را نشان می‌دهد. این در حالی است که آمار دقیقی از مرگ خود خواسته‌های تحصیل‌کرده‌ها در امسال در دست نیست. سعید معید فر عضو هیأت علمی دانشگاه تهران در گفت‌وگو با خبرنگار حوزه دانشگاه گروه علمی پزشکی باشگاه خبرنگاران گفت: بیشترین میزان بحرانهای اجتماعی در کشور به‌خصوص در استانهای محروم را خودکشی به خود اختصاص می‌دهد، در مناطق کمتر توسعه‌یافته کشور اگرچه با افزایش اطلاعات و آگاهی ظرفیتهایشان بیشتر شده است اما قدرت عرض‌اندام ندارند و بیش‌ازپیش در معرض بحرانهای این‌چنینی قرار می‌گیرند.
عضو هیأت علمی دانشگاه تهران ادامه داد: بنا به گفته ریاست حراست کل وزارت علوم از هر 28 مورد خودکشی دانشجویی در ایران 7مورد مربوط به پسران و 21 مورد مربوط به دختران است. معید فر گفت: گروهای تحصیل‌کرده حساسیت بیشتری نسبت به محیط پیرامون خودشان دارند نوعی احساس ناکامی دراین افراد بیشتر رشد می‌کند. وی افزود: دراین افراد خودکشی به‌قصد مرگ صورت نمی‌گیرد بلکه می‌خواهند به دردهایشان پایان دهند؛ بنابراین درواقع برای فرار از فشارهای روزافزونی که به آنها وارد می‌شود ترجیح می‌دهند دست به این اقدام بزنند. این در حالی است که معاون فرهنگی دانشجویی وزارت بهداشت با تأکید بر اینکه آمار خودکشی دانشجویان علوم پزشکی در سال 93 نسبت به سال 92 افزایش داشته است، گفت: طبق آمار تهیه‌شده، افسردگی در میان دانشجویان افزایش پیداکرده و خودکشی در اوج افسردگی روند افزایشی داشته است. البته آمارهایی که در مورد خودکشی دانشجویان وجود دارد مستند نیست و پژوهش قابل استنادی دراین مورد انجام‌نشده است.
دانشجوی علوم پزشکی همدان خودکشی کرد
پزشک مشهور همدانی تنها فرد تحصیل‌کرده‌ای نیست که دست به خودکشی زده است. در یک‌ساله اخیر ما با چندین مورد مشابه مواجه شدیم که در آن افراد تحصیل‌کرده که معمولاً پزشک یا دانشجوی پزشکی بوده‌اند، دست به خودکشی زده‌اند و در اقدامی تلخ به زندگی خود پایان داده‌اند. کسانی که باآن‌همه تحصیلات و موقعیت خوب اجتماعی، خبر خودکشی‌شان خیلیها را شوکه کرد.
18 مهرماه امسال بود که پس از پیدا شدن جسد دانشجوی مفقودشده دانشگاه علوم پزشکی همدان، مشخص شد وی خودکشی کرده است.
این دانشجوی دانشگاه علوم پزشکی همدان، چند روزی بود که ناپدیدشده بود تا اینکه با انجام اقدامات گسترده جسد حلق‌آویز شده وی در بخش جوکار ملایر پیدا و مشخص شد که وی به زندگی خودش پایان داده است. بر اساس وصیت‌نامه‌ای که همراه این دانشجو بود، وی اعلام کرده بود از کسی ناراحت نبوده و تنها قصد پایان بخشیدن به زندگی خود را داشته است. این دانشجو اهل شهرستان همدان بود و تا چند وقت قبل از خودکشی‌اش خانواده وی، خبر مجهول‌المکان بودن این دانشجو را از طریق رسانه‌ها و نصب اطلاعیه در سطح شهر همدان اعلام کردند و از مراجع انتظامی و مردم درخواست کمک داشتند. بر اساس اعلام خانواده این دانشجو، هیچ‌گونه اختلاف خانوادگی دراین خودکشی دخیل نبوده است.
خودکشی پزشک سرشناس تهرانی
اوایل آبان 94 نیز پزشک متخصص پوست‌و‌مو دست به خودکشی زد و جسدش در ارتفاعات شمال تهران توسط پلیس کوهستان کشف شد. درحالی‌که گمانه‌زنیهای اولیه، فرضیه وقوع جنایت را پررنگ می‌کرد، تحقیقات کارآگاهان پلیس مشخص کرد که این پزشک سرشناس خودکشی کرده است. دکتر امیر نجفیان، پزشک متخصص پوست‌و‌مو و لیزر که در بیمارستانهای مداین، کسری و مروستی مشغول به کار بود.
بنا به گفته‌های خانواده این دکتر 48 ساله، وی صبح 25 مهر از خانه‌اش در منطقه پاسداران خارج‌شده اما هرگز به محل کار و یا خانه‌اش مراجعتی نداشت. درحالی‌که جست‌و‌جوهای مأموران پلیس برای یافتن ردی از این پزشک تهرانی باگذشت 6 روز بی‌نتیجه مانده بود، مأموران پلیس کوهستان در منطقه دار‌آباد جسد مرد میان‌سالی را یافتند و ماجرا را به پلیس اطلاع دادند. بررسیهای اولیه حکایت از این داشت که جسد متعلق به مردی میان‌سال است که مدتهاست از مرگ وی گذشته و جسد به‌شدت دچار فساد نعشی شده است. با احتمال اینکه جسد کشف‌شده متعلق به پزشک تهرانی باشد، از خانواده او خواسته شد تا برای شناسایی جسد به سردخانه پزشکی قانونی بروند و به‌این‌ترتیب مشخص شد که جسد مجهول‌الهویه متعلق به دکتر امیر نجفیان است. در پی تحقیقات پلیسی و همچنین با اعلام نظریه پزشکی قانونی، مشخص شد که وی به دلایل نامعلومی دست به خودکشی زده و خود را از ارتفاع به پایین پرتاب کرده است.
مرگ خودخواسته دانشجو رتبه 73 کنکور
مهرماه سال 94 هم حادثه دیگری در دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی اتفاق افتاد؛ دراین حادثه دانشجوی جوانی براثر سقوط از یک ساختمان 6 طبقه جان باخت. او از یک ساختمان نیمه‌کاره 6 طبقه کنار بیمارستان لقمان خود را به پایین پرت کرد که این امر منجر به فوت او شد. او دانشجوی رتبه 73 کنکور و سال آخر رشته پزشکی بوده و ازنظر روحی هیچ مشکل خاصی نداشته و هیچ ماده مخدر خاصی مصرف نمی‌کرده است
بحران هویت افراد تحصیل‌کرده ممکن است به خودکشی بینجامد
به‌طورکلی افزایش آمار خودکشی در جامعه معلول عوامل مختلفی است که در رأس آنها مشکلات اقتصادی و معیشتی است؛ اما درباره تغییر الگوی خودکشی و افزایش آن در بین اقشار تحصیل‌کرده مشکلات اقتصادی کمرنگ‌تر است و باید به عوامل دیگری چون افزایش انتظارات و فشارهای خانوادگی، مشکلات و بحرانهای عاطفی، اعتیاد، خیانت و بحرانهای هویتی توجه کرد.
به‌خصوص بحرانهای هویتی که در بین اقشار تحصیل‌کرده به دلایل مختلفی بروز و ظهور بیشتری دارد؛ اینها را سعید خراطها می‌گوید. این آسیب‌شناس، افزایش آمار خودکشی در طبقات و اقشار تحصیل‌کرده که عموماً وضع اقتصادی و معیشتی نسبتاً مناسبی هم دارند را به دلیل بحران هویتی می‌داند: «به‌هرحال اقشار تحصیل‌کرده به‌خصوص در مقاطع بالای تحصیلی با یکسری از مسائل آگاهی نسبتاً عمیقی پیدا می‌کنند، تفکر و مطالعه در افزایش این آگاهی نقش مهمی دارد؛ در خلال این ارتقای دانش دریچه‌های جدیدی برای آنها گشوده می‌شود، اما این دانسته‌های تئوری یا مجرد چندان با دنیای واقع همخوان نیست و این اول مشکل است. درواقع بحران هویت از همین‌جا شروع می‌شود و در برخی از موارد کار به خودکشی می‌رسد. دست‌نوشته‌های به‌جامانده از اندیشمندان و متفکرانی که خودکشی کرده‌اند، مملو از این بحرانهای هویتی است که نشان می‌دهد که برخی از آنها سالها با این مشکلات دست‌و‌پنجه نرم می‌کردند و دست‌آخر تسلیم این تناقضات عمیق شده‌اند.»
خراطها با اشاره به خودکشی اخیر یک متخصص اعصاب روان در همدان هم می‌گوید: «برای تحلیل و نتیجه‌گیری درست باید از حالات روحی و روانی این فرد اطلاع کافی داشت. ما نمی‌دانم این فرد در زندگی شخصی یا کاری‌اش چه مشکلاتی داشته و یا چه عامل یا عواملی که قبلاً به آن اشاره شد، دراین کیس خاص مصداق داشته است.» او اضافه می‌کند: «البته نوع شغل هم در بروز خودکشی مهم است. سروکار داشتن مدام و هرروز با بیماران و مبتلایان به اختلالات روانی بر روی این افراد تأثیرگذار است. دانش و آگاهی متخصصان اعصاب و روان و روانشناسان در مورد بیماریهای روانی باعث می‌شود که آنها در برخورد با کیسهای مختلف به دنبال علل و یا وجود این بیماریها در خودشان هستند، همین موضوع باعث درگیری آنها با اختلالات روانی می‌شود.»
مشکلات جامعه و معضلات خانوادگی؛ عمده‌ترین عوامل خودکشی
رئیس مرکز فوریتهای اجتماعی سازمان بهزیستی کشور در روز جهانی پیشگیری از خودکشی، به اهمیت انعکاس خبرهای خودکشی در رسانه‌ها اشاره کرد: لازم است رسانه‌ها درباره مسائلی مانند خودکشی و خودزنی آموزش ببینند. به علت انتشار سریع اخبار در فضای مجازی متأسفانه نظارت بر اخبار خودکشی دراین فضا سخت است
تنها این مسؤول در سازمان بهزیستی نبود که به مناسبت روز جهانی پیشگیری از خودکشی صحبت کرد. محمدرضا پارسی، مدیرکل بهزیستی استان گیلان هم از امضای تفاهم‌نامه پیشگیری از خودکشی میان بهزیستی و سایر اداره‌های استان گیلان خبر داد. او گفت: این تفاهم‌نامه میان بهزیستی، مراکز اورژانس اجتماعی، نیروی انتظامی، دانشگاه علوم پزشکی، دادگستری، آتش‌نشانی و آموزش‌وپرورش در بحث خودکشی منعقدشده است.« به گفته او، سازمان بهزیستی گیلان تمرکز ویژه‌ای به بحث خودکشی در سالهای اخیر داشته است: «عمده‌ترین عوامل خودکشی در جامعه امروزی مشکلات جامعه و معضلات خانوادگی است.»
منبع: تابناک-شهروند