نکاتی چند از اصول فقه (قسمت هفتم)

نکاتی چند از اصول فقه (قسمت هفتم)

نکته ۱: انواع حقیقت: حقیقت عرفی (لفظی در معنایی غیر از معنای لغوی خود به کار رود (وضع تعینی)، حقیقت لغوی (لفظ در معنایی که به‌عنوان معنای حقیقی آن است به کار رود (استعمال حقیقی)، حقیقت شرعی (الفاظی که در زمان شارع مقدس از معنی وضعی خود جداشده تا آنجا که بدون قرینه به معنای شرعی منظور دلالت کند (قانونی)

نکته ۲: حقیقت متشرعه: الفاظی که در میان فقها به‌ویژه از زمان حضرت امام جعفر صادق (ع) معنای شرعی جدیدی یافته و بدون قرینه بر آنها دلالت می‌کند.
نکته ۳: در تعارض حقیقت لغوی با عرفی، حقیقت عرفی مقدم است. درتعارض حقیقت لغوی با شرعی (قانونی)، حقیقت شرعی (قانونی) مقدم است. درتعارض حقیقت عرفی با حقیقت شرعی (قانونی)، حقیقت شرعی (قانونی) مقدم است. درتعارض حقیقت لغوی با حقیقت عرفی با حقیقت شرعی (قانونی)، حقیقت شرعی (قانونی) مقدم است.
نکته ۴: اصول لفظیه: اصولی هستند که جهت تفهیم مقصود گوینده کاربرد دارد.
نکته ۵: اصاله الحقیقه (اصالت حقیقت): لفظی دارای معنای حقیقی و مجازی باشد و گوینده آن لفظ را به کار ببرد و متوجه نشویم که کدام‌یک از معانی مدنظر است مطابق این اصل، مبنا را به اصالت حقیقت گذاشته.
نکته ۶: اصاله الاطلاق (اصالت اطلاق): متکلم لفظی را بیان دارد و شک داشته باشیم که آیا این لفظ قیدی دارد یا خیر؟ با توجه به اصل مذکور بیان می‌داریم که آن لفظ دارای قید خاصی نیست.
نکته ۷: اصاله العموم (اصالت عموم): متکلم لفظی را بیان دارد و شک داشته باشیم که آیا مقصود تمامی افراد آن لفظ بود و یا برخی از افراد، مبنا را بر آن می‌گذاریم که مطابق اصاله العموم، اصل بر آن است که تمامی افراد آن عام مدنظر است.
نکته ۸: اصاله عدم التقدیر (اصالت عدم تقدیر): چنانچه متکلم لفظی را بکار ببرد و شک ایجاد شود که لفظی در تقدیر است یا خیر؟ مطابق این اصل، هیچ لفظی در تقدیر نیست.
نکته ۹: اصاله عدم النقل (اصالت عدم نقل): هرگاه شکی وجود داشته باشد که آیا یک‌لفظ معنایش به معنای جدیدی منتقل‌شده است یا خیر؟ براین اساس و مطابق این اصل فرض بر آن است که معنای قبلی همچنان ایفاء می‌شود و نقلی به معنای جدیدی نشده است.
نکته ۱۰: اصاله عدم الاشتراک (اصل عدم اشتراک): چنانچه از کلام گوینده شکی ایجاد شود که آیا لفظ دارای معنی مشترک است یا خیر؟ فرض بر آن است که لفظ دارای معنی مشترک نخواهد بود. مطالب حقوقی