تاریخچه دادسرا پیش از پیروزی انقلاب اسلامی
تاریخچه دادسرا پیش از پیروزی انقلاب اسلامی
تاریخچه دادسرا پیش از پیروزی انقلاب اسلامی
از قدمت تشکیل دادسرا به‌عنوان نهاد تعقیب جرایم، بیش از چند دهه نگذشته است. به‌زعم حقوقدانان سابقه تاریخی دادسرا به مفهوم امروزی، در حقوق قدیم فرانسه یافت می‌شود.متعاقب تشکیل دادسرا و قانونمند شدن آن در فرانسه، برخی کشورها ازجمله ایران نیز این اقدام را الگوی خود قرار داده و به تشکیل این تأسیس مبادرت نمودند.
بدین ترتیب در حقوق ایران، اداره مدعیان عمومی (دادسرا) تأسیس شد که در بدو امر دارای سه شعبه بود؛ شعبه محکمه بدایت، شعبه محکمه استیناف و شعبه دیوان عالی تمیز. در سالهای آغاز به کار تشکیلات قضایی ازجمله در سال 1290 در قانون اصول محاکمات جزایی، نهاد دادسرا و مقامات آن تصریح‌شده بود که درواقع به‌منزله پذیرش قطعی تشکیلات دادسرا در کشور ایران بود. بعد از انقلاب مشروطه و تأسیس دادگاههای عرفی، دادسرا تحت عنوان اداره مدعی‌العموم از مهم‌ترین نهادهای کیفری محسوب شد و مدعی‌العموم (دادستان امروزی) که ماده 50 قانون اصول تشکیلات عدلیه از او به (وکیل جماعت) تعبیر نموده بود؛ به‌عنوان مقام قضایی در رأس آن قرار گرفت.حتی در اصل 83 متمم قانون اساسی مشروطه، مقام مدعی‌العموم پیش‌بینی و تعیین این مقام، مشروط به تصویب حاکم شرع قرار گرفت.
وظیفه مدعی‌العموم طبق قانون اصول تشکیلات عدلیه، حفظ حقوق عامه، نظارت بر اجرای قوانین، تفتیش و تعقیب جرایم، مقرر و مشارالیه نیز به‌عنوان نماینده دولت معرفی‌شده بود که می‌بایست با نظارت بر جریان امور، در صورت مشاهده تجاوزها و سوء جریانات، مراتب را به مقامات قانون گزارش داده و اعلام‌جرم می‌نمود. علاوه بر تعیین وظایف مدعی‌العموم، نحوه تشکیل و ترکیب اداره مدعیهای عمومی در مواد مختلفی از قانون تشکیلات عدلیه و سایر مقررات پیش‌بینی‌شده بود. در مواد 56 و 57 و 60 و 61 قانون تشکیلات عدلیه، پیرامون نحوه اداره نمودن اداره مدعیهای عمومی و وظایف مقامات تحت امر مدعی‌العموم و وکلای طرفین دعاوی و انتخاب قائم‌مقام مدعی‌العموم تعیین تکلیف شده است.
منبع؛ زمانی، افسانه، دادیار اظهارنظر و تشکیلات دادسرا، جلد 1، چاپ اول،1389، انتشارات مجد، ص 3و 4