تفاوت ولایت و حضانت

تفاوت ولایت و حضانت

دو مبحث ولایت و حضانت، عباراتی است که بعضاً در بین مردم با یکدیگر خلط می‌شوند یا به یک معنا انگاشته می‌شوند. درحالی‌که دارندگان هریک از این دو، تکالیف و حقوقی دارند که مجزا از دیگری است. ولایت در قانون مدنی ایران، اختصاص به پدر و جد پدری دارد و طفل تا زمانی که به سن قانونی نرسیده است، تحت ولایت این دو قرار دارد.
باید توجه داشت که ولایت پدر و جد پدری بر طفل به‌صورت هم‌زمان است و هردو باهم بر وی ولایت دارند، هرچند که در عرف زمانی که طفل پدر دارد، معمولاً جد پدری در امور وی دخالت نمی‌کند؛
اما قانونا چنین حقی را دار است و هرگاه یکی از این دو ولی قهری فوت نماید، یا به دلیلی مانند جنون ولایت از وی ساقط گردد، ولایت تنها بر عهده‌ی دیگری است و وی می‌تواند برای بعد از فوت خود، وصی منصوب نماید تا بعد از وی وظایفش را وصی بر عهده بگیرد.
چنانچه در تعیین وصی، ولی قهری به وی اجازه‌ی تعیین وصی بعد از خود را نیز اعطا نماید، وصی می‌تواند برای زمان بعد از فوت خود نیز شخصی را به وصایت برگزیند. به لحاظ قانونی، ولی قهری یا وصی منصوب وی در کلیه‌ی امور مربوط به اموال و حقوق مالی مولی‌علیه (طفل)، نماینده قانونی وی محسوب می‌شود.
دراین میان ممکن است ولی قهری (پدر یا جد پدری) در تصمیمات خود، رعایت مصالح طفل را ننماید و مرتکب اقداماتی شود که زیان طفل را به دنبال دارد، دراین صورت، به تقاضای یکی از نزدیکان طفل و یا به درخواست رئیس حوزه‌ی قضایی، دادگاه به موضوع رسیدگی می‌کند و پس از اثبات، ولی را عزل و از تصرف در اموال طفل منع و برای اداره‌ی امور مالی وی فرد صالحی را به‌عنوان قیم تعیین می‌کند.
اما اگر ولی به سبب کهولت سن، بیماری و مانند آن، قادر به انجام وظایفش نباشد، وی عزل نمی‌شود؛ لکن دادگاه شخصی را به‌عنوان امین انتخاب می‌کند که با نظر ولی قهری به امور طفل رسیدگی نماید.
لکن حضانت بحثی دیگر است؛ حضانت در لغت به معنای سرپرستی طفل است و در قوانین کشور ما نیز واژه‌ی حضانت به مراقبت و نگهداری طفل اطلاق می‌شود که هم حق و هم تکلیف پدر و مادر است؛
اما اغلب مشکل زمانی ایجاد می‌شود که پدر و مادر طفل جدا از یکدیگر زندگی می‌کنند. در چنین شرایطی، مادر تا هفت‌سالگی در نگهداری و حضانت طفل اولویت دارد، مگر اینکه وی پس از طلاق، با دیگری ازدواج نماید که دراین صورت بر اساس قانون مدنی، حق حضانت از وی سلب می‌شود!
لکن پس از هفت‌سالگی، حضانت بر عهده‌ی پدر است اما در صورت بروز اختلاف بعد از هفت‌سالگی، مانند اینکه مادر مدعی باشد که پدر طفل به دلایلی چون اعتیاد، اشتهار به فساد اخلاق، سوءاستفاده از طفل و یا ابتلا به بیماریهای روانی، صلاحیت حضانت طفل را ندارد، تصمیم در مورد حضانت با رعایت مصلحت طفل بر عهده‌ی دادگاه خواهد بود.
نکته‌ای که باید در خصوص حضانت ملحوظ داشت و وجه افتراق حضانت و ولایت نیز هست، اینکه، شخصی که حضانت طفل را بر عهده دارد، به اعتبار حضانت هیچ ولایتی بر کودک و اموال وی ندارد و نماینده‌ی حقوقی وی محسوب نمی‌شود؛ لذا تصمیمات وی در مورد کودک با توجه به سمت حضانت فاقد اعتبار حقوقی است.
برای مثال شخص به اعتبار حضانت نمی‌تواند طفل را بدون اجازه‌ی ولی یا در موارد ضروری مانند در دسترس نبودن ولی دادگاه، از کشور خارج نماید. اخذشده: منبع: روزنامه آفرینش