فسخ عقد نکاح( قسمت اول)

پرسش و پاسخ حقوقی

فسخ عقد نکاح( قسمت اول)

همواره بحث پیرامون حقوق زن و شوهر در خانواده مورد اهمیت بوده لذا دنیای حقوق به طرح پرسش و پاسخهایی در رابطه با فسخ عقد نکاح پرداخته که امیدواریم مفید واقع شود.

شرط بکارت

پرسش: شخصی با دختری ازدواج‌کرده است و قبل از مراسم عروسی معلوم شده که دختر قبل از این، با شخصی ازدواج‌کرده و طلاق گرفته است؛ آیا زوج حق فسخ دارد؟

پاسخ: دراین‌باره، شاید عقیده براین باشد که می‌بایست میان دو حالت قائل به تفکیک باشیم؛ حالت اول، زمانی است که دختری پیش‌ازاین عقد کرده، اما پیش از شروع زندگی مشترک و به هر دلیل، جداشده و طلاق از نوع غیرمدخوله است و این دختر نیز می‌تواند نام همسر خود را مطابق مقررات از شناسنامه حذف کند؛ و حالت دوم، زمانی است که دختری پس از ازدواج و مدتی زندگی مشترک، مطلقه می‌شود و قصد دارد ازدواج کند.

عده‌ای معتقدند در حالت اول، همین‌که قانون‌گذار چنین حقی را به دختری می‌دهد که حق طلاق غیرمدخوله دارد، این بدان معناست که ازدواج او با دیگری، بدون اظهار این مطلب، مشمول تدلیس نیست و فقط با عدم اطلاع واقعیت در حالت دوم است که تدلیس محقق می‌شود. حال‌آنکه، صرف‌نظر از قابل دفاع بودن یا نبودنِ چنان مجوز قانونی در طلاق غیرمدخوله، آنچه مسلم است اینکه، هرگاه زن یا شوهر به‌طور صریح و یا حتی ضمنی، صفتی را در دیگری شرط کنند و عقد نیز بر آن اساس واقع شود، نبودن آن صفت، برای طرف مقابل، حق فسخ را به همراه دارد. چراکه در اینجا طرف با تخلف از شرط، به‌نوعی مرتکب حیله یا تقلب (تدلیس) شده است. درحالی‌که شاید با اظهار واقعیات، زندگی مشترک بهتر شکل می‌گرفت. یا اصلاً شکل نمی‌گرفت تا کار به دعوی بکشد.

عنن حادث پس از ازدواج

پرسش: بنده در سال 90 در 27 سالگی با آقایی در سن 55 سالگی ازدواج کردم. ایشان به مرض عنن و ناتوانی دچار شده‌اند. از دادگاه تقاضای طلاق کرده‌ام، ولی شوهرم نمی‌پذیرد. با توجه به اینکه اکنون در بحران جوانی هستم، آیا می‌توانم طلاق بخواهم؟ همچنین سال آینده لیسانس خود را از دانشگاه می‌گیرم. اگر او همچنان نپذیرد تکلیفم چیست؟

پاسخ: قبل از هر چیز باید تأکید شود که اختلاف سن و یا تحصیلات شما، هیچ‌گونه ارتباطی با این مشکل ندارد (چه به نفع و چه ضرر).

مورد سؤال شما، به فسخ نکاح به علت نقص مرد مربوط است؛ با این توضیح که وقتی مرد به دلیل عارضه‌ای نمی‌تواند به وظایف زناشویی خود عمل کند، قانون‌گذار به زن این حق را داده است که این ازدواج را با فسخ بر هم بزند.

عنن

پرسش: مردی که قبل از ازدواج قدرت بر نزدیکی داشته است، از بدو ازدواج عاجز شده است آیا حکم عنن را دارد؟

پاسخ: هرچند قدرت نزدیکی مرد در پیش از ازدواج، به‌طور عادی قابلیت اثبات را ندارد (مگر برحسب مورد و با ازدواجهای قبلی) اما دراین مورد خاص، دلیلی هم برای اثبات نیست. چراکه ناتوانی مرد در زناشویی (عنن) حتی اگر بعد از عقد هم اتفاق بیفتد، برای زن حق فسخ محفوظ خواهد بود. مشروط به اینکه پس از عقد حتی یک‌بار عمل جنسی رخ نداده باشد.

عقیم بودن زوجه

پرسش: زن‌وشوهری سه سال است با یکدیگر ازدواج نموده و اولادی ندارند. با مراجعه به پزشک متخصص معلوم شده است که زوجه عقیم است و به‌احتمال یک درصد با عمل جراحی امکان دارد صاحب فرزند شود. اگر زوج بخواهد به‌واسطه عقیم بودن زن، این عقد را به هم بزند آیا می‌تواند یا خیر؟ و آیا عقیم بودن ازجمله عیوبی است که موجب فسخ نکاح شود یا نه؟ با این وصف، در مورد مهر چگونه عمل می‌شود؛ تمام مهر به زوجه تعلق می‌گیرد یا خیر؟

پاسخ: اگرچه، وقتی مرد حق طلاق دارد، استفاده از حق فسخ معنایی ندارد. لیکن، عقیم بودن هم از موارد فسخ نیست مگر شرط ضمن عقد که آن‌هم معلوم نیست زن، از این مرد بچه‌دار نمی‌شود یا کلاً بچه‌دار نمی‌شود. پس مرد حق فسخ ندارد و می‌تواند از حق طلاق خود استفاده کند. حال، چه از این حق قانونی استفاده بکند و چه نه مهریه زن در چنین شرایطی که بحث فسخ نکاح به لحاظ قانونی محلی از اعراب ندارد پابرجا بوده و قابل مطالبه خواهد بود.

منبع: کتاب مجموعه پرسش و پاسخهای حقوقی در امور خانواده

معاونت آموزش قوه قضاییه