واکاوی نهادهای تعویقی در قانون مجازات اسلامی ایران و حقوق امریکا

واکاوی نهادهای تعویقی در قانون مجازات اسلامی ایران و حقوق امریکا

پدیدآور: محمد کنعانی

مقطع تحصیلی: کارشناسی ارشد

استاد راهنما: صادق سلیمی

دانشگاه: دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

چکیده:

ناکارآمدی نهادهای تعویقی سنتی و ناتوانایی آنها در امر اصلاح و تربیت مرتکبین جرایم از جمله دلایل ایجاد نهادهای تعویقی جدید توسط مقنن ایرانی می‌باشد. نهادهای تعویقی که معمولاً مبتنی بر دوره مراقبت بوده در دو معنای عام و خاص به کار می‌روند. در معنای عام، نهادهایی همچون تعلیق اجرای مجازات، آزادی مشروط، تعلیق تعقیب، نظام نیمه آزادی و آزادی تحت نظارت سامانه‌های الکترونیکی، نهادی تعویقی به حساب می‌آیند و در معنای خاص، نهاد تازه تأسیس تعویق صدور حکم در حقوق ایران، مترادف با مفهوم نهاد‏های تعویقی است. مبنای وضع نهادهای تعویقی فقط اعمال کیفر نبوده بلکه علاوه بر آن اهدافی چون اصلاح و تربیت، ایجاد نظم، برقراری امنیت، کاهش جمعیت کیفری و تقلیل تابعان نظام عدالت کیفری را مطمح نظر دارد. مرکز ثقل و کارایی اصلی این نهادها در دوره مراقبت و نظارت بر محکوم و ایجاد زمینه و بستر لازم جهت اعمال و اجرایی صحیح آنها قرار دارد. در دوره مراقبت دادگاه این فرصت را به بزهکار می‌دهد تا در مدت معینی خود را با قواعد اجتماعی سازگار کرده و از ارتکاب مجدد افعال مجرمانه خودداری نماید. دوره مراقبت دارای ویژگیهای ممتازی بوده و این فرصت دوباره به مرتکبین جرایم نباید با بی‌دقتی در مرحله نظارت بر محکوم یا تجویز برنامه‌ها، تدابیر یا دستوراتی که با نیازهای مرتکب و جامعه همخوانی نداشته، منتهی به شکست گردد. مقنن ایرانی در قوانین تازه تصویب، با استفاده از تجربه کشورهای دیگر از جمله امریکا، درصدد برقراری یک نظام تعلیق و تعویق واقعی و رهایی از ساختار سنتی پیشین بوده است. در همین راستا برای نخستین بار مقنن ایرانی در قوانین تازه تصویب با نگاه بر حقوق کشورهای دیگر از جمله آمریکا که از افسران تعلیق (probation officer) در دوره مراقبت استفاده می‌کنند، اشاره به مأموران مراقب نموده است، بی‏آن‌که حدود و ثغور وظایف این مأموران را تدوین و تنظیم کرده باشد. ایالات‌متحده امریکا دارای سبقه طولانی در خصوص نهادهای مبتنی بر دوره مراقبت بوده و از این کشور به‌عنوان موطن دوره مراقبت یاد می‏شود. دستاوردهای این کشور قابل استفاده در بیشتر نظامهای حقوقی از جمله ایران اسلامی بوده به همین جهت نگارنده در مطالعه تطبیقی نوشتار حاضر، این کشور را برگزیده است.

کلیدواژگان: نهادهای تعویقی، اجرای مجازات، آزادی مشروط

منبع: پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران