مطالعه تطبیقی فرزندخواندگی در نظام حقوقی ایران و فرانسه

مطالعه تطبیقی فرزندخواندگی در نظام حقوقی ایران و فرانسه با رویکردی بر قانون حمایت از کودکان بدون سرپرست مصوب 1353

نویسندگان: حمیدرضا صالحی، نرگس مطلق

چکیده

فرزندخواندگی در تاریخ حقوق، سابقه نسبتاً طولانی دارد و در ادوار مختلف با اهداف متفاوتی مورد توجه بوده و در حال حاضر به صورتهای کامل، ساده یا ناقص در حقوق کشورهای غربی با آثار متفاوت پذیرفته‌شده است. در ایران، با وجود سابقه پذیرش این نهاد در دوره ساسانیان، با نفوذ اسلام منسوخ شد؛ ولی در حال حاضر، به علت فواید آن، تحت عنوان «سرپرستی اطفال بدون سرپرست» با آثار حقوقی مشخصی احیاشده است. در نظام حقوقی اسلام، فرزندخواندگی به عنوان نهادی که تمام آثار قرابت نسبی را داشته باشد، رد شده؛ اما سرپرستی از کودکان بی‌سرپرست در آیات و روایات بسیاری، سفارش شده است. در مجموع به نظر می‌رسد نهاد سرپرستی در ایران بسیار شبیه فرزندخواندگی ساده در فرانسه است. سؤال اصلی مقاله حاضر این است که با توجه به نسخ مقررات فرزندخواندگی در اسلام و با توجه به این‌که نظام حقوقی ایران در موارد بسیاری متأثر از فقه اسلامی است، در خصوص فرزندخواندگی چگونه رفتار می‌شود و با توجه به نیاز جامعه به نهاد فرزندخواندگی، چه تدابیری برای این موضوع در نظر گرفته‌شده است؟ پس از تبیین مفهوم فرزندخواندگی، با مطالعه تطبیقی به موضوعاتی از قبیل علل نسخ فرزندخواندگی در اسلام، نحوه عملی پذیرش اطفال‌ بی‌سرپرست، فرزندخواندگی در‌ حقوق ایران، چگونگی پذیرش این نهاد در حقوق فرانسه و انواع فرزندخواندگی ساده و کامل در این کشور و دیگر سؤالات مرتبط پرداخته‌شده است.

کلیدواژگان: فرزندخواندگی، اطفال بی‌سرپرست، زوجین سرپرست، سرپرستی، حقوق ایران، حقوق فرانسه

دو فصلنامه ندای صادق دوره 21 شماره 64 بهار و تابستان 1395