مبانی و سازوکارهای نظارت بر رفتار حرفه‌ای نمایندگان پارلمان
مبانی و سازوکارهای نظارت بر رفتار حرفه‌ای نمایندگان پارلمان
مبانی و سازوکارهای نظارت بر رفتار حرفه‌ای نمایندگان پارلمان
نویسنده: آزاد رضایی
ناشر: خرسندی
سال انتشار: 1395
قیمت: 14000 تومان
مقامهای عمومی هر یک دارای صلاحیتهای خاصی هستند که توسط قانون اساسی یا با اذن قانون اساسی و توسط قوانین عادی به آنها اعطاشده است. همین صلاحیتها وجود برخی تکالیف حرفه‌ای را برای مقامهای مذکور به دنبال دارد. انجام تکالیف حرفه‌ای توسط این مقامها موجب نگرش مثبت به آنها و جایگاهشان شده و در نهایت باعث جلب یا ترمیم اعتماد عمومی به آنها خواهد شد. به عبارت بهتر، انجام تکالیف حرفه‌ای تضمینکننده جایگاه مقامهای عمومی است. نمایندگان پارلمان نیز به دلیل اینکه در زمره مقامهای عمومی قرار دارند از چنین تکالیفی فارغ نبوده و به علت ارتباط مستقیم کارکردهای قانونگذاری و نظارتیشان با منافع عمومی، ممکن است هر آن دچار تعارض میان منافع عمومی با منافع شخصی یا گروهی خود یا دیگران شده و در این اثنا منافع خود یا دیگران را بر منافع عمومی ترجیح دهند و همین امر اعتماد عمومی به آنها را خدشهدار سازد. تزلزل در اعتماد عمومی مردم نسبت به نمایندگان دارای عواقب وخیمی از قبیل نقب وحدت و انسجام پارلمان، نقض منزلت سمت نمایندگی و پارلمان، بیاعتنایی شهروندان به مصوبات پارلمان و النهایه بیتفاوتی نسبت به وجود یا عدم وجود نهاد پارلمان علی‌رغم اهمیت آن و… خواهد بود. ملاحظه میشود که رعایت تکالیف حرفه‌ای توسط نمایندگان میتواند دارای آثار مثبت فراوانی باشد. رعایت تکالیف مذکور نظارت خاص خویش را میطلبد که لاجرم باید همراه با توجه به شأن و منزلت سمت نمایندگی و پارلمان باشد. در بسیاری از کشورها از جمله استرالیا، انگلستان، ایالات‌متحده آمریکا، فرانسه، کره جنوبی و … به اهمیت این نوع نظارت پی برده و از نیمقرن پیش قواعد رفتاری را برای تحمیل بر نمایندگان پارلمان در قالب کُدهای رفتاری یا قوانین پیشبینی کردهاند.
در ایران نیز از سال 1383 و با تقدیم طرح «صیانت از منزلت مجلس شورای اسلامی» به مجلس که هیچگاه به سرانجام نرسید، مقوله نظارت بر رفتار یا تکالیف حرفه‌ای نمایندگان مطرح شد. در سال 1389 نیز با طرح «نظارت مجلس بر امور نمایندگان» از سرگرفته شد و نهایتاً در تاریخ 1391/01/15 با تصویب «قانون نظارت مجلس بر رفتار نمایندگان» نهاد نظارت بر رفتار نمایندگان وارد نظام حقوقی ایران شد.
در این کتاب تلاش گردیده تا در کنار تبیین مفهوم نمایندگی سیاسی و فلسفه اعمال نظارت بر تکالیف حرفه‌ای نمایندگان، سازوکارهای اعمال این نوع از نظارت که به «نظارت حرفه‌ای» یا «نظارت بر رفتار (تکالیف) حرفه‌ای» هم موسوم است نیز در کشورهای پیشگام در این عرصه همراه با توجه به‌نظام حقوقی ایران مورد بررسی قرار گیرد. این سازوکارها در دو بعد «روشهای نظارت حرفه‌ای» و «مرجع و ضمانت اجرای نظارت حرفه‌ای» مورد مطالعه قرارگرفته است. در بعد نخست، به روشهای نظارت مالی و غیرمالی بر رفتار حرفه‌ای نمایندگان که خود به انواع مختلفی تقسیم میشوند، پرداخته‌شده است. این روشها همان تکالیف حرفه‌ای است که تمامی نمایندگان باید از آن مطلع بوده و به آن گردن نهند. در بعد دوم هم مراجعی که برای تضمین اجرای تکالیف یا رفتار حرفه‌ای توسط نمایندگان پیشبینی شدهاند مورد مداقه قرارگرفته که به‌طورکلی بر سه الگوی «درون پارلمانی»، «برون پارلمانی» و «الگوی ترکیبی درون و برون پارلمانی» هستند و کشورها به فراخور یکی از الگوهای سهگانه را به رسمیت شناختهاند. همراه با مراجع نظارتی، به ضمانت اجراهایی که توسط این مراجع برای تضمین اجرای تکالیف حرفه‌ای نمایندگان اعمال میگردد، توجه شده است. ضمانت اجراهای نظارت بر رفتار حرفه‌ای نمایندگان در سه دسته جای میگیرند: عدم انتخاب مجدد نماینده متخلف از قواعد رفتار حرفه‌ای، ضمانت اجراهای کیفری و ضمانت اجراهای انضباطی. لازم به ذکر است که در این کتاب با رویکردی راهبردی، پیشنهادهایی برای ارتقای نهاد نظارت بر رفتار حرفه‌ای نمایندگان مجلس شورای اسلامی ارائه‌شده است. منبع: سایت انتشارات خرسندی