تعدد نتایج مجرمانه در فقه و حقوق کیفری ایران

تعدد نتایج مجرمانه در فقه و حقوق کیفری ایران

نویسندگان: مسعود بسامی، اکبر وروایی

چکیده:

یکی از مصادیق تعدد جرم، حالتی است که از رفتار واحد، نتایج مجرمانه متعددی حاصل می‌شود که از این حالت به تعدد نتیجه تعبیر شده است. این فرض از حیث تقنینی برای اولین بار در قانون مجازات اسلامی 1392 پیش‌بینی‌شده است. رویه قضایی سابقاً فرض مذکور را از مصادیق تعدد اعتباری جرم می‌دانست ولی قانون‌گذار کنونی موضوع را از مصادیق تعدد واقعی جرم می‌داند.

در فقه اسلام، در خصوص تعدد نتیجه، قاعده صریحی وجود ندارد و فقها به‌صورت موردی در این زمینه بحث کرده‌اند. اکثر فقها معتقدند چنان چه از رفتار واحدی، نتایج مجرمانه متعددی حاصل شود مرتکب باید برای هر نتیجه مجازات گردد. در حال حاضر با توجه به جدید بودن موضوع، سؤالات متعددی در رابطه با آن وجود دارد، ازجمله این‌که منظور از نتایج مجرمانه چیست؛ چه تفاوتی بین تعدد نتیجه با حالات مشابه آن مانند تعدد عنوانی جرم و تعدد بزه دیده یا موضوع جرم وجود دارد؟

نتیجه این پژوهش بیانگر آن است که بین تعدد نتیجه با تعدد عنوانی جرم به‌رغم شباهت، تفاوتهایی وجود دارد؛ ازجمله آن‌که در تعدد نتیجه، نتیجه در مفهوم مادی آن مدنظر است اما در تعدد عنوانی، نتیجه در مفهوم قانونی آن مدنظر است. همچنین بین تعدد نتیجه باحالتی که موضوع جرم یا بزه دیده متعدد است، رابطه عموم و خصوص مطلق وجود دارد.

کلیدواژگان: تعدد اعتباری، تعدد نتیجه، تعدد عنوانی، تعدد بزه دید

مطالعات فقه و حقوق اسلامی؛ دوره 7، شماره 13 (پاییز و زمستان 94)