رکنیت طرفین،نه عوضین در عقد نکاح؛نتیجه معامله محسوب نشدن آن

رکنیت طرفین،نه عوضین در عقد نکاح؛نتیجه معامله محسوب نشدن آن

عنوان: بررسی فقهی و حقوقی وضع ویژه نکاح و آثار آن پدیدآور: مصطفی وحید زاده

مقطع تحصیلی: کارشناسی ارشد

استاد راهنما: ابراهیم یاقوتی

دانشگاه: دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

تاریخ دفاع:1395

چکیده

رساله حاضر به “بررسی فقهی و حقوقی وضع ویژه نکاح و آثار آن” اختصاص دارد‎. گرچه عمده منابع این جستار فقه امامیه بوده است ولی فقه مذاهب چهارگانه اهل سنت را از نظر دور نداشته، هم‌چنین از نظریات حقوقدانان معاصر نیز بهره جسته است. در این رساله سعی شده نگاهی نو به ماهیت عقد نکاح افکنده شود تا در پرتو آن وجوه تمایزش با سایر عقود روشن‌شده و زمینه برای طرح سؤالات و پیشنهاداتی فراهم شود. عقد نکاح، ازجمله مباحثی است که به لحاظ اهمیت نهاد خانواده نسبت به سایر عقود، از ظرافت بیش‌تری برخوردار است و به‌تبع دقّتی افزون می‌طلبد. در مسیر شناسایی جوهره این «عقد معیّن» نباید تنها بر همین جنبه تکیه کرد. چنان‌که به‌وضوح از بیانات الهی در مورد حقوق و تکالیف زوجین روشن است، ازدواج در دیدگاه شارع مقدّس و با توجّه به آیات قرآن به‌طور تک‌بعدی موردنظر نبوده است. رابطه‌ی زناشویی در کنار «آثار» نکاح است و نه مقدّم بر آن و «ذات» عقد. هرچند بانفوذ برخی اندیشه‌ها که نکاح را به‌طور مطلق تابع قواعد عمومی سایر عقود می‌دانند و بدین لحاظ مقتضای آن را با همان معیارها می‌سنجند؛ اما باید دانست که ویژگی ازدواج مانع از چنین ناصواب اندیشیدن است. علاوه بر آن‌که در این پژوهش به دلایل متعدد اثبات می‌شود که از همان ابتدا منظور از این عقد، بنیان نهادن یک‌نهاد اجتماعی است نه صرفاً برقراری چارچوبی برای بهره‌وری جنسی. امروزه نیز با توجّه به تغییر دیدگاهها پیرامون انسان و کرامات ذاتی او، نمی‌توان ازدواج را یک قالب ساده برای آسودگی تن دانست. بیان این نکات از اهمیت روابط زناشویی به معنای خاص نمی‌کاهد؛ امّا آن را مرکز ثقل نیز قرار نداده و اراده‌ی طرفین مبنی بر حذف آن در قالب شرط را مشروعیت می‌بخشد. در نهایت عقد نکاح بر اساس نظر شهید اول جزء عبادات محسوب می‌شود و نه معاملات بر همین اساس عوض و معوض در نکاح رکن نیست بلکه طرفین عقد رکن‌اند. چنانچه مهریه یا عوض عقد نکاح باطل باشد موجب بطلان عقد نکاح نخواهد شد.

کلیدواژگان: نکاح، بطلان عقد نکاح

منبع: سایت ایران داک