قانون موافقت‌نامه همکاری بین دولت جمهوری اسلامی ایران و دولت جمهوری آذربایجان در زمینه ادامه ساخت، بهره‌برداری و استفاده از منابع آب و انرژی سدها و نیروگاههای برق آبی خدا آفرین و قیزقلعه‌سی بر روی رودخانه ارس
قانون موافقت‌نامه همکاری بین دولت جمهوری اسلامی ایران و دولت جمهوری آذربایجان در زمینه ادامه ساخت، بهره‌برداری و استفاده از منابع آب و انرژی سدها و نیروگاههای برق آبی خدا آفرین و قیزقلعه‌سی بر روی رودخانه ارس
قانون موافقت‌نامه همکاری بین دولت جمهوری اسلامی ایران و دولت جمهوری آذربایجان در زمینه ادامه ساخت، بهره‌برداری و استفاده از منابع آب و انرژی سدها و نیروگاههای برق آبی خدا آفرین و قیزقلعه‌سی بر روی رودخانه ارس
مصوب 17/9/1395
وزارت نیرو
در اجرای اصل یک‌صد و بیست و سوم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به پیوست «قانون موافقت‌نامه همکاری بین دولت جمهوری اسلامی ایران و دولت جمهوری آذربایجان در زمینه ادامه ساخت، بهره‌برداری و استفاده از منابع آب و انرژی سدها و نیروگاههای برق‌آبی خدا آفرین و قیزقلعه‌سی بر روی رودخانه ارس» که در جلسه علنی روز چهارشنبه مورخ هفدهم آذرماه یک هزار و سیصد و نودوپنج مجلس شورای اسلامی تصویب و در تاریخ ۸/۱۰/۱۳۹۵ به تأیید شورای نگهبان رسیده و طی نامه شماره ۸۰۸۰۲/۱۸۲ مورخ ۱۴/۱۰/۱۳۹۵ مجلس شورای اسلامی واصل گردیده، جهت اجرا ابلاغ می‌گردد.
با توجه به اصل یک‌صد و بیست و پنجم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، اجرای مفاد موافقت‌نامه منوط به انجام تشریفات و ترتیبات مندرج در ماده (۱۷) موافقت‌نامه می‌باشد.
رئیس‌جمهور ـ حسن روحانی
ماده‌واحده ـ موافقت‌نامه همکاری بین دولت جمهوری اسلامی ایران و دولت جمهوری آذربایجان در زمینه ادامه ساخت، بهره‌برداری و استفاده از منابع آب و انرژی سدها و نیروگاههای برق آبی خداآفرین و قیزقلعه‌سی بر روی رودخانه ارس، مشتمل بر یک مقدمه و هفده ماده به شرح پیوست تصویب و اجازه تسلیم اسناد آن داده می‌شود.
تبصره ـ در اجرای این موافقت‌نامه رعایت اصول هفتاد و هفتم (۷۷)، هفتاد و هشتم (۷۸) و یک‌صد و سی و نهم (۱۳۹) قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران الزامی است.
بسم‌الله الرحمن الرحیم
موافقت‌نامه همکاری بین دولت جمهوری اسلامی ایران و دولت جمهوری آذربایجان در زمینه ادامه ساخت، بهره‌برداری و استفاده از منابع آب و انرژی سدها
و نیروگاههای برق آبی خداآفرین و قیزقلعه‌سی بر روی رودخانه ارس
دولت جمهوری اسلامی ایران و دولت جمهوری آذربایجان که از این پس «طرفها» نامیده خواهند شد، با پیروی از اصول تساوی و عدم دخالت در امور داخلی یکدیگر و احترام به حاکمیت و تمامیت ارضی دو کشور و تلاش متقابل در راستای توسعه و تحکیم بیش‌ازپیش همکاریهای فنی و اقتصادی مبتنی بر نفع متقابل؛
با تأکید بر توسعه روابط موجود بین دو کشور بر اساس احترام متقابل، تفاهم و حسن هم‌جواری، با پیروی از معاهده اصول مناسبات دوستانه و همکاری منعقده در تاریخ ۳۰ اردیبهشت ۱۳۸۱ (۲۰ می ۲۰۰۲) بین جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان، مفاد قرارداد ترتیب تسویه اختلافات و حوادث مرزی منعقده بین ایران و شوروی مورخ ۲۴/۲/۱۳۳۶ (۱۴ می ۱۹۵۷) و با در نظر گرفتن موافقت‌نامه راجع به استفاده مساوی از رودخانه‌های ارس و اترک مورخ ۲۰/۵/۱۳۳۶ (۱۱ اوت ۱۹۵۷) بین ایران و شوروی و یادداشت تفاهم منعقده در تاریخ ۱۱ تیر ۱۳۷۳ (۲ جولای ۱۹۹۴) بین جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان درخصوص همکاری در زمینه آب و برق؛
با تأیید کلیه توافقهای انجام‌شده توسط طرفها در خصوص سدهای خداآفرین و قیزقلعه‌سی؛
با تأکید بر حقوق مساوی هر دو طرف نسبت به‌تمامی منابع آب و انرژی بخشهای رودخانه مرزی ارس در سراسر سدهای خداآفرین و قیزقلعه‌سی؛
با یادآوری اهمیت ادامه ساخت و تکمیل سدها و نیروگاههای برق آبی خداآفرین و قیزقلعه‌سی بر اساس اقدامات انجام‌گرفته توسط طرف ایرانی؛
با تأکید بر اهمیت حاکمیت هر دو طرف در راستای ساخت و بهره‌برداری سدها و نیروگاههای برق‌آبی خدا آفرین و قیزقلعه‌سی؛
با در نظر گرفتن اهمیت برقراری تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان طبق مفاد قطعنامه‌های سازمان ملل متحد؛
با در نظر گرفتن اهمیت وجود مرزهای مشترک و انجام تدابیر عملیاتی در زمینه‌های انتقال انرژی؛
با تأکید بر ضرورت سرعت بخشیدن به تداوم ساخت مجموعه سدهای خداآفرین و قیزقلعه‌سی با نظارت متخصصان دو طرف؛
در خصوص موارد زیر به توافق رسیدند:
ماده ۱ ـ طرفها بر اساس حاکمیت و تمامیت ارضی و منافع هر دو کشور در رابطه با ادامه ساخت و بهره‌برداری از سدها و نیروگاههای برق‌آبی «خداآفرین» و «قیزقلعه‌سی» بر روی رودخانه مرزی «ارس» در محدوده مرزی دو کشور فعالیت مشترک انجام خواهند داد.
طرف ایرانی ساخت سدها و نیروگاههای برق آبی را بر اساس این موافقت‌نامه ادامه می‌دهد.
بهره‌برداری، حفاظت، نگهداری، استفاده از منابع آب و انرژی از سدها و نیروگاههای برق‌آبی طبق مفاد این موافقت‌نامه انجام خواهد شد.
ماده ۲ ـ طرفها به‌منظور انجام وظایف مندرج در ماده (۱)، «کمیسیون فنی مشترک» را تأسیس می‌نمایند. وظایف این کمیسیون به شرح زیر خواهد بود:
الف ـ مشخص کردن مطابقت نقـشه‌های منعکس‌کـننده کارهای انجام‌شده با وضعیت واقعی
ب ـ پیگیری و نظارت بر انجام برآورد حجم کارهای انجام‌شده در احداث سدها
پ ـ مشخص کردن وضعیت موجود عملیات ساخت و سرعت بخشیدن به روند عملیات اجرایی
ت ـ مشخص نمودن قیمتهای کارهای ساختمانی با توجه به توافقهای اولیه در خصوص هزینه‌ها و تعرفه‌های مربوط به احداث و اعلام آن به مراجع مربوط
ث ـ مشخص نمودن و توافق در مورد میزان خسارت وارده ناشی از ساخت سدها در چهارچوب توافقهای اولیه
ج ـ همکاری با کمیسیون دایمی بهره‌برداری از منابع آب و انرژی رودخانه ارس در تهیه و تدوین نظام و دستورالعمل واحد برای بهره‌برداری و نگهداری از سدها و نیروگاههای برق‌آبی احداث‌شده بر روی رودخانه ارس (ارس، خداآفرین و قیزقلعه‌سی و میل ـ مغان)
چ ـ تهیه و تدوین دستورالعملهای مرتبط با بهره‌برداری و نگهداری از سدها و نیروگاههای برق‌آبی خداآفرین و قیزقلعه‌سی (در شرایط عادی و شرایط غیرمترقبه طبیعی)
ماده ۳ ـ طرفها، ترکیب کمیسیون فنی مشترک مذکور در ماده (۲) را حداکثر ظرف مدت یک ماه پس از لازم‌الاجرا شدن این موافقت‌نامه از طریق مجاری دیپلماتیک به یکدیگر اعلام خواهند نمود.
تاریخ و محل برگزاری جلسات کمیسیون فنی مشترک و دستور کار آن از طریق مجاری دیپلماتیک توافق خواهد شد. مرجع صلاحیت‌دار کمیسیون فنی مشترک، از طرف جمهوری اسلامی ایران وزارت نیرو و از طرف جمهوری آذربایجان وزارت انرژی خواهد بود.
ماده ۴ ـ پس از مشخص شدن هزینه‌های مالی مشترک طرفها در رابطه با احداث سدها و نیروگاههای برق‌آبی خداآفرین و قیزقلعه‌سی توسط کمیسیون فنی مشترک، نحوه بازپرداخت سهم جمهوری آذربایجان به‌طرف ایرانی از محل انرژی برق تولیدشده در نیروگاههای برق‌آبی سدهای مزبور متعلق به‌طرف آذربایجانی یا از روشهای دیگر در مدت هجده ماه از زمان آغاز فعالیت کمیسیون فنی مشترک، موردتوافق قرارگرفته و به مرجع صلاحیت‌دار هر کشور ارائه خواهد گردید. این مدت در صورت ضرورت با توافق متقابل طرفها قابل تمدید می‌باشد.
خسارت وارده به طرفها در اثر احداث سدها و نیروگاههای برق‌آبی خداآفرین و قیزقلعه‌سی در محاسبات متقابل در نظر گرفته خواهد شد.
ماده ۵ ـ مسؤولیت حفظ، نگهداری و بهره‌برداری از سدها و نیروگاههای برق‌آبی به‌صورت مساوی بر عهده طرفها خواهد بود. جمهوری اسلامی ایران تا برقراری تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان طبق مفاد قطعنامه‌های سازمان ملل متحد این مسؤولیت را در وضعیت کنونی به‌جز در شرایط رویداد اجتناب‌ناپذیر بر عهده خواهد گرفت. در این رابطه طرف آذربایجانی سهم خود در مورد هزینه های مربوط که توسط طرف ایرانی اعلام می‌شود را پس از تأیید توسط کمیسیون فنی مشترک به‌طرف ایرانی پرداخت خواهد کرد.
ماده ۶ ـ طرفها واگذاری موقت یا دایمی حفاظت و بهره‌برداری از منابع آب و انرژی سدها و نیروگاههای برق‌آبی خداآفرین و قیزقلعه‌سی به اشخاص حقیقی و حقوقی کشور ثالث را ممنوع خواهند کرد.
ماده ۷ ـ بهره‌برداری طرفها از منابع سدهای خداآفرین و قیزقلعه‌سی بر اساس اصل تساوی صورت خواهد گرفت و انرژی حاصل از نیروگاههای برق‌آبی هر طرف متعلق به همان کشور خواهد بود.
از تاریخ آغاز بهره‌برداری از سدها و نیروگاههای برق‌آبی بر اساس اصل تساوی و روش موردتوافق طرفها، طرف آذربایجانی تا زمانی که امکان برداشت آب از سدها را نداشته باشد به میزان آبی که طرف ایرانی از سد قیزقلعه‌سی خواهد گرفت، از آب رودخانه در محل سدهای «میل مغان» و «بهرام تپه» واقع بر روی رودخانه ارس و با کسر تلفات مسیر استفاده خواهد کرد.
ماده ۸ ـ برق تولیدشده در نیروگاههای برق‌آبی خداآفرین و قیزقلعه‌سی متعلق به جمهوری آذربایجان تا برقراری تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان طبق مفاد قطعنامه‌های سازمان ملل متحد فقط در قلمرو جمهوری اسلامی ایران و بر اساس توافق متقابل مورداستفاده قرار خواهد گرفت.
طرف آذربایجانی حق انتقال‌‌گذری (ترانزیت) برق تولیدشده در نیروگاههای مزبور طبق توافق متقابل را دارد.
در پایان هرسال سهم نیروی برق آذربایجان توسط کمیسیون فنی مشترک مشخص خواهد شد و از طریق توافق در مورد تعرفه‌ها محاسبات انجام خواهد گرفت.
ماده ۹ ـ در شرایط فعلی تا برقراری تمامی ارضی جمهوری آذربایجان طبق مفاد قطعنامه‌های سازمان ملل متحد، جمهوری اسلامی ایران مسؤول اتخاذ تدابیر لازم برای فراهم کردن دسترسی متخصصان جمهوری آذربایجان برای نظارت بر عملیات ساخت و مشارکت آنها در بهره‌برداری خواهد بود.
کمیسیون فنی مشترک ضوابط تحقق موضوع فوق را تعیین خواهد نمود.
ماده ۱۰ ـ پس از اجرای مفاد فوق‌الذکر این موافقت‌نامه و ارائه گزارش نهایی و دستورالعمل و مقررات بهره‌برداری سدهای خداآفرین و قیزقلعه‌سی توسط کمیسیون فنی مشترک و تأیید این اسناد توسط مراجع صلاحیت‌دار دو کشور، کمیسیون مشترک دایمی بهره‌برداری از منابع آب و انرژی رودخانه ارس (سدهای ارس و میل مغان) مسؤول اجرای دستورالعمل و مقررات مربوط به بهره‌برداری از سدها و نیروگاههای برق‌آبی خداآفرین و قیزقلعه‌سی خواهد بود.
ماده ۱۱ ـ طرفها برنامه اقدامات مربوط به مرمت، حفظ و نگهداری پلهای تاریخی خداآفرین را تهیه خواهند نمود. جمهوری اسلامی ایران در شرایط فعلی اجرای برنامه فوق را به‌جز در شرایط رویداد اجتناب‌ناپذیر به‌طور یک‌جانبه بر عهده می‌گیرد. هزینه سهم جمهوری آذربایجان از بابت اجرای برنامه مذکور پس از توافق در کمیسیون فنی مشترک توسط طرف آذربایجانی به‌طرف ایرانی پرداخت خواهد شد. طرفین به‌طور مشترک اسناد مربوط را جهت قرار گرفتن پلهای تاریخی خداآفرین در فهرسـت میراث جهانی تهیه و جـهت ثبت به مرکز میراث جهانی یونسکو ارائه خواهند نمود.
ماده ۱۲ ـ طرفها برای حفاظت از محیط‌زیست حداکثر تلاش را خواهند نمود و اقدامات مربوط را در قالب تصمیمهای کمیسیون فنی مشترک اتخاذ خواهند کرد. طرفها خطرات احتمالی زیست‌محیطی در زمان بهره‌برداری از سدها و نیروگاههای برق‌آبی خداآفرین و قیزقلعه‌سی را تحلیل و برای جلوگیری از آنها اقدامات موردتوافق را به عمل خواهند آورد.
کمیسیون مشترک فنی ضوابط حفاظت از منابع زیستی طبیعی مخازن آبی سدهای خداآفرین و قیزقلعه‌سی و استفاده مشترک از آنها را تهیه و در مورد آن توافق خواهد نمود.
ماده ۱۳ ـ طرفها در زمینه پیشگیری از بروز حوادث غیرمترقبه طبیعی و فنی، مقابله و کاهش اثرات آن همکاری خواهند نمود.
کمیسیون مشترک فنی به‌منظور پیش‌بینی تأثیرات مضر ناشی از بروز حوادث غیرمترقبه طبیعی (سیل، زلزله و غیره) و فنی (حریق، سانحه، انفجار، فروریختگی سازه‌ها و غیره) که ممکن است در تأسیسات آبی ـ فنی و نیروگاههای برق‌آبی رخ دهد، ارتقای سطح آگاهی مردم در این رابطه و جلوگیری از حوادث غیرمترقبه، سامانه پایش و هشدار را ایجاد خواهد کرد و برنامه فعالیت مشترک باهدف اجرای اقدامات جامع پیشگیرانه، توسط کمیسیون مشترک فنی تهیه خواهد شد.
ماده ۱۴ ـ خط مرز کشوری کنونی پس از آبگیری سدها بر اساس روشهای موردتوافق، روی سطح آب مشخص، علامت‌گذاری و به‌عنوان مرز کشوری بین دو کشور محسوب خواهد شد.
ماده ۱۵ ـ هرگونه تغییر و اصلاح در این موافقت‌نامه می‌تواند با رضایت متقابل طرفها و به‌صورت تشریفات (پروتکلهای) جداگانه‌ای که به‌عنوان جزء لاینفک این موافقت‌نامه می‌باشد، انجام شود و طبق مفاد ماده (۱۷) لازم‌الاجرا می‌شود.
ماده ۱۶ ـ اختلافهایی که ممکن است از تفسیر یا اجرای مفاد این موافقت‌نامه ناشی شود در فضای حسن تفاهم و همکاری متقابل از راه گفتگو و رایزنی بین طرفها حل‌وفصل خواهد شد.
ماده ۱۷ ـ این موافقت‌نامه برای زمان نامحدود منعقدشده است و پس از تاریخ دریافت آخرین اطلاعیه کتبی طرفها از طریق مجاری دیپلماتیک در خصوص تکمیل تشریفات داخلی مقرر برای لازم‌الاجرا شدن آن، لازم‌الاجرا خواهد شد. این موافقت‌نامه در تاریخ ۴/۱۲/۱۳۹۴ هجری شمسی برابر با ۲۳ فوریه ۲۰۱۶ میلادی در شهر تهران در دو نسخه اصلی هر یک به زبانهای فارسی، آذربایجانی و انگلیسی که همه متون دارای اعتبار یکسان می‌باشد، امضا گردید. در صورت بروز اختلاف در تفسیر این موافقت‌نامه، متن انگلیسی ملاک خواهد بود.
از طرف
دولت جمهوری اسلامی ایران
از طرف
دولت جمهوری آذربایجان
قانون فوق مشتمل بر ماده‌واحده و یک تبصره منظم به متن موافقت‌نامه، شامل مقدمه و هفده ماده در جلسه علنی روز چهارشنبه مورخ هفدهم آذرماه یک هزار و سیصد و نود و پنج مجلس شورای اسلامی تصویب شد و در تاریخ ۸/۱۰/۱۳۹۵ به تأیید شورای نگهبان رسید. رئیس مجلس شورای اسلامی ـ علی لاریجانی
به نقل از روزنامه رسمی شماره ۲۰۹۲۶مورخ 20/10/1395